Indywidualne porady prawne
Autor: Aleksander Słysz
Od kilkudziesięciu lat prowadzę działalność gospodarczą. Moje pytanie dotyczy darowizny przedsiębiorstwa na rzecz członka rodziny, ponieważ zdecydowałem moją firmę darować synowi. Jakie byłyby ewentualne obciążenia podatkowe? Syn prowadzi już działalność gospodarczą. Czy należy zwrócić VAT przy likwidacji przedsiębiorstwa? Jak formalnie przekazać przedsiębiorstwo, żeby nie było kłopotu z podatkami?
Na wstępie zaznaczę, że darowizna przedsiębiorstwa powinna, dla optymalizacji obciążeń, nastąpić przed likwidacją działalności.
Przedsiębiorstwo, które chce Pan darować synowi, to w myśl Kodeksu cywilnego zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, a w szczególności:
Powyższe wyliczenie ma charakter przykładowy i zazwyczaj przyjmuje się, że w braku odmiennych postanowień umowy, jeśli czegoś nie wyłączono z majątku służącego wyłącznie prowadzeniu działalności, to przy darowiźnie przedsiębiorstwa wchodzi to w jego skład. Tym samym, w przypadku braku odrębnych postanowień, inwestycja w obcym środku trwałym przejdzie na syna razem z innymi składnikami przedsiębiorstwa.
Pyta Pan o podatek od towarów i usług, otóż artykuł 6 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2011.177.1054 j.t. ze zm.) stanowi, iż przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Tym samym sama darowizna nie podlega opodatkowaniu VAT. Bywa, że za problematyczny uznaje się status np. towarów, od których odliczono podatek naliczony przed dniem dokonania darowizny, a nie były one przedmiotem dostawy, bowiem darowano je jako składnik przedsiębiorstwa. Uważam, że i tu nie ma konsekwencji dla darczyńcy na gruncie VAT, a ewentualne korekty będzie musiał dokonać nabywca, jeśli wykorzysta te składniki majątku do wykonywania czynności nieopodatkowanych. Niekiedy pojawiają się w doktrynie zdania przeciwne wywodzące, że przeniesienie ww. powoduje utratę prawa do odliczenia naliczonego przy ich zakupie, nie uważam jednak tego poglądu za słuszny.
Podobnie wskazuje doktor A. Bartosiewicz „Wątpliwości może wywoływać to, czy w tym przypadku należałoby dokonywać korekt podatku naliczonego (który został odliczony) od zakupów wcześniej dokonanych na przedsiębiorstwo. Można bowiem twierdzić, że zakupy towarów zostały dokonane, podatek naliczony został odliczony, zaś następnie towary te (wchodzące w skład przedsiębiorstwa) posłużyły do czynności w ogóle niepodlegającej podatkowi od towarów i usług. Przyjmuje się jednak, że w sytuacji, w której całe przedsiębiorstwo zmienia właściciela, wszelkie prawa i obowiązki w zakresie VAT przechodzą na nowy podmiot, zaś sytuacja podmiotu zbywającego przedsiębiorstwo nie zmienia się. Nie ma on zatem także obowiązku korekty podatku naliczonego. Wywodzi się powyższe także z brzmienia art. 91 ust. 9 u.p.t.u. W myśl powołanego przepisu w przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta podatku (czy to w ramach odliczeń częściowych, czy to zmiany przeznaczenia) jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa” [Wolters Kluwer Polska, Vademecum Doradcy Podatkowego, 68507]. Dodać tu należy również, że przekazanie całego przedsiębiorstwa przed likwidacją spowoduje, że spis z natury towarów sporządzany na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu u darczyńcy będzie „pusty” (ale i tak trzeba go sporządzić), bowiem całość majątku przejdzie już na obdarowanego.
Na gruncie podatku dochodowego darowizna nie powoduje powstania przychodu do opodatkowania ani u obdarowanego, ani u darczyńcy. Co więcej, w ogóle (na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej jako ustawa o PIT) przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem do spadków i darowizn. Zgodnie jednak ze zwolnieniem z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn syn będzie mógł skorzystać ze zwolnienia od podatku, opisaną darowiznę musi jednak zgłosić w terminie 6 miesięcy (od powstania obowiązku podatkowego, na ogół od wykonania darowizny jeśli nie ma formy aktu notarialnego) na druku SD-Z2 naczelnikowi urzędu skarbowego.
Niedogodnością podatkową jest tu dla darczyńcy, czyli Pana (ojca) fakt, iż w przypadku darowizny przedsiębiorstwa może być Pan zobowiązany do skorygowania za miesiąc, w którym dokona darowizny, kosztów uzyskania przychodów o wartość posiadanych na dzień dokonania darowizny materiałów oraz towarów, przy których zakupie (wytworzeniu) ich wartość zaliczona została w ciężar kosztów, a które nie mogą zostać teraz potraktowane za koszty poniesione w celu uzyskania przychodów.
Na gruncie PIT, podobnie jak dla VAT, gdy po dokonaniu darowizny będzie się likwidować działalność, a w razie likwidacji działalności gospodarczej sporządza się wykaz składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej, stany na nim będą „zerowe”.
Forma
Odnośnie formy, jeśli w skład majątku nie wchodzi nieruchomość, zwyczajowo przyjęta jest zwykła forma pisemna umowy darowizny, pod którą załącznik stanowi protokół przekazania, w którym wyszczególnia się składniki majątku, które są przekazywane, w tym np. środki trwałe podatnika wraz z wartością początkową i dokonanymi odpisami amortyzacyjnymi, towary, materiały, wyposażenie.
Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Indywidualne porady prawne
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika