Ograniczenie kosztów przy sprzedaży samochodów firmowych

Sprzedaż samochodów z działalności

Standardowym działaniem i niewątpliwym dla organów podatkowych byłaby w przedstawionej sytuacji z pewnością sprzedaż z działalności – wtedy wysokość VAT i podatku dochodowego z działalności zależeć będzie oczywiście od zastosowanej ceny. Optymalna droga sprzedaży jest niemożliwa bowiem samochody wykupione zostały i wprowadzone na środki trwałe podczas gdy po zakończonym leasingu należało je wykupić prywatnie (nie wprowadzać do działalności) i sprzedać bez podatku VAT i podatku dochodowego po upływie 6 miesięcy od końca miesiąca w którym nastąpiło nabycie. W obecnej sytuacji wycofanie spowoduje konieczność rozliczenia VAT, a syn, po otrzymaniu darowizny i upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, będzie mógł sprzedać samochód bez podatku dochodowego (zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Przez dostawę towarów w podatku od towarów i usług, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług rozumie się również „przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych”.

Zobacz też: Sprzedaż samochodu wprowadzonego do firmy oświadczeniem

Podstawa opodatkowania w VAT

Podstawę opodatkowania w VAT określa dla opisanego przypadku art. 29a ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z nim w przypadku przekazania towarów (samochód jest towarem w myśl ustawy o VAT) na potrzeby osobiste, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. Podstawą opodatkowania nie jest więc cena nabycia z faktury zakupu czyli tzw. cena historyczna z wykupu poleasingowego a jest nią aktualna cena nabycia (cena rynkowa) takiego samochodu, która będzie na ogół zdecydowanie wyższa niż cena po jakim następuje wspomniany wykup poleasingowy. Fiskus jednoznacznie uznaje, że chodzi tu o wartość rynkową, czyli cenę, za jaką można by auto obecnie nabyć. Podobnie wskazuje się w doktrynie, np. A. Bartosiewicz wskazuje:

„Biorąc pod uwagę historię uregulowań wspólnotowych, można twierdzić, że »cena nabycia […] określona na dzień dostawy« oznacza aktualną wartość rzeczy (taką, za jaką rzecz taka mogłaby być obecnie nabyta). Nie wynika to jednoznacznie z wykładni językowej (należałoby bowiem raczej odwołać się do hipotetycznej »ceny zbycia«), lecz uzasadnienie tego poglądu można znaleźć w prawie wspólnotowym”.

Analogicznie wskazuje M. Gumola:

„Należy podkreślić, że nie chodzi tu o cenę historyczną (tj. cenę, za jaką towar został nabyty w przeszłości przez podatnika), lecz o cenę aktualną (tj. cenę, jaką podatnik musiałby zapłacić za towar w momencie dokonywania jego nieodpłatnego przekazania). Przepisy nakazują bowiem określić cenę nabycia towaru (a w razie jej braku - koszt jego wytworzenia) na moment dokonywania nieodpłatnej dostawy tego towaru. Omawiana podstawa opodatkowania powinna zatem odzwierciedlać bieżącą wartość rynkową przekazywanego nieodpłatnie towaru, z uwzględnieniem jego aktualnego stanu i stopnia zużycia. Ceną nabycia wyznaczającą wysokość podstawy opodatkowania w analizowanym przypadku jest cena netto, bez kwoty należnego podatku VAT. Podstawa opodatkowania nigdy nie obejmuje bowiem samego podatku VAT.” [M. Gumola, Ł. Postrzech, Nieodpłatne przekazanie pojazdu samochodowego w podatku od towarów i usług]. Reasumując, podstawą opodatkowania w VAT stawką podstawową w podatku od towarów i usług będzie bieżącą wartość rynkowa samochodu (z uwzględnieniem jego aktualnego stanu i stopnia zużycia).

Podatek od spadków i darowizn

W kwestii podatku od spadków i darowizn i syn nie zapłaci podatku od spadków i darowizn, nawet jeśli suma wartości darowizn z 5 lat przekracza 9637 zł, jeśli skorzysta ze zwolnienia z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ustawodawca bowiem zwalnia od podatku m.in. nabycie własności rzeczy przez zstępnych (dzieci od rodziców, wnuki od dziadków itd.), jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego – druk SD-Z2. Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania tej formy (co jest raczej standardem w przypadku rzeczy ruchomych) z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Jak już wskazałem, syn po otrzymaniu darowizny i upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, będzie mógł sprzedać samochód bez podatku dochodowego.