Konsekwencje niezgłoszenia w terminie pożyczki od członka rodziny

Autor: Kinga Karaś

Jakie są konsekwencje niezgłoszenia pożyczki w kwocie 200 tys. zł od członka rodziny a dokładniej małżonka z rozdzielnością majątkową? Pożyczka miała miejsce 9 miesięcy temu. Pożyczka została udzielona mojej żonie przez bank, następnie trafiła na wspólne konto, skąd wykonałem przelew na wyłącznie moje konto. Czy powinienem zgłosić pożyczkę teraz, pomimo że termin został przekroczony? Czy mam w dalszym ciągu szansę na zwolnienie z podatku? Kontrola skarbowa nie została jeszcze wszczęta.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Konsekwencje niezgłoszenia w terminie pożyczki od członka rodziny

Obowiązek podatkowy przy umowie pożyczki

Podstawa prawna: ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych („ustawa PCC”), ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

W przedstawionej sprawie mamy do czynienia z umową pożyczki w najbliższej rodzinie (żony dla męża). Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. b ustawy PCC: „Podatkowi podlegają: następujące czynności cywilnoprawne: umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku”. Stosownie do art. 4 pkt 7 ustawy PCC: „Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem art. 5, ciąży: przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – na biorącym pożyczkę lub przechowawcy”. W art. 6 ust. 1 ust. 1 lit. 7 ustawy PCC sprecyzowano, że podstawę opodatkowania stanowi: przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota lub wartość pożyczki albo depozytu, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 – „stawki podatku wynoszą: od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego – 0,5%, z zastrzeżeniem ust. 5”.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Sankcyjna stawka podatku przy niezgłoszonej pożyczce

Kluczowe znaczenie dla przedmiotowej sprawy ma jednak art. 7 ust. 5 ustawy PCC, zgodnie z którym:

„5. Stawka podatku wynosi 20%, jeżeli przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, postępowania podatkowego lub kontroli celno-skarbowej:

1) podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony;

2) biorący pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.”

„Stawka podatku określona w art. 7 ust. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych może mieć zastosowanie, gdy spełnione są kumulatywnie następujące przesłanki: podatnik w warunkach określonych w tym przepisie powołuje się na dokonanie czynności cywilnoprawnej, a jednocześnie nie zapłacił należnego podatku od czynności, na którą się powołuje. Jeżeli w momencie powołania się podatnika na określoną w tym przepisie czynność cywilnoprawną należny od niej podatek nie jest zapłacony, mimo upływu terminu jego płatności przewidzianego w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to wymiar podatku powinien nastąpić według stawki sankcyjnej. Nie ma w konsekwencji znaczenia, czy »powołanie się« miało miejsce po upływie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym minął termin płatności podatku, czy po tych 5 latach, a więc gdy obowiązek podatkowy powstał na zasadach określonych w art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych” (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2018 r. II FSK 1633/16).

„Złożenie przez podatnika przed organem podatkowym bądź organem kontroli skarbowej oświadczenia, że otrzymał pożyczkę, od której nie został zapłacony należny podatek, w jednej z sytuacji opisanych w art. 7 ust. 5 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1150), stanowi »powołanie się« przez podatnika na fakt otrzymania pożyczki” (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 2018 r. II FSK 1884/17).

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Warunki zwolnienia pożyczki z podatku PCC

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 10 ustawy PCC: „Zwalnia się od podatku następujące czynności cywilnoprawne: pożyczki udzielane:

a) przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek,

b) w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2018 r. poz. 644, 1629, 2073 i 2215), w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:

– złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,

– udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym,

c) na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu – na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn,

d) na podstawie umowy zawartej między innymi podmiotami niż osoby, o których mowa w lit. b i c, jeżeli kwota lub wartość pożyczki nie przekracza 1000 zł,

e) z kas lub funduszów zakładowych, funduszów związków zawodowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, koleżeńskich kas oszczędnościowo-pożyczkowych działających w wojsku oraz z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

f) z utworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych,

g) (uchylona)

h) (uchylona)

i) przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej; (…).”

„Odniesienie sankcyjnej regulacji zawartej w art. 7 ust. 5 pkt 2 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 626 ze zm.) do »biorącego pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b tej ustawy«, ograniczone zostało wyłącznie do podmiotowego kręgu osób bliskich wskazanych w art. 4 a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 86 ze zm.). Wymóg złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, stanowiący warunek uzyskania zwolnienia podatkowego w myśl art. 9 pkt 10 lit. b) ab initio ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie stanowi zatem przesłanki zastosowania art. 7 ust. 5 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych” (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 września 2015 r. II FSK 1901/13).

„Z uwagi na to, iż z brzmienia art. 9 pkt 10 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 ze zm.) w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że warunkiem zwolnienia z obowiązku podatkowego jest spełnienie obu wskazanych w tym przepisie warunków, tj. – złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, – udokumentowania otrzymania przez biorącego pożyczkę pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym, brak spełnienia jednego z nich powoduje utratę prawa do zwolnienia z obowiązku podatkowego” (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 17 lutego 2011 r. III SA/Po 677/10).

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

14 dni na złożenie deklaracji w sprawie podatku PCC

Podsumowując, warunkiem uzyskania zwolnienia od obowiązku zapłaty podatku od uzyskanej pożyczki jest spełnienie wszystkich przesłanek niezbędnych dla takiego zwolnienia. Są nimi nie tylko obowiązek złożenia deklaracji w terminie 14 dni, ale również przekazania środków poprzez rachunek bankowy. Ten 14-dniowy termin na uzyskanie zwolnienia jest terminem zawitym i po tym okresie wygasa możliwość skorzystania ze zwolnienie. Brak jest możliwości przywrócenia tego terminu. Natomiast jeżeli do powołania się na pożyczkę doszłoby podczas kontroli, to podatek od niej nie będzie wynosił 0,5% ale 20%.

Podsumowując: dopóki nie wszczęto wobec Pana kontroli skarbowej lub karnoskarbowej, obowiązuje Pana stawka podatku 0,5%. Jeżeli jednak organy odkryją pożyczkę bez zgłoszenia – wówczas trzeba będzie zapłacić 20%.

Przykłady

Adam i Małgorzata – przypadek drogiego niedopatrzenia
Adam pożyczył od swojej żony 200 tys. zł, które ona wcześniej uzyskała z kredytu bankowego. Małżonkowie mają rozdzielność majątkową i pieniądze przelano na wspólne konto, a stamtąd Adam przelał je na swoje konto osobiste. Umowa pożyczki była ustna, a żadne zgłoszenie do urzędu skarbowego nie zostało dokonane. Po dziewięciu miesiącach od transakcji Adam zorientował się, że pożyczka podlega opodatkowaniu. Ponieważ nie została zgłoszona w ciągu 14 dni, utracił prawo do zwolnienia podatkowego. Choć jeszcze nie rozpoczęła się kontrola, wie już, że nawet przy samodzielnym zgłoszeniu po terminie musi zapłacić 0,5% podatku – czyli 1000 zł. Gdyby poczekał z ujawnieniem do momentu kontroli, zapłaciłby aż 40 tys. zł podatku sankcyjnego (20%).

 

Krzysztof – pozorna oszczędność, wysoka cena
Krzysztof pożyczył od swojego ojca 150 tys. zł na zakup samochodu. Pieniądze przelano bezpośrednio na jego konto, ale nie zgłoszono pożyczki do urzędu. Krzysztof uznał, że skoro to rodzina, nie musi nic robić. Po ponad roku skarbówka wszczęła kontrolę w związku z inną sprawą, a urzędnik natrafił na przelew. Krzysztof nie miał żadnego dowodu zgłoszenia i został objęty sankcyjną stawką PCC – 20%. Zapłacił więc 30 tys. zł podatku, zamiast być zwolnionym w całości – wystarczyłoby jedynie zgłosić i udokumentować pożyczkę w terminie.

 

Monika – szybka reakcja uratowała portfel
Monika otrzymała pożyczkę 220 tys. zł od swojej matki na remont mieszkania. Przelew trafił bezpośrednio na jej konto. O pożyczce przypomniała sobie po kilku tygodniach – już po terminie 14 dni. Zasięgnęła porady prawnika i natychmiast złożyła deklarację PCC-3 i zapłaciła 1100 zł podatku (0,5%). Choć nie mogła już skorzystać ze zwolnienia, jej szybka reakcja pozwoliła uniknąć 44 tys. zł sankcyjnej stawki podatku. Dziś uczula znajomych: „jeśli pożyczasz w rodzinie – zgłaszaj, nawet jeśli wydaje się to zbędne”.

Podsumowanie

Niezgłoszenie pożyczki od członka rodziny w ustawowym terminie 14 dni może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych. Choć sama pożyczka między najbliższymi może korzystać ze zwolnienia z podatku PCC, warunkiem jest nie tylko jej odpowiednie udokumentowanie, ale przede wszystkim terminowe złożenie deklaracji do urzędu skarbowego. Przekroczenie tego terminu oznacza automatyczną utratę prawa do zwolnienia, a w razie ujawnienia pożyczki podczas kontroli – może skutkować koniecznością zapłaty aż 20% podatku. Dlatego nawet jeśli sprawa dotyczy najbliższej rodziny i pozornie nie wydaje się istotna, warto zadbać o formalności, by uniknąć kosztownych błędów.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy w zgłoszeniu pożyczki lub masz wątpliwości, jak uniknąć sankcji podatkowych? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy pomogą Ci zrozumieć przepisy, przygotować dokumenty i bezpiecznie załatwić formalności z urzędem skarbowym. Wejdź na eporady24.pl i uzyskaj fachową pomoc już dziś.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
2. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Indywidualne Porady Prawne

Masz problem z prawem podatkowym?
Opisz swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem:

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

sluzebnosc.info

Szukamy prawnika »