Darowizna działki w zamian za pieniądze jest darowizną pozorną i czy jest legalna?

Nieopodatkowane darowizny w rodzinie

Przedstawiony sposób działania rodzi ryzyko zakwestionowania przez urząd skarbowy i nie jest do końca zgodny z przepisami prawa.

Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego (K.c.) – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Istotą darowizny jest zatem to, aby miała ona charakter nieodpłatny. Tymczasem z jednej strony wskazuje Pan na darowiznę od rodziców, a z drugiej na przekazanie określonej sumy pieniędzy na rzecz rodziców.

Takie działanie jest bardzo ryzykowne podatkowo i organy podatkowe mogą zakwestionować taką operację. Zauważmy, że zgodnie z art. 199a Ordynacji podatkowej – organ podatkowy, dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej.

Zobacz też: Umowa darowizny akcji

Nieważność oświadczenia woli złożonego dla pozoru

Równocześnie wskazać należy na treść art. 83 K.c., gdzie czytamy, że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

W świetle powyższego przepisu organ podatkowy wywodzi skutki podatkowe z ukrytej czynności prawnej. Przenosząc powyższe na grunt przedstawionego przez Pana schematu, urząd skarbowy może uznać, że doszło do zawarcia umowy sprzedaży pod pozorem darowizny. Dojdzie bowiem do przeniesienia własności nieruchomości, a następnie do przekazania środków pieniężnych. W takiej sytuacji istnieje ryzyko, że US potraktuje całą operację jak sprzedaż, a nie darowiznę.

Zakwestionowanie pozornych czynności podatkowych przez urząd skarbowy

Jak wskazałem na wstępie, darowizna korzysta ze zwolnienia od podatku. Dokonanie pozornej darowizny w zamian za umowę sprzedaży będzie zatem korzyścią podatkową, ponieważ podatek nie wystąpi. W takich przypadkach organ podatkowy dodatkowo może aktywować klauzulę przeciw unikaniu opodatkowania. Zgodnie bowiem z art. 119a Ordynacji podatkowej – czynność nie skutkuje osiągnięciem korzyści podatkowej, jeżeli osiągnięcie tej korzyści, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu, było głównym lub jednym z głównych celów jej dokonania, a sposób działania był sztuczny (unikanie opodatkowania). W takiej sytuacji skutki podatkowe czynności określa się na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonano czynności odpowiedniej. W przypadku zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania organ wymierzy dodatkowy podatek wynoszący 10% osiągniętej korzyści podatkowej.

Podsumowując, sugerowałbym odstąpić od pomysłu, aby najpierw dokonać darowizny, a „w zamian” druga strona przekaże środki pieniężne w drodze kolejnej darowizny. Wiąże się to bowiem ze sporym ryzykiem podatkowym i zgodnie z przepisami nie jest to darowizna.