Autor: Aleksander Słysz
Przez ostatnie dwa lata pracowałem w Arabii Saudyjskiej i w Polsce nie miałem żadnego dochodu. Czy muszę zapłacić podatek w Polsce? Jak należy rozliczyć PIT? Czy przysługuje mi ulga abolicyjna?
Porusza Pan bardzo ciekawy temat. Zasadą jest, że skoro obowiązuje tu metoda odliczenia proporcjonalnego to podatnik krajowy musi w Polsce wykazać zagraniczne dochody, naliczyć polski podatek i pomniejszyć go o podatek zapłacony za granicą. Podatnik może (nie musi) skorzystać z ulgi określonej w art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych [Dz.U.2012.361 j.t. ze zm.], co na ogół prowadzi co nieopodatkowania zagranicznych dochodów, lecz nie zawsze z tej ulgi można skorzystać. Szczegóły poniżej.
Na mocy art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Ustawodawca wyjaśnia dalej, iż za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (wystarczy, ze spełnia jeden z ww. warunków). Natomiast te osoby fizyczne, które nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). Powyższe zasady stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
W dniu 1 czerwca 2012 roku weszła w życie konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Arabii Saudyjskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu oraz Protokół do tej Konwencji, podpisana w Rijadzie dnia 22 lutego 2011 r. (Dz.U.2012.502 z dnia 2012.05.11). Zgodnie z art. 14 ust. 1 (od którego istnieją wyjątki dotyczące m.in. dyrektorów, wolnych zawodów czy marynarzy) pensje, płace oraz inne podobne wynagrodzenia uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie w związku z wykonywaniem pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że praca wykonywana jest w drugim Umawiającym się Państwie. Jeżeli praca jest tam wykonywana, to otrzymane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim Państwie. Gdy praca jest wykonywana w Arabii Saudyjskiej wynagrodzenie za nią otrzymane podlega opodatkowaniu w Arabii Saudyjskiej, a może podlegać również opodatkowaniu (z zastosowaniem metod unikania podwójnego opodatkowania) w Polsce, jeśli w Polsce ma Pan nieograniczony obowiązek podatkowy (czyli miejsce zamieszkania dla celów podatkowych).
Jeśli powstają wątpliwości, czy ma Pan miejsce zamieszkania w Polsce, czy w Arabii Saudyjskiej, zastosować należy reguły kolizyjne zawarte w art. 4 konwencji, gdyż osoba fizyczna w myśl tejże konwencji może mieć miejsce zamieszkania tylko w jednym państwie. Co do zasady określenie „osoba mająca miejsce zamieszkania” oznacza każdą osobę fizyczną, która według ustawodawstwa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu albo inne kryterium o podobnym charakterze i obejmuje również to Państwo oraz każdą jednostkę terytorialną lub organy władz lokalnych. Jednakże określenie to nie obejmuje żadnej osoby, która podlega opodatkowaniu w tym Państwie tylko ze względu na dochód, jaki osiąga ze źródeł położonych w tym Państwie. Jeżeli stosownie do powyższego osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania zarówno w Polsce jak i Arabii Saudyjskiej, wówczas jej status określa się według następujących zasad:
a) uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Umawiającym się Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Umawiającym się Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);
b) jeżeli nie jest możliwe ustalenie, w którym Umawiającym się Państwie osoba posiada ośrodek interesów życiowych albo nie ma ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Umawiających się Państw, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Umawiającym się Państwie, w którym zwykle przebywa;
c) jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu Umawiających się Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Umawiającym się Państwie, którego jest obywatelem;
d) jeśli osoba ta jest obywatelem obu Umawiających się Państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną sprawę w drodze wzajemnego porozumienia.
Zakładając zatem miejsce zamieszkania w Polsce ze względu na ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych), pensje, płace oraz inne podobne wynagrodzenia uzyskane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce w związku z wykonywaniem pracy najemnej podlegają opodatkowaniu tylko Polsce, chyba że praca wykonywana jest w Arabii Saudyjskiej. Jeżeli praca jest wykonywana w Arabii Saudyjskiej, to otrzymane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w Arabii Saudyjskiej. Zgodnie z art. 23 ust. 1 konwencji – jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce osiąga dochód, który zgodnie z postanowieniami Konwencji może być opodatkowany w Arabii Saudyjskiej, to Polska zezwoli na odliczenie od podatku od dochodu tej osoby kwoty równej podatkowi zapłaconemu w Arabii Saudyjskiej (jednakże, takie odliczenie nie może przekroczyć tej części podatku, obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która przypada w zależności od konkretnej sytuacji na dochód, który może być opodatkowany w Arabii Saudyjskiej). Jest to tzw. metoda odliczenia proporcjonalnego – konieczne będzie rozliczanie się i w Arabii Saudyjskiej, i w Polsce.
Obniżenie podatku w Polsce zapewniać winna jednak ulga abolicyjna, która polega z grubsza na tym, że ma Pan prawo odliczyć od podatku dochodowego kwotę stanowiącą różnicę między podatkiem obliczonym zgodnie z metodą zaliczenia a kwotą podatku obliczonego od dochodów z m.in. pracy, przy zastosowaniu do tych dochodów metody wyłączenia (na ogół powoduje to niepowstanie zobowiązania podatkowego w Polsce). Precyzyjnie określa to art. 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W praktyce istnieje wiele kontrowersji dotyczących sytuacji, gdy nie pobrano podatku w Państwie osiągnięcia dochodu (jest tak często właśnie w przypadku Arabii Saudyjskiej), w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 maja 2015 r. [sygn. II FSK 982/13] czytamy, że dochód uzyskany w państwie, w którym nie pobrano podatku (dochód nie podlegał opodatkowaniu) będzie opodatkowany w Polsce bez odliczania podatku, a podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do zastosowania ulgi, o której mowa w art. 27g u.p.d.o.f. Wyrok ten dotyczył okresu sprzed podpisania konwencji jednak w ocenie wielu specjalistów wejście konwencji w życie, w przypadku gdy nie zwalnia ona określonego dochodu z opodatkowania, nie zmienia w tym zakresie meritum oceny sądu.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 26 stycznia 2016 r. [I SA/Gd 1309/15] czytamy, że gdy nie ma kwoty do odliczenia z art. 27g ust. 2 u.p.d.o.f., to przepis ten nie ma zastosowania do podatnika i nie dojdzie do pomniejszenia podatku dochodowego. Podobnie wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 października 2015 r. II FSK 2126/15: „W przypadku, gdy dochód uzyskano w państwie, w którym nie pobrano podatku (dochód nie podlegał opodatkowaniu), będzie on opodatkowany w Polsce bez odliczania podatku, a podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do zastosowania ulgi, o której mowa w art. 27g u.p.d.o.f.”. Identycznie wcześniej orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 30 kwietnia 2015 r. II FSK 1248/13.
Kończąc przypomnę, że co do zasady podatnicy osiągający dochody bez pośrednictwa płatników ze stosunku pracy z zagranicy są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy, jednakże podatnicy czasowo przebywający za granicą są obowiązani w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócili do kraju, wpłacić zaliczkę na podatek dochodowy. Jeżeli jednak termin płatności przypada po zakończeniu roku podatkowego, należny podatek jest płatny dopiero w terminie złożenia zeznania.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika