Kupno samochodu z zagranicy a opłata akcyzowa

Przedmiot opodatkowania akcyzą

W kontekście obowiązujących przepisów uważam, że nie ma możliwości, aby to Pan jako nabywca uiścił akcyzę zamiast sprzedawcy. W myśl art. 100 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym „w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1) import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;

2) nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;

3) pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:

a) wyprodukowanego na terytorium kraju,

b) od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2”.

Na mocy art. 102 ust. 1 pkt 1 ustawy „podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności, o których mowa w art. 100 ust. 1 lub 2”. Proszę zatem zwrócić uwagę, że czynnością opodatkowaną podatkiem akcyzowym nie jest nabycie, lecz sprzedaż samochodu.

Na mocy art. 100 ust. 3 ustawy „jeżeli w stosunku do samochodu osobowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności podlegającej opodatkowaniu, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu, jeżeli kwota akcyzy została określona lub zadeklarowana w należnej wysokości”. Zadeklarowanie lub określenie podatku przez podatnika oznacza, że można wskazać źródło pochodzenia, organowi znany jest podmiot obowiązany do uiszczenia akcyzy i dlatego też akcyza powinna być wyegzekwowana od tego właśnie podmiotu.

Stanowisko Ministerstwa Finansów

Jak możemy przeczytać w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 16 listopada 2012 r., nr SPS-023-10028/12:

„Ewentualne problemy z wyegzekwowaniem kwoty akcyzy nie powinny skutkować wymagalnością akcyzy od nabywcy, który nabył ten wyrób w dobrej wierze. Przepisy ustawy nie mogą służyć organom celnym do wyboru podmiotu, od którego podatek łatwiej wyegzekwować, by przerzucić odpowiedzialność za niezapłacony podatek na podmiot będący w posiadaniu samochodu, od którego powinna zostać zapłacona akcyza na wcześniejszym etapie obrotu. Przepis ten nie powinien mieć również zastosowania w sytuacji, gdy podatnik na wcześniejszym etapie obrotu nie zadeklarował kwoty akcyzy, a organ podatkowy jest w stanie zidentyfikować tego podatnika”.

W świetle powyższego wyjaśnienia organ podatkowy nie może dowolnie skierować swojej egzekucji wobec nabywcy bez uprzedniego przeprowadzenia postępowania czy też kontroli wobec podatnika tego podatku, który następnie dokonał sprzedaży samochodu osobowego bez zapłaconej akcyzy.

W tym zakresie warto przywołać treść wyroku WSA w Poznaniu z dnia 20 października 2011 r., sygn. akt III SA/Po 643/11, gdzie sąd uznał, że warunkiem opodatkowania posiadania jest brak możliwości ustalenia przez organy podatkowe, iż akcyza na wcześniejszym etapie obrotu została uiszczona w prawidłowej wysokości.

Kto powinien zapłacić akcyzę?

W sytuacji gdy w toku postępowania dowodowego organy podatkowe ustalą, iż akcyza powinna zostać uiszczona przez inny podmiot niż posiadacz, akcyza winna zostać nałożona na ten właśnie podmiot, który nie dokonał zapłaty należnego podatku. Co innego jednak w przypadku gdy w wyniku kontroli czy też postępowania podatnik nie zostanie ustalony. Jeżeli okaże się, że podatnik jest „słupem” lub podmiotem „znikającym”, to obowiązek zapłaty podatku może zostać przeniesiony na nabywcę.

Dla powstania obowiązku podatkowego wobec nabywcy/posiadacza samochodu bez zapłaconej akcyzy nie mają znaczenia takie okoliczności jak: ewentualny stan świadomości nabywcy co do faktu nieuiszczenia akcyzy na wcześniejszym etapie obrotu, dochowanie należytej staranności w celu ustalenia tej okoliczności przed transakcją czy pokrzywdzenie przez nieuczciwego kontrahenta.

Podatnikiem podatku akcyzowego jest sprzedawca pojazdu niezarejestrowanego na terytorium kraju, od którego nie została odprowadzona akcyza z tytułu sprowadzenia pojazdu z innego kraju UE. Przepisy nie przewidują możliwości, aby w zakresie umów cywilnoprawnych dokonać zmiany podmiotu będącego podatnikiem.

W opisanej sprawie organ podatkowy zwróci się z roszczeniem o zapłatę podatku od sprzedawcy. Oczywiście ekonomiczną wartość podatku akcyzowego może Pan pokryć (wartość podatku może zostać doliczona do ceny sprzedaży), jednakże z perspektywy prawa podatkowego to sprzedawca ma obowiązek rozliczenia akcyzy.