Autor: Katarzyna Nosal
Moja babcia jest właścicielem konta bankowego i posiadała lokatę, przy czym ustanowiła na nią zapis na wypadek choroby i śmierci na mnie, swoją wnuczkę. Środki z tej lokaty w kwocie 50 tys. zł wypłaciłam w chwili, gdy babcia znalazła się w szpitalu, niestety wkrótce zmarła. Pytanie: czy muszę zgłaszać tę kwotę do urzędu skarbowego, a jeśli tak, to czy ciąży na mnie obowiązek podatkowy i w jakiej wysokości?
Zasadniczo nie musi się Pani obawiać o podatek. Trzeba jednak rozważyć, z jakiego tytułu miałby on być w ogóle ustalany. Postaram się wyjaśnić tę kwestię.
Jak się domyślam, babcia dokonała dyspozycji na wypadek śmierci, o której mowa w art. 56 ust. 1 ustawy Prawo bankowe. Zgodnie z tym przepisem posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie - po swojej śmierci - wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci).
Dalej art. 56 ust. 5 Prawa bankowego stanowi, że kwota wypłacona na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci nie wchodzi do spadku po posiadaczu rachunku.
W prostej sytuacji, gdyby wypłaciła Pani pieniądze po śmierci babci, nabyłaby je Pani nie w drodze dziedziczenia, ale podlegałyby reżimowi ustawy o podatku od spadków i darowizn. W przypadku wypłaty pieniędzy z konta przed śmiercią właściciela to nie obowiązuje.
Mimo że kwota wypłacona przez bank nie weszła w skład spadku po Pani babci, to nabycie tych pieniędzy wiąże się z obowiązkiem podatkowym w zakresie podatku od spadków i darowizn.
Ustawa o podatku od spadków i darowizn w art. 1 ust. 1 wskazuje, iż podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
Według ust. 2 art. 1 ustawy – podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.
W tej sytuacji obowiązywałyby Panią reguły dotyczące dziedziczenia kwot pieniężnych.
Pani jednak weszła w posiadanie pieniędzy przed śmiercią babci. Tutaj zaczyna się kłopot, jak określić te pieniądze. Jeśli zostały wydatkowane na babcię i sprawy związane z jej chorobą, to oczywiście nie ma nad czym się zastanawiać. Jeśli jednak pieniądze te nie zostały wydane, to stanowią zwykły spadek po babci. W takim wypadku są dziedziczone na zasadach ogólnych. Nie wiem jednak, czy w Pani przypadku nie wchodzą w grę inni spadkobiercy. Niemniej jednak należałoby przeprowadzić postępowanie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku i wydać kwotę uzyskaną z lokaty spadkobiercom. Jeśli jedyną spadkobierczynią jest Pani, to również nie ma problemu. Jeśli są inni spadkobiercy – mają oni wobec Pani roszczenie o wydanie wartości stanowiącej majątek spadkodawcy. Dyspozycja wypłaty na wypadek choroby nie zmienia bowiem właściciela pieniędzy zgromadzonych na lokacie.
Można jeszcze przyjąć, że babcia przed śmiercią darowała Pani te pieniądze, które Pani wypłaciła. Trzeba jednak pamiętać, że jedynie w przypadku, gdy obdarowani udokumentują otrzymanie pieniędzy dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym, w grę wchodzi uznanie tzw. „zerowej” grupy podatkowej i zwolnienie z podatku. Jeśli przelała Pani pieniądze na swoje konto to wszystko w porządku. W przeciwnym razie odpada możliwość ustalenia zwolnienia Pani z podatku.
Niezależnie od formy wejścia w posiadanie pieniędzy opisanej powyżej może Pani skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 4a ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie dziedziczenia, darowizny lub wykorzystania dyspozycji bankowej, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
2. Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Zatem musi Pani ocenić, która z przedstawionych przeze mnie opcji jest najwłaściwsza (jeśli jest Pani jedyną spadkobierczynią, to jednak upieram się na dziedziczeniu wcześniej wypłaconych pieniędzy) i zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od śmierci babci lub dokonania przelewu na własne konto. Wówczas nie zapłaci Pani żadnego podatku od otrzymanych pieniędzy.
Podsumowując, w przypadku wypłaty środków z lokaty na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci przed zgonem właściciela konta, istnieje szereg sytuacji, które mogą mieć wpływ na obowiązek podatkowy beneficjenta. Kluczowe jest zrozumienie, że takie transakcje mogą podlegać regulacjom dotyczącym podatku od spadków i darowizn, jednakże szczegółowe okoliczności, w jakich środki zostały wykorzystane lub rozdysponowane, są istotne dla ustalenia obowiązków podatkowych. Warto więc dokładnie analizować indywidualne przypadki i w razie potrzeby skonsultować się z ekspertem podatkowym, aby uniknąć nieporozumień z prawem podatkowym.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe - Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika