Oszczędności z nieujawnionych źródeł na koncie - kiedy przedawnienie opodatkowania?

Wydanie decyzji podatkowej – przedawnienie

W opisanej sprawie należy zastanowić się, czy przedawnieniu uległ 75% podatek ze źródeł nieujawnionych. Należy przeanalizować regulacje odnoszące się do tej kwestii.

W pierwszej kolejności wskażmy, że zgodnie z art. 68 § 4a Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie.

Konieczne zatem staje się ustalenie, kiedy powstaje obowiązek podatkowy w tym zakresie. Zgodnie z art. 25c ustawy PIT – obowiązek podatkowy z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych powstaje na ostatni dzień roku podatkowego, w którym powstał przychód w kwocie odpowiadającej nadwyżce wydatku nad przychodami (dochodami) opodatkowanymi lub przychodami (dochodami) nieopodatkowanymi.

Zgodnie z art. 25b ust. 2 ustawy PIT – za wydatek uznaje się wartość zgromadzonego w roku podatkowym mienia lub wysokość wydatkowanych w roku podatkowym środków, w przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie roku podatkowego, w którym zgromadzono te środki.

Przychód z nieujawnionych źródeł

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że przychód z nieujawnionych źródeł powstaje, jeżeli podatnik wydaje więcej niż oficjalnie uzyskał przychodu. Przykładowo: jeżeli podatnik ma udokumentowane oszczędności w kwocie 100 000 zł, a kupuje samochód za 150 000 zł, to opodatkowaniu w ramach źródeł nieujawnionych podlega nadwyżka wydatku nad przychodem wynosząca 50 000 zł.

Co jednak istotne w kontekście Pana sprawy – bez wydatkowania środków nie powstaje przychód podatkowy i co za tym idzie, nie powstaje obowiązek podatkowy.

W konsekwencji środki zgromadzone 7 lat temu nie uległy przedawnieniu, jeżeli ich Pan nie wydatkował. W tym przypadku nie ma znaczenia, kiedy podatnik zgromadził nieudokumentowane środki, może to być zarówno 5, 7 jak i 20 la temu (potwierdza to treść art. 25g ustawy PIT, który odnosi się do ciężaru podatkowego środków zgromadzonych po przedawnieniu zobowiązania podatkowego). Poniżej przedstawię przykład celem zobrazowania, w jaki sposób przedawnia się zobowiązanie podatkowe ze źródeł nieujawnionych:

Podatnik od 10 lat ma zgromadzone oszczędności z nieujawnionego źródła w wysokości 500 000 zł. Nie udokumentował przed US żadnego przychodu. W dniu 09.08.2022 r. zakupił za całą kwotę nieruchomość. Nadwyżka wydatku nad przychodem wynosi 500 000 zł. Obowiązek podatkowy zgodnie z art. 25c ustawy PIT powstaje w dniu 31.12.2022 r. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z dniem 31.12.2027 roku.

Przedawnienie należy wiązać zatem nie tylko z rokiem zgromadzenia środków, ale i z rokiem wydatkowania.