Sprzedaż odzieży używanej a podatek

Czy można osobie fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej sprzedać w cenach detalicznych (na paragon) 500 kg odzieży używanej?

Porusza Pan bardzo ciekawy problem. Zaznaczę na wstępie, że wyrok, o którym Pan pisze, nie pochodzi z 2002 r., a dotyczy 2002 r. i wydany został przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w dniu 9 lutego 2010 r. (sygnatura: I FSK 1939/08). Sąd wskazał w nim:

„Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1 ustawy o VAT z 1993 r. podatnicy, z zastrzeżeniem ust. 2, obowiązani są wystawiać fakturę stwierdzającą w szczególności sprzedaż towarów, jej datę, cenę jednostkową bez podatku, wartość sprzedaży, kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy. Z kolei ustęp 2 określa, że podatnicy świadczący usługi, w tym również w zakresie handlu i gastronomii, nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w ust. 1, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury. Zatem z cytowanych unormowań wynika jednoznacznie, że zasadą jest dokumentowanie sprzedaży za pomocą faktury. Wyjątkowo, w ściśle określonych sytuacjach, dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady. Zatem prawidłowo Sąd I instancji rozumie tą regulację w ten sposób, że w razie sprzedaży na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą obowiązkiem sprzedawcy jest wystawienie faktury”.

Na tej podstawie pojawiła się teza przypisana do wyroku, że „osoba, która kupuje jednorazowo kilkaset sztuk odzieży, nie robi tego w celu zaspokojenia swoich osobistych potrzeb. Należy przyjąć, iż jest to sprzedaż w celach handlowych, która pociąga za sobą konieczność wystawiania faktur VAT” (LEX nr 551681, G. Prawna 2010/2/29).

Teza ta nie licuje jednak z uzasadnieniem, zresztą nie są to „słowa” sądu, nie ma takiego fragmentu w uzasadnieniu wyroku, co więcej, sama w sobie teza ta jest nieprawidłowo sformułowana. Czytamy w niej o „sprzedaży w celach handlowych”, a czy istnieje sprzedaż w innych celach? Osobiście nie zgadzam się ani z tezą wyroku, ani z uzasadnieniem w zakresie dotyczącym paragonów. Sama generalizacja, że osoba, która kupuje jednorazowo kilkaset sztuk odzieży, nie robi tego w celu zaspokojenia swoich osobistych potrzeb, nawet jeśli przyjąć jej prawidłowość, nie równa się temu, że kupuje tę odzież w celach związanych z działalnością. Kilkaset sztuk może kupić np. ktoś, kto chce tę odzież rozdać bezdomnym (znam przypadki rozdania większej ilości nawet) i w żaden sposób nie można tu uzasadnić na przedstawionych podstawach obowiązku wystawienia faktury. Nie widzę dla niego oparcia w obowiązujących w 2002 r. przepisach prawa. Odnosząc powyższe do obowiązującego stanu prawego, również dzisiaj nie ma moim zdaniem podstaw dla takiego rozstrzygnięcia.

Zobacz też: Wystawianie paragonu

Obowiązek wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż

Prawdą jest, że nawet po zmianach z 1 stycznia 2014 r. (art. 106b ust. 1 pkt 1) podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż dokonywaną przez niego na rzecz innego podatnika podatku. Przy czym chodzi tu o podatnika w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT, czyli podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą (bez względu na cel lub rezultat takiej działalności), która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Sąd w przywołanym wyroku uznał, jak Pan wie, że należy po ilości domniemywać, czy nabywca prowadzi działalność, czy nie. Nie zgadam się z tym, z przepisów nic takiego nie wynika. W praktyce zatem, na bazie obecnie obwiązujących regulacji, jeśli Pan X nabędzie 500 kg odzieży używanej, by ją sprzedać z zyskiem, trzeba wystawić mu fakturę, gdy jednak Pan Y, który ma taki kaprys, nabędzie 500 kg odzieży używanej, by ją rozdać biednym, nie trzeba mu wystawiać faktury. Problemem jednak jest, skąd sprzedawca ma wiedzieć, po co X czy Y nabywają towar, skoro ani X, ani Y nie mają obowiązku ani ujawniania swoich danych, ani zamiarów. Jeszcze mniejsze znaczenie mają wartości, mogę kupić zegarek za 500 000 zł i otrzymam na niego paragon.

Reasumując, pyta Pan o podstawę prawną dla twierdzenia, że „nie można sprzedać takiej ilości towaru osobie fizycznej na paragon”. Uważam, że taka podstawa prawna nie istnieje, gdy osoba fizyczna nie działa jako podatnik, nabywając towar. Najważniejsze jednak jest po stronie sprzedawcy, by podatek odprowadzić w „normalnej” wysokości, bowiem jeśli organ nie będzie mógł zarzucić uszczuplenia, nie będzie miał raczej interesu w kwestionowaniu takiej transakcji.

Może Pan zawsze, by zwiększyć bezpieczeństwo po stronie sprzedawcy, poprosić nabywcę, aby złożył oświadczenie, że nie działa, kupując od Pana towar, w charakterze podatnika (osoby prowadzącej działalność), z tym że on wcale nie musi takiego oświadczenia złożyć i zapewne tego nie zrobi, skoro jak się domyślam, nie chce podać danych do faktury. Inne wyjście to wystawienie do paragonu faktury bez danych nabywcy z adnotacją, że nie chciał ich podać – to jest również problematyczne, bowiem co do zasady faktura musi zawierać dane nabywcy. Jeszcze inne wyjście, gdy danych nie da się uzyskać, to sporządzenie notatki do takiej transakcji, najlepiej podpisanej przez dwie osoby, opisującej transakcję i odmowę podania danych przez nabywcę.

Przeczytaj też: Czy na osobę fizyczną można wystawić fakturę VAT