Wpłaty dla wnuka na fundusz inwestycyjny - zgłoszenie darowizny i możliwość wypłaty środków przez rodziców

Wpłaty dla wnuka jako darowizna

Wpłata na rzecz wnuka na fundusz inwestycyjny stanowi darowiznę. Zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego darowizna to umowa, na której mocy dochodzi do nieodpłatnego przysporzenia po stronie obdarowanego kosztem majątku darczyńcy.

Darowizna może polegać zarówno na zwiększeniu aktywów obdarowanego, jak i na zmniejszeniu jego pasywów, co rozumieć należy jako zmniejszenie jego zadłużenia.

Sądy administracyjne akceptują stanowisko jako wpłata na fundusz inwestycyjny stanowiła darowiznę pieniężną. Wyrok NSA z dnia 06.07.2011 r., sygn. akt nr II FSK 205/10: „Przekazanie darowizny pieniężnej na indywidualne konto obdarowanego w funduszu inwestycyjnym, ustanowionej zgodnie z art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny nie zmienia jej pieniężnego charakteru”.

Zwolnienie darowizny od podatku

Jeżeli chodzi o kwestie podatku od spadków i darowizn, to zgodnie z art. 4a ustawy SD całkowicie zwolnione od podatku są darowizny pomiędzy członkami najbliższej jeżeli darowizna pieniężna została udokumentowana wpływem na rachunek płatniczy a osoba obdarowana zgłosiła fakt otrzymania darowizny do naczelnika US na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Wskazać jednak należy, że warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej (tutaj funduszu inwestycyjnego), w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.

W sytuacji, gdy środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostały przekazane bezpośrednio na rachunek bankowy osoby trzeciej (np. fundusz inwestycyjny), lecz na rzecz obdarowanego, należy uwzględnić linię orzeczniczą w takich sprawach, wyznaczoną przez Naczelny Sąd Administracyjny (NSA). Zgodnie z poglądem NSA zwolnieniu od podatku podlega nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych, jeżeli nabycie to zostało zgłoszone organowi podatkowemu we właściwym czasie i udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy prowadzony dla innego, niż obdarowany, podmiotu, ale na rzecz osoby obdarowanej. W konsekwencji przyjętej przez NSA interpretacji przepisu art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy stwierdzić, że w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne, warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.

NSA w wyroku z 3.11.2011 r., sygn. akt II FSK 880/10: „Do zwolnienia z podatku darowizny między członkami najbliższej rodziny nie jest konieczne, aby pieniądze zostały przelane na konto obdarowanego. Wystarczy, by obdarowany faktycznie korzystał z tych pieniędzy. Dlatego przelanie pieniędzy na rachunek funduszu inwestycyjnego, którego uczestnikiem jest obdarowany, spełnia warunki do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn”.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy SD przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Obowiązek podatkowy i deklaracja SD-Z2

Jak zatem widać, w przypadku darowizny pieniężnej (która nie wymaga formy aktu notarialnego), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą spełniania świadczenia, tj. z chwilą wykonania darowizny, a więc w dacie dokonania wpłaty na fundusz inwestycyjny.

W myśl art. 6 ust. 1a ustawy SD jeżeli nabycie następuje w częściach, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą nabycia poszczególnych części.

W opisanym przypadku obdarowanym jest wnuk i to on powinien występować w dokumentach SD-Z2 jako osoba obdarowana. Przy czym podpisy na deklaracji SD-Z2 składają opiekunowie prawni, czyli w tym przypadku rodzice.

Aby skorzystać ze zwolnienia, rodzice muszą składać deklaracje SD-Z2 w stosunku do każdej darowizny dokonanej na rzecz wnuka. Nie jest to deklaracja roczna, lecz deklaracja dotyczące każdej darowizny.

Odpowiadając natomiast na ostatnie pytanie wskazać należy, że zgodnie z art. 101 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.

Należy wskazać, że wypłata środków z funduszu inwestycyjnego stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu, w związku z tym wymagana jest do dokonania zgoda sądu opiekuńczego.

Zgodnie z art. 4a ust. 4 pkt 1 ustawy SD obowiązek zgłoszenia SD-Z2 nie obejmuje przypadków, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1, tj. 9637 zł. Jeżeli ww. warunek jest zachowany, to obdarowany (a konkretnie opiekunowie prawni) nie musi składać SD-Z2.