Darowizna i pożyczka od rodziców niezgłoszone w terminie, ile wyniesie podatek?

Podatek PCC z tytułu pożyczki

W pierwszej kolejności odnieśmy się do podatku PCC z tytułu pożyczki. Otóż pożyczka jest umową, która podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Jak podaje art. 1 ust. 4 pkt 1 ustawy PCC – czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, z zastrzeżeniem ust. 4a i 5, jeżeli ich przedmiotem są rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jeżeli zatem w momencie zawarcia umowy pożyczki środki pieniężne znajdują się na terytorium Polski, to taka umowa podlega opodatkowaniu w RP.

Warunki zwolnienia z PCC

Na mocy art. 9 pkt 10 lit. b ustawy PCC – zwalnia się od podatku kwotę pożyczki, jeżeli pożyczkobiorca otrzymał pożyczkę na rachunek bankowy i zgłosi ten fakt w ciągu 14 dni od dnia jej otrzymania. Przekroczenie tego terminu powoduje utratę prawa do zwolnienia i rozliczenia podatku na zasadach ogólnych.

Jeżeli pożyczka została udzielona przez rodziców, to należy złożyć dwa zeznania PCC-3, w każdym wykazując połowę kwoty pożyczki. Dodatkowo na mocy art. 9 pkt 10 lit. c ustawy PCC obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 10 434 zł od każdego pożyczkodawcy (kwota ta obowiązuje od 10.10.2022 r.). To oznacza, że opodatkowaniu podlegać powinna jedynie nadwyżka ponad tą kwotę.

Zgodnie z ustawą PCC w przypadku umowy pożyczki stawka wynosi 0,5%. Dodajmy, że pożyczki niezgłoszone do opodatkowania, wobec których organ podatkowy prowadzi kontrolę, podlegają opodatkowaniu sankcyjną stawką 20%.

W przypadku osób mieszkających za granicą organem podatkowym jest naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.

W mojej ocenie powinna Pani złożyć dwa zgłoszenia PCC-3 (jedno po ojcu, a drugie po matce) i w każdym wykazać kwotę 114 566 (125 000 – 10 434 zł) i 0,5% podatek od tej kwoty. W tym zakresie konieczne będzie złożenie również czynnego żalu co uchroni przed odpowiedzialnością karno-skarbową za nieterminowe zapłacenie podatku.

Niezgłoszona darowizna i utrata prawa do zwolnienia z podatku

W przypadku darowizny należy wskazać na treść art. 3 pkt 1 ustawy SD, który to podaje, że podatkowi nie podlega nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Analogicznie zatem obowiązek podatkowy powstaje w Polsce i ciąży na osobie obdarowanej.

W zakresie darowizn od członków najbliższej rodziny również istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 4a ustawy SD. Tutaj warunkiem jest również dokonanie darowizny na rachunek bankowy i zgłoszenie tego faktu do naczelnika US poprzez formularz SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy darowizny. Przekroczenie terminu powoduje utratę prawa do zwolnienia.

W zakresie podatku od darowizny obowiązują nieco inne zasady, ponieważ podatek oblicza naczelnik i w tym zakresie wydaje decyzję podatkową (czyli nie mamy do czynienia z zasadą samoobliczenia podatku jak w PCC).

Zeznanie SD-3 i czynny żal

Podobnie, jeżeli darowizna jest od rodziców, to należy złożyć dwa zeznania SD-3, w każdym wykazując połowę kwoty podatku. Na podstawie tego zeznania naczelnik US wyda decyzję podatkową, w której uwzględni ww. kwotę wolną od podatku, a od nadwyżki zastosuje 7% stawkę podatku.

Dodajmy, że w przypadku niezgłoszenia i kontroli również obowiązuje sankcyjna stawka 20%.

Termin płatności podatku to 14 dni, licząc od dnia otrzymania decyzji. W konsekwencji ewentualne odsetki zaczynają biec dopiero po niezapłaceniu podatku w tym terminie. Również i w tym zakresie należy dołączyć czynny żal, a organem właściwym jest także Naczelnik III US Warszawa-Śródmieście.

Zwolnienie z podatku na cele mieszkaniowe

Warto też wspomnieć o możliwości zastosowania zwolnienia z art. 4 ust. 1 pkt 4 ustawy SD, gdzie czytamy, że zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 10 434 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 20 868 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego.

Jeżeli powyższy warunek jest spełniony, to w deklaracji SD-3 w części „Uwagi” należy zamieścić informację o chęci skorzystania z tego zwolnienia, co zwiększy kwotę wolną od podatku.

Podsumowując, powinna Pani złożyć:

• dwie deklaracje PCC-3 z obliczoną kwotą podatku PCC od pożyczki (należy także obliczyć kwotę odsetek ale tutaj koniecznie musiałbym poznać, kiedy doszło do zawarcia umowy pożyczki);
• dwie deklaracje SD-3, na podstawie których otrzyma Pani decyzje naczelnika w sprawie kwoty podatku do zapłaty (rozumiem, że upłynął termin 6 miesięcy od zawarcia umowy darowizny i zwolnienie przepadło);
• jeden czynny żal w zakresie tych dwóch podatków.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
2. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959