Podatek dochodowy po dziale spadku

Czy powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania spłaty w zamian za przeniesienie części masy spadkowej na innego spadkobiercę?

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli zostało dokonane w ciągu 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Użyte w powyższym przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy „odpłatne zbycie” oznacza każde przeniesienie prawa własności lub praw majątkowych w zamian za korzyść majątkową. Termin odpłatne zbycie obejmuje zatem szeroki zakres umów. Tym samym określenie „zbycie” odnosi się do wszystkich przypadków przeniesienia własności, nie ogranicza się wyłącznie do sprzedaży czy zamiany, lecz ma zastosowanie do wszystkich czynności prawnych, których skutkiem jest przeniesienie prawa własności do całej rzeczy lub udziału. Pod pojęciem „odpłatnego zbycia” należy rozumieć zatem każde zdarzenie i każdą czynność prawną, w wyniku których dochodzi do przeniesienia prawa własności nieruchomości lub praw (lub udziału w nich) za wynagrodzeniem, w tym odpłatne zbycie udziału w lokalu mieszkalnym w drodze działu spadku.

Z instytucją działu spadku mamy do czynienia, gdy spadek przypada kilku spadkobiercom. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do chwili działu przedmiot wspólności. Na skutek działu spadku dany składnik masy spadkowej przypada konkretnemu spadkobiercy.

Trzeba jednak zaznaczyć, że chociaż dział spadku ma charakter odpłatny, nie oznacza to, że zawsze powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymania takiej spłaty w zamian za przeniesienie części masy spadkowej na innego spadkobiercę.

Zobacz też: https://www.odpowiedziprawne.pl/-dzial-spadku

Otrzymanie spłaty w wyniku działu spadku a podatek dochodowy

Jeśli bowiem spłata równa jest wartości udziału w spadku i nie przekracza go, podatnik nie uzyskuje w związku z czynnością działu spadku żadnego przysporzenia majątkowego względem odziedziczonej ułamkowej części masy spadkowej. W takim przypadku brak jest podstaw do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych kwoty spłaty otrzymanej w wyniku działu spadku.

W konsekwencji, jeżeli wartość spłaty odpowiadała (lub była mniejsza) wartości udziału, jaki przysługiwał narzeczonej, to otrzymanie tej kwoty nie stanowi przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości. Przykładowo:

W wyniku nabycia spadku dwoje spadkobierców nabyło nieruchomość o wartości 300 000 zł. W rezultacie na każdego przypada udział po 150 000 zł. W wyniku działu spadku własność przeszła na jednego z nich, a drugi w ramach spłaty otrzymał kwotę 150 000 zł. Wartość ta odpowiada udziałowi spadkowemu, w związku z czym podatek nie wystąpi. Jeżeli natomiast spadkobierca otrzymałby np. spłatę w wysokości 170 000 zł to podatek wystąpi, ale jedynie od kwoty nadwyżki, tj. 20 000 zł.

Powyższe wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 9 sierpnia 2013 r. nr ILPB2/415-422/12/13-S/TR:

„Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawczyni i Jej rodzeństwo dokonali działu spadku po zmarłej matce. Brat Zainteresowanej spłacił w formie gotówki posiadane przez nią i Jej brata udziały w lokalu mieszkalnym uzyskane w drodze dziedziczenia. Z treści stanu faktycznego wynika, iż wartość owej spłaty nie przekroczyła wartości przysługującego Zainteresowanej udziału spadkowego.

Reasumując, należy stwierdzić, iż spłata, którą Wnioskodawczyni otrzymała od brata w związku z działem spadku obejmującego lokal mieszkalny, odziedziczony po rodzicu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z odpłatnego zbycia udziału w tym lokalu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Istotne znaczenie dla niniejszego rozstrzygnięcia ma okoliczność, że wielkość spłaty nie przekroczyła wartości przysługującego Wnioskodawczyni udziału spadkowego.”

Takie samo stanowisko wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 05.08.2016 r. nr ITPB4/4511-494/16/MK oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z dnia 25.02.2015 r., sygn. akt IBPBII/2/415-1191/13/JG).

Podsumowując jeżeli wartość otrzymanej spłaty nie przekracza przypadającego udziału spadkowego, u narzeczonej nie doszło do odpłatnego zbycia nieruchomości powodującego powstanie obowiązku w podatku dochodowym. Nie ma również obowiązku składania zeznania PIT-39 w takim przypadku.