Darowizny od rodziców i pożyczka od kolegi a zgłoszenie do urzędu skarbowego

Zwolnienie od podatku darowizn pomiędzy członkami najbliższej rodziny

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się po upływie 5 lat, co oznacza, że faktycznie organ podatkowy może sięgnąć do pięciu lat wstecz, jeżeli chodzi o nierozliczony podatek (a czasem nawet znacznie dłużej, o czym niżej).

Jeżeli chodzi o darowizny, to w prawie polskim podlegają one opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn (SD). Zgodnie z art. 5 ustawy SD obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. W przypadku jednak, gdy są dokonywane pomiędzy członkami najbliższej rodziny, istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku. Warunkiem jest, aby osoba obdarowana w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny złożyła do US zgłoszenie SD-Z2 informujące o nabyciu darowizny oraz aby darowizna została przekazana w formie przelewu lub przekazu bankowego. Przy założeniu spełnienia obu tych warunków każda darowizna niezależnie od kwoty korzysta ze zwolnienia.

Podatek od spadków i darowizn – zasady ogólne

Jeżeli jednak wskazany termin zostanie przekroczony, podatek jest wymierzany na zasadach ogólnych. Po pierwsze, wskazać należy, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy SD opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

1. 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2. 7276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3. 4902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Ponadto należy wskazać, że opisana kwota wolna od podatku 9637 zł dotyczy łącznie wszystkich darowizn otrzymanych od jednej osoby z ostatnich 5 lat. Jak bowiem możemy przeczytać w art. 9 ust. 2 ustawy SD – jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Obliczenie podatku przy kolejnych darowiznach od tej samej osoby

Jeżeli po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku wystąpi podatek do zapłaty, to przy obliczaniu podatku od kolejnej darowizny ten wcześniej zapłacony podatek podlega odliczeniu.

Jeżeli chodzi o stawki podatkowe, to będą one różne w zależności od wielkości darowizny.

• Darowizna do 10 278 zł – 3%
• Darowizna od 10 278 do 20 556 zł - 308 zł 30 gr +5% nadwyżki ponad 10 278 zł
• Darowizna powyżej 20 556 – 822 zł 20 gr + 7% nadwyżki ponad 20 556 zł.

W przypadku podatku od darowizny wysokość podatku jest ustalana w drodze decyzji podatkowej wydawanej przez urząd skarbowy w oparciu o złożoną przez podatnika deklarację SD-3. W rezultacie w oparciu o każdą darowiznę należy złożyć osobny druk SD-3. Na podstawie tych dokumentów naczelnik US wydaje decyzje, w których uwzględniona będzie kwota wolna od podatku, jak również kwota zapłaconego podatku od poprzedniej darowizny (która podlega odliczeniu). W formularzu SD-3 wskazuje Pan wysokość konkretnej darowizny, stopień pokrewieństwa oraz otrzymane wcześniej darowizny.

Termin płatności podatku to 14 dni, licząc od dnia otrzymania decyzji. Odsetki od zaległości są zatem naliczane dopiero w przypadku, gdy w tym terminie nie zapłaci Pan podatku od darowizny.

Na marginesie dodajmy, że jeżeli podatnik nie zgłosi darowizny, a później w trakcie kontroli podatkowej powoła się na fakt jej otrzymania, to stawka podatku wynosi aż 20%. Co równie ważne, w tym przypadku nie obowiązuje okres przedawnienia, a to oznacza, że fiskus może opodatkować taką darowiznę nawet po upływie więcej niż 5 lat.

Podsumowując temat darowizny, aby spać spokojnie, najlepiej każdą darowiznę w formie przelewu bankowego zgłaszać do US w terminie 6 miesięcy na druku SD-Z2. Każda taka darowizna jest zgłoszona do US i jednocześnie jest zwolniona od podatku, czyli sprawa jest czysta pod względem podatkowym.

Opodatkowanie umowy pożyczki

Umowa pożyczki w prawie polskim jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zgodnie z art. 5 ustawy PCC obowiązek podatkowy spoczywa na pożyczkobiorcy.

W przypadku otrzymania pożyczki od osoby trzeciej nie ma żadnego zwolnienia od podatku, a sama pożyczka jest opodatkowana stałą stawką 0,5%. Podatnik ma obowiązek w ciągu 14 dni od dnia otrzymania pożyczki złożyć zeznania PCC-3 oraz w tym samym terminie zapłacić podatek.

Podobnie jak w przypadku darowizny również niezgłoszone pożyczek, które następnie zostaną ujawnione w toku kontroli, podlegają opodatkowaniu sankcyjną stawką 20% (art. 7 ust. 5 ustawy PCC). Także tutaj fiskus może zastosować tę stawkę nawet po upływie więcej niż 5 lat.

Odpowiedzialność karnoskarbowa za nieujawnienie darowizn, pożyczek

Dodatkowo wspomnijmy o odpowiedzialności karnoskarbowej. Zgodnie z art. 54 Kodeksu karnego skarbowego (K.k.s.) – podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Podatnik może jednak uniknąć odpowiedzialności karnoskarbowej poprzez skorzystanie z instytucji czynnego żalu, który uregulowany jest w art. 16 K.k.s. Otóż zgodnie z tym przepisem nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

1. w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
2. po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Ideą powyższego przepisu jest, aby podatnik dobrowolnie zgłosił czynny żal, to jest aby wykazał własną inicjatywę w przyznaniu się do popełnienia czynu zabronionego i dobrowolnie naprawił wyrządzone szkody. Warunkiem skuteczności czynnego żalu jest również zapłata zaległego podatku. Czynny żal jest natomiast bezskuteczny w momencie, kiedy wobec podatnika toczy się już kontrola podatkowa.

Zaległe deklaracje SD-3 oraz PCC-3

Podsumowując, jeżeli wskazane terminy na zgłoszenie otrzymania darowizny oraz pożyczki zostały już przekroczone, należałoby dopełnić uchybionym obowiązkom, tj. złożyć zaległe deklaracje SD-3 oraz PCC-3 oraz zapłacić podatek z tytułu otrzymania darowizny oraz zaciągniętej pożyczki. Do tego należy dołączyć czynny żal, który uchroni przed odpowiedzialnością karnoskarbową.