Do kogo należy obowiązek zgłoszenia darowizny pieniężnej?

Podatek od darowizny

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn „podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny”. Art. 2 ww. ustawy wskazuje, że „nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.

Obowiązek podatkowy a mieszkanie za granicą

W interpretacji indywidualnej z 7.09.2017 r. (0114-KDIP3-2.4015.35.2017.2.LS) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, iż „ustawodawca jako wiodącą przyjął zasadę domicylu, zgodnie z którą obowiązek podatkowy ciąży na osobie mającej stałe miejsce zamieszkania w Polsce, nawet gdy chodzi o nabycie rzeczy lub praw majątkowych za granicą. Drugą zaś z zasad w zakresie przedmiotu opodatkowania jest zasada obywatelstwa i miejsca stałego pobytu, stosownie do której obowiązek podatkowy powstaje z momentem (…) zawarcia umowy darowizny, jeżeli nabywca jest obywatelem polskim lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Tym samym każda osoba obdarowana, która mieszka za granicą, ale posiada polskie obywatelstwo, podlega opodatkowaniu podatkiem od otrzymanej darowizny w Polsce.

Darowizna dokonana z terytorium Polski podlega opodatkowaniu w Polsce, chyba że w momencie jej dokonania ani darczyńca, ani obdarowany nie mieli polskiego obywatelstwa albo miejsca stałego pobytu na terenie Polski. Jako że podatek od darowizn nie jest regulowany przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ jej art. 2 ust. 1 pkt 3 wskazuje, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów opodatkowanych na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn, to wszelkie przepisy odnoszące się do rezydencji podatkowej, czyli stanowiące o przebywaniu w danym kraju dłużej niż 183 dni w roku – nie będą miały żadnego znaczenia i nie będą stosowane w kwestii dot. podatku od darowizny.

Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn „nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otrzymania darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. To zatem obywatelstwo lub miejsce pobytu ma znaczenie dla kwestii podatku od darowizny.

Zwolnienie z podatku od darowizny

Natomiast córki mają prawo do skorzystania ze zwolnienia z zapłaty podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przepis ten wskazuje bowiem, że „zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

• zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (na formularzu SD-Z2) oraz
• w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.

Właściwy organ podatkowy

Zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 2 litera c) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie właściwości organów podatkowych „właściwość miejscową organów podatkowych w sprawach darowizny, w przypadku gdy przedmiotem są rzeczy inne niż nieruchomości, ustala się według miejsca zamieszkania nabywcy w dniu powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku braku takiego miejsca – według ostatniego miejsca jego pobytu w tym dniu”. Wskazuje Pani jednak, że córki na stałe mieszkają za granicą, zatem nie mają one w Polsce miejsca zamieszkania, jak również miejsca pobytu. Wówczas § 10 rozporządzenia wskazuje, iż jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w przepisach prawa podatkowego, właściwym organem podatkowym jest odpowiednio Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.

A zatem córki jako obywatelki Polski są zobowiązane do zapłaty podatku w Polsce, ale jako osoby należące do tzw. 0 grupy podatkowej mogą – mocą art. 4a – skorzystać ze zwolnienia całkowitego z zapłaty podatku, jeśli zgłoszą fakt otrzymania darowizny do Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania na formularzu SD-Z2, załączając potwierdzenie przelewu. Jeśli tego obowiązku nie dopełnią, to będą zobowiązane zapłacić podatek od darowizny jak dla I grupy podatkowej.

Natomiast powyższy obowiązek nie wyklucza, że córki będą obowiązane do zapłaty jakiegoś podatku za granicą, w swoich miejscach zamieszkania, ale to już reguluje prawo kraju, w którym mieszkają, względnie dwustronne umowy między Polską a tym krajem. Na marginesie dodam, że zgodnie z art. 890 Kodeksu cywilnego „oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione”. Pomimo że, co do zasady, Pani oświadczenie o dokonaniu darowizny wymaga zachowania formy aktu notarialnego, to faktyczne przekazanie środków pieniężnych na rachunki córek spowoduje, że darowizna będzie ważna bez zachowania formy aktu notarialnego.