Czy darowizna pieniężna od zamężnej siostry jest w całości zwolniona z podatku?

Warunki zwolnienia z podatku przy darowiźnie pieniężnej

Umowa darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. Zgodnie jednak z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (ustawy SD) w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku pod warunkiem, że darowizna zostanie przekazana w formie przelewu bankowego, a osoba obdarowana w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny zgłosi ten fakt do US na formularzu SD-Z2. To zwolnienie nie wyznacza żadnego limitu, co oznacza, że przy spełnieniu powyższych warunków ze zwolnienia korzysta każda darowizna niezależnie od jej wielkości. Ponadto nie ma żadnego obostrzenia co do ilości darowizn w perspektywie czasowej, zatem ze zwolnienia korzysta dowolna ilość darowizn oczywiście pod warunkiem, że co do każdej z darowizn zostaną spełnione wymienione dwa obowiązki (podkreślmy, że nie ma możliwości „zbiorczego” zgłoszenia kilku darowizn na jednym druku SD-Z2 – każdy przelew musi być zgłoszony osobno).

Dla możliwości skorzystania ze zwolnienia (oraz w kontekście samego prawa cywilnego) nie ma żadnego znaczenia cel darowizny. Ów cel nie musi być nawet wskazany w treści umowy darowizny. W tym miejscu warto też dodać, że sama umowa darowizny środków pieniężnych może być sporządzona w zwykłej formie pisemnej. Co jednak ważne, termin 6 miesięcy na złożenie SD-Z2 liczy się od dnia otrzymania pieniędzy, a nie od dnia podpisania umowy (!).

Darowizna od siostry i szwagra

W kontekście zwolnienia ważna jest również okoliczność, w której darowizna jest przekazywana od osoby pozostającej w związku małżeńskim. O ile bowiem darowizna od siostry może ze zwolnienia korzystać, o tyle darowizna od szwagra już nie (szwagier nie został bowiem określony w ustawie jako członek najbliższej rodziny). Tutaj ważne jest odpowiednie sformułowanie treści umowy darowizny.

Jednakże w pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii stosunków majątkowych istniejących we wspólności majątkowej małżeńskiej. Jak stanowi art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Darowizna z majątku wspólnego małżonków

Przejdźmy teraz do kwestii związanych z zarządem majątkiem wspólnym. Otóż w myśl art. 36 § 1-2 K.r.o. – oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej.

Jak zatem widać, każdy z małżonków ma prawo do samodzielnego zarządu całym majątkiem wspólnym, przy czym w pewnych przypadkach wymagana jest zgoda drugiego małżonka. W myśl art. 37 § 1 pkt 4 K.r.o. – zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

W dalszej części art. 37 K.r.o. czytamy, że ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Druga strona może wyznaczyć małżonkowi, którego zgoda jest wymagana, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. Jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. W świetle tych regulacji możliwe jest zatem, aby tylko jeden z małżonków był stroną umowy darowizny, ale dla ważności takiej umowy drugi małżonek musi wyrazić pisemną zgodę.

Darowizna od zamężnej siostry w całości zwolniona z podatku

Podsumowując, umowa darowizny środków pieniężnych może zostać zawarta pomiędzy Panią a siostrą (dzięki czemu darowizna będzie w całości korzystała ze zwolnienia od podatku). Istotne jest, aby w treści umowy darowizny znalazł się zapis, że szwagier jako małżonek wyraża zgodę na taką darowiznę. Stanowisko to potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 09.11.2017 r., nr 0111-KDIB4.4015.158.2017.2.PB:

„Dla zastosowania zwolnienia pozostaje bez wpływu fakt, że właścicielami darowanego lokalu mieszkalnego są córka Wnioskodawczyni i jej mąż. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umową darowizny. Skoro w analizowanej we wniosku sytuacji darczyńcą jest tylko córka Wnioskodawczyni, to nabycie lokalu mieszkalnego tytułem tejże darowizny korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Wnioskodawczyni nie będzie więc zobowiązana do płacenia podatku od spadków i darowizn z tego tytułu.”

Identycznie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 05.05.2016 r., nr IPPB2/4515-55/16-2/AF:

„Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Brat Wnioskodawczyni zamierza przekazać Wnioskodawczyni darowiznę pieniężną w wysokości 800 000 zł. Pieniądze zostaną przekazane Wnioskodawczyni w bieżącym roku na jej rachunek bankowy. Brat Wnioskodawczyni jest bezdzietny i pozostaje w związku małżeńskim z obowiązującą wspólnotą majątkową. Darowizna zatem nastąpi z majątku wspólnego brata i jego żony i odbędzie się na pisemnej umowie darowizny zawartej pomiędzy Wnioskodawczynią a bratem, w której żona brata wyrazi zgodę. Przelew bankowy zostanie zrealizowany z rachunku bankowego wspólnego brata Wnioskodawczyni z żoną, przy czym nadawcą przelewu będzie tylko brat Wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni jest wdową i z nikim nie pozostaje we wspólnocie majątkowej. Otrzymaną darowiznę Wnioskodawczyni zamierza zgłosić właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Wskazać należy, że dla powyższego rozstrzygnięcia pozostaje bez wpływu fakt, że darowana kwota środków pieniężnych będzie pochodzić z majątku wspólnego brata Wnioskodawczyni i jego żony. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 2082), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.”

Podsumowując całość naszych rozważań, stwierdzić należy, że nie ma potrzeby wskazywać celu darowizny pieniężnej. Natomiast co do prawidłowego udokumentowania – proszę pamiętać, że umowa darowizny powinna zostać zawarta w zwykłej formie pisemnej pomiędzy Panią a siostrą. Na końcu umowy mąż siostry powinien złożyć oświadczenie, że wyraża zgodę na darowiznę z majątku wspólnego. Notariusz nie jest potrzebny. Następnie zgłosi Pani darowiznę do US na formularzu SD-Z2 jako darczyńcę wskazując siostrę. Do zgłoszenia dołączy Pani potwierdzenie przelewu bankowego oraz umowę darowizny. Oczywiście w przyszłości siostra w ten sam sposób może przekazać Pani kolejne darowizny.