Rozliczenie zakupu akcji przez dom maklerski, jak poprawnie wypełnić PIT-38?

Zakup akcji bez sprzedaży

Dokonał Pan zakupu akcji poza giełdą. Nie wspomina Pan nic o zbywaniu akcji. Zatem takiej sprzedaży w roku 2023 nie było. To oznacza, że w roku 2023 poniósł Pan wydatki na zakup, ale nie uzyskał żadnego przychodu z obrotu akcjami.

Przychodem jest kwota uzyskana ze sprzedaży papierów wartościowych (cena). Kosztem uzyskania przychodu w tym wypadku są wydatki podatnika poniesione w związku z nabyciem sprzedawanego instrumentu finansowego (również część opłat i prowizji z tym związanych).

Przychód powstaje w momencie przeniesienia własności akcji na kupującego. Oznacza to, że jeżeli sprzedałeś akcje (przeniosłeś ich własność), to jest obowiązek złożenia i rozliczenia się z tej sprzedaży, nawet jeśli jeszcze nie otrzymało się zapłaty. A skoro było tylko nabycie, a nie było zbycia – nie powstał jakikolwiek przychód z tego tytułu.

Gdyby w danym roku wystąpiła nadwyżka kosztów nad przychodami, to po Pana stronie jako podatnika wystąpi teoretycznie strata podatkowa.

Zgodnie z art. 45 ust. 1a pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych „w terminie do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznanie PIT-38 o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z kapitałów opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30b”.

Dochodem, ze zbycia papierów wartościowych stosownie do art. 30b ust. 2 jest: „różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f, 1g lub 1gc lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14”.

Koszty uzyskania przychodów

Ale wydatki gotówkowe na nabycie akcji w spółkach aktywują się jako koszty podatkowe przy ustalaniu dochodu do opodatkowania z ich sprzedaży (art. 23 ust. 1 pkt. 38). Tym samym moment zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zostaje przesunięty w czasie. Z ustawy:

„Art. 23. 1. Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

38) wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, z wykupu przez emitenta obligacji, a także z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 3e, w części niezaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów”.

Przytoczona regulacja wskazuje na konieczność odsunięcia w czasie momentu rozpoznania kosztów uzyskania przychodów, które są bezpośrednio związane z nabyciem papieru wartościowego do momentu jego odpłatnego zbycia.

Ustawodawca, normując omawiane zagadnienie, uwzględnił bowiem bezpośredni związek czynności nabycia i zbycia akcji. Dla celów ustalenia przychodu z odpłatnego zbycia akcji/udziałów i odpowiadających im kosztów uzyskania przychodów powinno brać się pod uwagę czynność objęcia (nabycia), a następnie zbycia tych samych akcji.

Informacja podatkowa od biura maklerskiego

Obowiązek sporządzania informacji przez biura maklerskie został przewidziany w art. 39 ust. 3 ustawy PIT, gdzie przewidziano obowiązek sporządzenia i przesłania imiennych informacji o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ustawy PIT (m.in. dochody z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych) według ustalonego wzoru (PIT-8C) – a konkretny zapis „informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru”.

Biuro jest płatnikiem podatku dochodowego, ale tylko w sytuacji, gdy powstanie dochód pozwalający na ustalenie tego podatku.

Biuro sporządza i przekazuje informacje w razie uzyskania dochodu. We wskazanej informacji powinna być wykazana w szczególności kwota przychodu uzyskanego przez podatnika (klienta biura) z tytułu dokonanych transakcji zbycia akcji, a także koszty uzyskania przychodów.

W konsekwencji, w razie dokonania przez Pana odpłatnego zbycia akcji, biuro będzie zobowiązane do wykazania w informacji PIT-8C jako kosztu uzyskania przychodów wartości historycznych kosztów nabycia. A jak nie ma zbycia lub nie ma dochodu- nie ma informacji PIT-8C.

Na skutek zastosowania prezentowanej wykładni nie dochodzi do zawyżenia ani zaniżenia kosztów nabycia akcji przez podatnika, lecz do ich pełnego rozpoznania w chwili dokonania sprzedaży.

Gdyby ujął Pan swoje wydatki na nabycie akcji w roku 2023 (których Pan w tym 2023 r. nie sprzedał), doszłoby do podwójnego odliczania kosztów – co nie jest dopuszczane.

Raz Pan wykazałaby je jako swoje koszty w dacie nabycia, a nie w dacie zbycia akcji, a w konsekwencji wg złożonego zeznania miałby Pan stratę; Strata byłaby równa wydatkom na zakup, a nie byłoby zbycia tych akcji. W takim przypadku nie sposób mówić o stracie.

Drugi raz wydatki na zakup wykazałby Pan w razie zbycia tych akcji np. w roku 2024.

Reasumując:

1. podczas składania PIT 38 za 2023 nie powinien Pan wykazać zakupu akcji jako kosztu, tzn. sekcja C, punkt 2 (inne przychody), kolumna „Koszt uzyskania przychodów”,

2. przy braku operacji zbycia akcji nie powinien Pan otrzymać informacji PIT-8C z biura maklerskiego.

   Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›