Opodatkowanie dochodu powstałego w wyniku windykacji wierzytelności

Opodatkowanie przychodu uzyskanego z tytułu wyegzekwowania zakupionej wcześniej wierzytelności lub jej zbycia

Wskazanie „Prowadziłem” oznacza, że już Pan tej działalności nie prowadzi – przynajmniej formalnie. Dalszy opis „Jakiś czas temu zaprzestałem nabywania nowych wierzytelności. Nie świadczę również usług na rzecz innych osób. Nie wystawiam faktur ani rachunków” oraz „Wiem, że aby egzekwować należność od dłużników nie potrzebuję aktywnej działalności gospodarczej” – sugeruje, że działalność jest nadal zarejestrowana (być może zawieszona), tyle tylko, że Pan w jej ramach nic nie robi.

Zgodnie art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w ustawie oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Według art. 10 ust. 1 powyższej ustawy, źródłami przychodów są, między innymi:

• pozarolnicza działalność gospodarcza (pkt 3),
• kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c) (pkt 7).

Gdy prowadzi Pan formalnie działalność gospodarczą w zakresie obrotu wierzytelnościami, we własnym imieniu i na własny rachunek, w sposób zorganizowany i ciągły (kupował Pan wierzytelności celem ich wyegzekwowania lub odsprzedaży), to przychody uzyskane z tytułu wyegzekwowania zakupionej wcześniej wierzytelności lub jej zbycia, były przychodami ze źródła przychodów, jakim jest wskazana w art. 10 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – pozarolnicza działalność gospodarcza.

W sytuacji, gdyby Pan jako osoba fizyczna nie prowadził w ogóle pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie obrotu wierzytelnościami, przychody uzyskane w związku z windykacją lub sprzedażą nabytych w drodze umowy cesji wierzytelności mogłyby stanowić przychód z praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Znamiona działalności gospodarczej

Istotne znaczenie ma prawidłowe ustalenie, czy w istniejącym stanie prawnym i faktycznym Pana działania mogą być uznane za prowadzenie działalności gospodarczej oraz zakwalifikowanie przychodu uzyskanego z obrotu wierzytelnościami.

Pojęcie działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem – za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się działalność zarobkową, wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych – prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy.

Tak więc działalność gospodarcza to taka działalność, która prowadzona jest:

1. w celu osiągnięcia dochodu – przy czym nawet ewentualna strata będąca wynikiem tej działalności nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej, bowiem istotny jest sam zamiar osiągnięcia dochodu;
2. w sposób ciągły – jednakże przesłanki tej nie należy rozumieć jako konieczność wykonywania działalności bez przerwy. Istotny jest zamiar powtarzalności określonych czynności celem osiągnięcia dochodu. Przy czym o ciągłości, w przypadku windykowania wierzytelności nabytych uprzednio w ramach działalności gospodarczej, przesądza o tym powtarzalność podejmowanych działań;
3. w sposób zorganizowany – co oznacza, że podejmowane działania są podporządkowane obowiązującym regułom, normom i służą osiągnięciu celu, mają wpływ na racjonalność gospodarowania posiadanymi środkami, a tym samym uczestnictwa w obrocie gospodarczym (wezwania, zbieranie informacji o dłużnikach i ich majątku, dokonywanie ustaleń, itd.).

Zauważyć należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uzależnia uznania danego działania za pozarolniczą działalność gospodarczą od faktu zarejestrowania (zgłoszenia do właściwego rejestru, np. CEIDG w przypadku osób fizycznych) tej działalności. Każde działanie spełniające wskazane wyżej przesłanki stanowi, w rozumieniu przepisów ww. ustawy, pozarolniczą działalność gospodarczą, niezależnie od tego, czy podatnik dokonał jej rejestracji.

Jeżeli rozmiar, powtarzalność, zarobkowy charakter oraz zorganizowany sposób wskazują na znamiona działalności gospodarczej, to w takim przypadku prowadzenie windykacji wierzytelności nabytych kiedyś (w ramach działalności gospodarczej) spełnia przesłanki uznania tego za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i konieczność rozliczania na zasadach właściwych dla tej działalności.

Windykacja wierzytelności nabytych w trakcie prowadzenia działalności

W opisanym przypadku są podstawy do twierdzenia, że sytuacja spełnia przesłanki, o których mowa w art. 5a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pan podjął decyzję o takich działaniach, ich rozmiarze, celem ich jest uzyskanie dochodu. Świadczy to o tym, że planowana windykacja nie jest okazjonalna, przypadkowa, jednorazowa, ale będzie prowadzona w sposób zorganizowany przez nieokreślony bliżej czas. Fiskusowi łatwo byłoby uznać, że czerpie Pan z tego tytułu korzyści finansowe na szeroką skalę, że Pana działaniom towarzyszy zamiar prowadzenia windykacji we własnym imieniu i na własny rachunek i działania te wypełniają przesłanki działalności gospodarczej – nawet, jeśli Pan nie dokona jej rejestracji.

W naszym prawie nie funkcjonuje pojęcie firmy „aktywnej” lub nieaktywnej”. Określone zachowania mogą stanowić działalność gospodarczą formalnie zarejestrowaną lub też mogą być uznane za prowadzenie działalności gospodarczej pomimo niezarejestrowania jej formalnie.

Jeżeli uważa Pan, że nie prowadzi Pan już działalności (ale nadal ma Pan ją zarejestrowaną, lecz jej Pan nie wykonuje faktycznie lub jest ona zawieszona) – to przychód z windykacji we wskazanym zakresie powinien Pan opodatkowywać jako przychód z działalności gospodarczej.

Jeżeli wyrejestrował Pan działalność to dokonywał Pan będzie windykacji wierzytelności nabytych w trakcie prowadzenia działalności – to przychód z windykacji we wskazanym zakresie powinien Pan opodatkowywać jako przychód z działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę obowiązujące przepisy prawa oraz opisany stan faktyczny uznaję, że przychody z takiej windykacji wierzytelności powinny być opodatkowane jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Oczywiście, Pan może zdecydować inaczej, licząc się z tym, że w razie kontroli może Pan ponieść ujemne konsekwencje swych decyzji.