Unikanie podwójnego opodatkowania na linii Polska-Norwegia

Konwencja między Rzecząpospolitą Polska a Królestwem Norwegii

Ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o ratyfikacji Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii zmieniającego Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r., podpisanego w Oslo dnia 5 lipca 2012 r. (Dz. U. z dnia 14 stycznia 2013 r.) weszła w życie 29 stycznia 2013 roku. Oświadczenie Rządowe z dnia 11 kwietnia 2013 r. w sprawie mocy obowiązującej Protokołu między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii zmieniającego Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchyleniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r., podpisanego w Oslo dnia 5 lipca 2012 r., informuje, że Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej dnia 18 marca 2013 r. ratyfikował wyżej wymieniony protokół, oraz iż zostały dokonane przewidziane notyfikacje. Tym samym protokół między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii zmieniający Konwencję między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Norwegii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, sporządzoną w Warszawie dnia 9 września 2009 r., podpisany w Oslo dnia 5 lipca 2012 r. (Dz. U. z dnia 14 czerwca 2013 r.) wszedł w życie 2 kwietnia 2013 roku.

Jego postanowienia mają zastosowanie (inaczej jest w odniesieniu do podatków potrącanych u źródła) m.in. w odniesieniu do podatków od dochodu, do dochodu osiąganego za rok podatkowy rozpoczynający się w dniu 1 stycznia 2014 roku.

Zakładam, że jako osoba fizyczna ma Pan miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, co powoduje, że podlega Pan obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy) – oczywiście z uwzględnieniem postanowień umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. Pozwolę sobie zauważyć, że zgodnie z konwencją określenie osoba mająca miejsce zamieszkania Polsce oznacza każdą osobę, która – w pewnym uproszczeniu – według ustawodawstwa Polski podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu albo inne kryterium o podobnym charakterze.

Ustalenie rezydencji dla celów podatkowych

Analogicznie sytuacja wygląda dla Norwegii. W razie wątpliwości status podatkowy, rezydencję, określa się zgodnie z następującymi zasadami: osobę

1. uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste oraz gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);
2. jeżeli nie jest możliwe ustalenie, w którym Państwie osoba posiada ośrodek interesów życiowych albo nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Państw, uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym stale przebywa;
3. jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, którego jest obywatelem;
4. jeżeli osoba jest obywatelem obydwu Państw lub nie jest obywatelem żadnego z tych Państw, właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną sprawę w drodze wzajemnego porozumienia.

Rozliczenie dochodu z pracy na norweskim statku

Przechodząc już do zapisów konwencji, nowe brzmienie otrzymał art. 14 ust. 3 dotyczący marynarzy, zgodnie z nim: „wynagrodzenie uzyskane w związku z wykonywaniem pracy najemnej na pokładzie statku morskiego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa, może być opodatkowane w tym Państwie”. Zatem od 2014 roku Pana wynagrodzenie może być opodatkowane w Norwegii i teoretycznie równolegle w Polsce. Metoda unikania podwójnego opodatkowania przewiduje jednak, że gdy osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce osiąga dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji może być opodatkowany w Norwegii, Polska zwolni taki dochód z opodatkowania, ale Polska może, przy obliczaniu kwoty podatku od pozostałego dochodu lub zysków majątkowych takiej osoby, uwzględnić zwolniony dochód. Zatem, jeśli osiąga pan tylko te norweskie dochody, w Polsce nie zapłaci Pan podatku i nie musi się rozliczać.

Jest jednak pewne „ale”. Dotyczy ono sytuacji, gdy dochody są zwolnione z opodatkowania w Norwegii. Do analizowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dodano art. 22 ust. 1 lit. d) przez art. II umowy międzynarodowej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniającej wyżej wymienioną umowę międzynarodową z dniem 2 kwietnia 2013 r. Zgodnie z nim unikanie podwójnego opodatkowania następuje poprzez zastosowanie odliczenia od podatku od dochodu lub zysków majątkowych tej osoby kwoty równej podatkowi zapłaconemu w Norwegii (a nie wyłączenia), jeżeli osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce uzyskuje dochód, który zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji może być opodatkowany w Norwegii, jednakże zgodnie z prawem wewnętrznym Norwegii, dochód ten jest zwolniony z podatku. Tym samym gdyby w Norwegii Pana dochód nie był opodatkowany, fakt ten będzie upoważniał stronę polską do zmiany metody unikania podwójnego opodatkowania z metody wyłączenia z progresją na metodę proporcjonalnego zaliczenia. W takiej sytuacji rzeczywiście obowiązany byłby Pan nie tylko rozliczyć się w Polsce, ale i w trakcie roku wpłacać zaliczki na podatek (teoretycznie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu uzyskania dochodu jednak podatnicy czasowo przebywający za granicą, którzy osiągają dochody ze źródeł przychodów położonych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, są obowiązani wpłacać zaliczki w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wrócili do kraju, a jeżeli termin płatności przypada po zakończeniu roku podatkowego podatek jest płatny już w terminie złożenia zeznania).

Zastosowanie w rozliczeniu rocznym ulgi z art 27g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych efektywnie spowoduje zwrot nadpłaconego podatku. By tego uniknąć, tj. uniknąć czekania na „zwrot” własnych pieniędzy, można złożyć zgodnie z art. 22 § 2a wniosek o ograniczenie poboru zaliczek na podatek, uprawdopodobniając, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy.

Nie znam Pana sytuacji rodzinnej i osobistej, ale w kontekście wyjścia z opisanej sytuacji rozważać można jedynie zmianę rezydencji podatkowej na norweską, tak by w Polsce nie mieć nieograniczonego obowiązku podatkowego. By tak się stało, musiałby Pan przenieść do Norwegii swój ośrodek interesów życiowych, tj. wykazywać się ściślejszymi powiązaniami osobistymi oraz gospodarczymi (to jakby ma już miejsce) z Norwegią właśnie.