Indywidualne porady prawne
Autor: Bogusław Nowakowski
Jestem zatrudniony na umowę o pracę w Holandii. Uległem w pracy wypadkowi. Pracodawca był ubezpieczony i jego ubezpieczyciel wypłacił mi odszkodowanie za wypadek w pracy na mocy ugody pozasądowej (uszczerbek na zdrowiu, utracone dochody itd.). Czy od otrzymanej kwoty odszkodowania muszę zapłacić podatek w Polsce?
Zgodnie z polskim Kodeksem cywilnym (K.c.) w związku z wypadkiem przy pracy pracownikowi przysługują roszczenia:
Odszkodowanie na podstawie art. 444 § 1 K.c. sądy przyznają z tytułu kosztów poniesionych przez Pana jako poszkodowanego wynikłych z uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia lub strat materialnych poniesionych w związku z wypadkiem. W skład tych kosztów wypadku wchodzić mogą w szczególności: koszty leczenia, koszty opieki pielęgniarskiej, usprawnienia mieszkania w związku z inwalidztwem, koszty dojazdu bliskich, przyuczenia do nowego zawodu, utracone zyski oraz wszelkie straty materialne związane z wypadkiem.
Zadośćuczynienie na podstawie art. 445 § 1 K.c. przyznawane jest w celu rekompensaty cierpień psychicznych i fizycznych występujących po wypadku oraz mogących wystąpić w przyszłości. Niezależnie od tego istnieje przepis bardziej ogólny:
„Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Takie odszkodowanie stanowi niewątpliwie przychód, a zarazem dochód.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (o PIT) stanowi:
„Art. 21. 1. Wolne od podatku dochodowego są: (…)
3) otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:
a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe; (…).”
Pana przypadek nie mieści się we wskazanych wyłączeniach. A zatem pytanie: czy Pańskie odszkodowanie mieści się w ramach tego przepisu? Inaczej mówiąc: czy otrzymane odszkodowanie lub zadośćuczynienie można uznać za takie, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw?
Analizując cytowany przepis prawa materialnego – art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, uznać trzeba, że zawiera on wyliczenie przychodów bądź dochodów nieobjętych podatkiem, zwolnione od niego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie (ust. 1 pkt 3 cyt. przepisu).
Odszkodowaniem, o jakim mowa w tym przepisie, jest każde świadczenie mające na celu naprawienie szkody w rozumieniu art. 361 § 2 K.c., które wynika wyłącznie z ustawy, bądź też z ustawy oraz zdarzenia cywilnoprawnego. Sądy administracyjne uznają, że art. 444 § 1 K.c. określa zakres i sposób naprawienia szkody. Przepis ten stanowi, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Koszty leczenia z pewnością mają konkretny wymiar materialny i mogą być wykazane za pomocą różnych dostępnych dowodów i dokumentów w postaci faktur, rachunków czy potwierdzenia realizacji recept o określonej wysokości. Tym samym wysokość wypłaty świadczenia nie jest dowolna.
Jak wskazuje NSA, taka interpretacja przepisu leży w interesie zarówno osoby poszkodowanej, która bez zbędnej zwłoki otrzymuje środki na leczenie lub rehabilitację jak i zakłady pracy jako płatnika. Będąc zobowiązanym z mocy prawa do naprawienia szkody, przystępuje on do realizacji tego obowiązku dobrowolnie przed ewentualnym wydaniem wyroku czy zawarciem ugody, co efektywnie zmniejsza wysokość możliwych odsetek za zwłokę w spełnieniu świadczenia. Wypłata należności następuje bez jakiejkolwiek umowy czy porozumienia (lub na mocy ugody pozasądowej) i nie wyłącza możliwości dochodzenia w przyszłości przez poszkodowanego dalszego odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie art. 444 § 1 K.c.
NSA w wyroku z dnia 07.06.2013 w sprawie II FSK 2008/11, wskazał, że: „Reasumując, niewątpliwie odszkodowania przyznane z tytułu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia na podstawie art. 444 § 1 K.c. wolne są od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. (...)”.
Powinien Pan jednak liczyć się z odmiennym zdaniem fiskusa, a tym samym koniecznością podjęcia obrony, ale z tym nie powinien mieć Pan kłopotów.
Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Indywidualne porady prawne
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika