Przeprowadzka do Polski i postępowanie urzędu skarbowego w celu zbadania źródeł przychodu

Rezydencja podatkowa

Z przedstawionego opisu wynika, że organ podatkowy chce przeprowadzić postępowanie w sprawie źródeł nieujawnionych. Co jednak istotne, postępowanie to dotyczy 2017 r., czyli okresu, kiedy była Pani zagranicznym rezydentem podatkowym. Przeprowadzka do Polski nastąpiła bowiem w 2018 r.

Zatem w pierwszej kolejności odnieść się należy do kwestii rezydencji podatkowej. Na gruncie prawa polskiego zagadnienie to reguluje ustawa PIT. Jak czytamy w art. 3 ust. 1-1a ustawy – osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Obowiązek podatkowy w PIT – nierezydent

Jeżeli zatem do Polski przeprowadziła się Pani w 2018 r., to oznacza, że w 2017 r. Pani ośrodek interesów życiowych znajdował się poza RP, zatem w 2017 r. miała Pani status nierezydenta.

W myśl art. 3 ust. 2a ustawy – osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

Z opisu sprawy wynika, że zakup nieruchomości w RP został sfinansowany ze sprzedaży nieruchomości położonej za granicą. Należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ust. 2b pkt 4 ustawy PIT – nierezydenci podlegają opodatkowaniu w RP z tytułu sprzedaży nieruchomości położonej w Polsce. Jeżeli zatem jako nierezydent sprzedała Pani nieruchomość poza granicami kraju, to uzyskane z tego tytułu wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu w Polsce.

Postępowanie w sprawie źródeł nieujawnionych

Faktem jednak jest, że urząd skarbowy może zainteresować się, skąd pochodzą środki na zakup nieruchomości w Polsce. Tego rodzaju postępowanie ma na celu wykazanie, czy przychody pochodzą ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych. Takie przychody opodatkowane są stawką aż 75% podatku.

Należy jednak wyraźnie podkreślić, że w żadnych wypadku nie powinna się Pani takiego postępowania wobec siebie obawiać. Podwyższony podatek nie znajdzie co do Pani zastosowania z kilku powodów. Po pierwsze, opodatkowaniu podlegają przychody nieujawnione, które odpowiadają poniesionym przez podatnika wydatkom, które nie zostały pokryte uzyskanymi wcześniej przychodami opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi.

Jak natomiast czytamy w art. 25b ust. 4 pkt 2 ustawy PIT – za przychody (dochody) nieopodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, których pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania, oraz które nie podlegały opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw. Za takie przychody nieopodatkowane, lecz ujawnione, uznaje się właśnie dochody z pracy zagranicznej. Pochodzenie tych dochodów jest bowiem określone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania. Jak już wskazałem, dochody te nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, co jednak nie oznacza, że podatnik tymi dochodami nie może pokrywać wydatków ponoszonych w kraju (np. na zakup nieruchomości w Polsce).

Przychody nierezydenta ze źródeł położonych w Polsce

Po drugie, polski urząd skarbowy może analizować oraz weryfikować jedynie przychody nierezydenta osiągnięte ze źródeł położonych w Polsce, a nie za granicą. Jak już wskazaliśmy, Pani uzyskała dochody zagraniczne jako zagraniczny rezydent podatkowy. Na problem ten zwrócił uwagę WSA w wyroku z 04.09.2018 r., I SA/Gd 670/18:

„Polska administracja podatkowa może weryfikować jedynie to, czy nierezydent ujawnił do celów podatkowych wszystkie dochody ze źródeł usytuowanych w Polsce. W odniesieniu do osoby nierezydenta problem opodatkowania dochodów nieujawnionych dotyczy zatem tylko dochodów uzyskanych na terytorium Polski.

Tym bardziej jest to ważne w niniejszej sprawie, że organ w zaskarżonej decyzji pominął zupełnie dalszy fragment uzasadnienia cytowanego wyroku WSA w sprawie I SA/Gd 1340/16, z którego wynika, że »Jeżeli dana osoba mieszka poza terytorium Polski i tam znajdowały się jej źródła przychodów, pozostaje ona poza polską jurysdykcją podatkową, a znajduje się pod jurysdykcją podatkową innego państwa mogącego dochodzić wykazania przez daną osobę źródeł środków finansowych na jego terytorium, które zostały przez taką osobę spożytkowane w Polsce«.

Nie ulega wątpliwości, że gdyby organ dochował staranności w sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonej decyzji, dostrzegłby, że pominięty fragment dotyka najistotniejszej dla niniejszej sprawy kwestii, tj. wpływu ewentualnego braku rezydencji podatkowej w Polsce na odpowiedzialność w zakresie nieujawnionych dochodów.”

Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, iż polski US miał prawo zainteresować się, skąd pochodzą Pani środki na zakup nieruchomości w RP. W takim przypadku, zgodnie z art. 25g ust. 1 ustawy PIT, ciężar dowodowy spoczywa na Pani. Jeżeli jednak wskaże Pani, że środki pochodziły ze sprzedaży nieruchomości położonej w innym kraju, to mamy do czynienia z ujawnionymi źródłami przychodu, co wyklucza możliwość opodatkowania tych przychodów przez polski urząd skarbowy.

Udokumentowanie przychodów w postępowaniu urzędu skarbowego

W Polsce obowiązuje otwarty katalog środków dowodowych, co oznacza, że może Pani powyższą okoliczność udokumentować dowolnym dowodem, np. zagranicznym aktem notarialnym potwierdzającym sprzedaż.

Podsumowując, nie jest Pani zagrożona 75% podatkiem, ponieważ dotyczy on przychodów nieujawnionych, a z takimi w Pani przypadku nie mamy do czynienia. W Polsce obowiązuje otwarty katalog środków dowodowych, więc może Pani posługiwać się każdym dowodem, który wskazuje na fakt osiągnięcia środków pieniężnych ze sprzedaży nieruchomości za granicą.

Zatem w odpowiedzi na wezwanie ze strony US należy wskazać, że w 2017 r. oraz w latach poprzednich miała Pani miejsce zamieszkania oraz ośrodek interesów życiowych poza granicami RP. Natomiast środki na zakup nieruchomości w RP pochodziły ze sprzedaży nieruchomości znajdującej się poza granicami RP, co nie podlegało opodatkowaniu podatkiem w RP. Najlepiej, aby do odpowiedzi na wezwanie dołączyła Pani dokument potwierdzający sprzedaż nieruchomości poza RP, np. akt notarialny.