Status bezrobotnego – czy można go przyznać udziałowcowi spółki z o.o. w zawieszeniu?

Osoba bezrobotna według ustawy

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 25 kwietnia 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.), za bezrobotnego uznaje się osobę (...) niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli:

1. ukończyła 18 lat,
2. nie ukończyła 60 lat – kobieta lub 65 lat – mężczyzna,
3. nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
4. nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,
5. nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie,
6. nie posiada wpisu do ewidencji działalności gospodarczej albo nie podlega, na podstawie odrębnych przepisów, obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,
7. nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności, z wyjątkiem kary pozbawienia wolności odbywanej poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego,
8. nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,
9. nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,
10. nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,
11. nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego.

Czy udziałowiec spółki może uzyskać status bezrobotnego?

Zapewne Pańskie wątpliwości dotyczą tego, czy jako udziałowiec spółki, która de facto nie prowadzi działalności gospodarczej, może Pan uzyskać status bezrobotnego. W zasadzie dokonywanie wykładni tego przepisu (art. 2 ust. 1 pkt. 2 lit. f) w tym konkretnym przypadku obarczone jest dużym ryzykiem, biorąc pod uwagę dość restrykcyjne podejście polskich organów w tej tematyce. Wydaje się, że celem ustawodawcy było wykluczenie możliwości zarejestrowania się jako osoba bezrobotna również przez akcjonariuszy (udziałowców) spółek, które nawet de facto działalności nie prowadzą. W dostępnych bazach prawnych nie odnajduję jednak jakichś oficjalnych interpretacji tych rzadkich przypadków. Jednakże można iść innym torem.

Otóż, zgodnie z aktualną linią orzeczniczą, nawet w przypadku gdy działalność faktycznie nie jest prowadzona, na przedsiębiorcy (w tym przypadku na udziałowcu) ciąży obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (postanowienie SN z dnia 17 lipca 2003 r. II UK111/2003), chyba że przedsiębiorca zgłosi zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej w trybie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Oczywiście w przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorca może wybrać inny tytuł do ubezpieczenia np. z umowy o pracę i wówczas – po powiadomieniu o tym ZUS – nie odprowadza składek z działalności gospodarczej. Zatem w momencie ustania Pańskiego stosunku pracy zrodzi się obowiązek do odprowadzania składek na ubezpieczenia z działalności gospodarczej, co wykluczy pod każdym względem możliwość skorzystania z wyżej wymienionego pkt f, niezależnie od wykładni tego przepisu.

Czy przedsiębiorca zawieszający działalność gospodarczą może uzyskać statusu bezrobotnego?

Zakładając natomiast, iż już w tym momencie rozpocznie Pan procedurę zawieszenia działalności spółki (domyślam się, że działalność spółki jest zawieszona w sensie potocznym, a nie prawnym – możliwość zawieszenia działalności istnieje od nieco ponad roku), z uwagi na potencjalne ryzyko konieczności odprowadzania składek, wówczas aktualne staje się stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w którym stwierdza się, iż przedsiębiorcy zawieszający działalność gospodarczą nie mogą uzyskać statusu bezrobotnego.

Zatem wydaje się, że jedynym rozwiązaniem, które pozwoliłoby Panu na uzyskanie statusu bezrobotnego, byłaby likwidacja spółki z.o.o., lub sprzedaż jej udziałów.

Zwrócić muszę jeszcze Pana uwagę na fakt, że nieposiadanie NIP-u czy zarejestrowanie w ZUS wcale nie świadczy o nieprowadzeniu działalności gospodarczej, aczkolwiek oczywiście w tak długiej perspektywie (20 lat) jest praktycznie niemożliwe, by taką działalność prowadzić bez NIP i ZUS.

Przedstawiony przez Pana stan faktyczny niestety nie w pełni pozwala na dokonanie jakiś ostatecznych rozstrzygnięć w Pana sprawie.

Dotarłem jednak również do innej wykładni przepisu art. 2 ust. 1 pkt. 2 lit. f (przytoczony wyżej), zgodnie z którą nie należy go interpretować rozszerzająco, czyli w sposób, który pozwalałby na uznanie, że osoby posiadające udziały powinny być traktowane tak samo jak osoby z wpisem do ewidencji. Jako że Pan takiego wpisu nie posiada (wpis do rejestru posiada spółka), nie ma wobec Pana zastosowania ten przepis. Jeśli spółka nie została zarejestrowana w ZUS, nie będzie również obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne.

Jeżeli zatem nie będzie Pan osiągał innych dochodów w wysokości nieprzekraczającej połowy minimalnego wynagrodzenia – art. 2 ust. 1 pkt. 2 lit. h ustawy, wówczas może Pan uzyskać status bezrobotnego, o ile oczywiście spełnia Pan inne warunki, jakie wymieniałem w punktach w poprzedniej wiadomości.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001
2. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r. II UK111/2003