Podatek od zagranicznego odszkodowania za wypadek w pracy

Odszkodowanie w związku z wypadkiem przy pracy

Zgodnie z polskim Kodeksem cywilnym (K.c.) w związku z wypadkiem przy pracy pracownikowi przysługują roszczenia:

1. Jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek majątkowy – art. 444 § 1 K.c.:
   „§ 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.”
2. Zadośćuczynienie pieniężne za uszczerbek niemajątkowy – art. 445 § 1 K.c.
   „§ 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.”
3. Renta (w tym tymczasowa) – art. 444 § 2 K.c.
   „§ 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.”

Odszkodowanie na podstawie art. 444 § 1 K.c. sądy przyznają z tytułu kosztów poniesionych przez Pana jako poszkodowanego wynikłych z uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia lub strat materialnych poniesionych w związku z wypadkiem. W skład tych kosztów wypadku wchodzić mogą w szczególności: koszty leczenia, koszty opieki pielęgniarskiej, usprawnienia mieszkania w związku z inwalidztwem, koszty dojazdu bliskich, przyuczenia do nowego zawodu, utracone zyski oraz wszelkie straty materialne związane z wypadkiem.

Zadośćuczynienie na podstawie art. 445 § 1 K.c. przyznawane jest w celu rekompensaty cierpień psychicznych i fizycznych występujących po wypadku oraz mogących wystąpić w przyszłości. Niezależnie od tego istnieje przepis bardziej ogólny:

„Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Takie odszkodowanie stanowi niewątpliwie przychód, a zarazem dochód.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (o PIT) stanowi:

„Art. 21. 1. Wolne od podatku dochodowego są: (…)

3) otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), z wyjątkiem:

a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe; (…).”

Czy odszkodowanie uzyskane z tytułu wypadku przy pracy w Holandii, wypłacone na podstawie ugody pozasądowej jest zwolnione z opodatkowania podatkiem dochodowym w Polsce?

Pana przypadek nie mieści się we wskazanych wyłączeniach. A zatem pytanie: czy Pańskie odszkodowanie mieści się w ramach tego przepisu? Inaczej mówiąc: czy otrzymane odszkodowanie lub zadośćuczynienie można uznać za takie, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw?

Analizując cytowany przepis prawa materialnego – art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, uznać trzeba, że zawiera on wyliczenie przychodów bądź dochodów nieobjętych podatkiem, zwolnione od niego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie (ust. 1 pkt 3 cyt. przepisu).

Odszkodowaniem, o jakim mowa w tym przepisie, jest każde świadczenie mające na celu naprawienie szkody w rozumieniu art. 361 § 2 K.c., które wynika wyłącznie z ustawy, bądź też z ustawy oraz zdarzenia cywilnoprawnego. Sądy administracyjne uznają, że art. 444 § 1 K.c. określa zakres i sposób naprawienia szkody. Przepis ten stanowi, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. Koszty leczenia z pewnością mają konkretny wymiar materialny i mogą być wykazane za pomocą różnych dostępnych dowodów i dokumentów w postaci faktur, rachunków czy potwierdzenia realizacji recept o określonej wysokości. Tym samym wysokość wypłaty świadczenia nie jest dowolna.

Jak wskazuje NSA, taka interpretacja przepisu leży w interesie zarówno osoby poszkodowanej, która bez zbędnej zwłoki otrzymuje środki na leczenie lub rehabilitację jak i zakłady pracy jako płatnika. Będąc zobowiązanym z mocy prawa do naprawienia szkody, przystępuje on do realizacji tego obowiązku dobrowolnie przed ewentualnym wydaniem wyroku czy zawarciem ugody, co efektywnie zmniejsza wysokość możliwych odsetek za zwłokę w spełnieniu świadczenia. Wypłata należności następuje bez jakiejkolwiek umowy czy porozumienia (lub na mocy ugody pozasądowej) i nie wyłącza możliwości dochodzenia w przyszłości przez poszkodowanego dalszego odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie art. 444 § 1 K.c.

NSA w wyroku z dnia 07.06.2013 w sprawie II FSK 2008/11, wskazał, że: „Reasumując, niewątpliwie odszkodowania przyznane z tytułu uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia na podstawie art. 444 § 1 K.c. wolne są od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f. (...)”.

Powinien Pan jednak liczyć się z odmiennym zdaniem fiskusa, a tym samym koniecznością podjęcia obrony, ale z tym nie powinien mieć Pan kłopotów.