Zakup mieszkania z zaoszczędzonych pieniędzy a kontrola urzędu skarbowego

Karna stawka podatku

W tym zakresie należy zwrócić uwagę na jeszcze dwa istotne przepisy. Otóż zgodnie z art. 25g ust. 1 ustawy PIT „w toku postępowania podatkowego albo w toku kontroli celno-skarbowej ciężar dowodu w zakresie wykazania przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych stanowiących pokrycie wydatku spoczywa na podatniku”.

Natomiast zgodnie z art. 25g ust. 7 ustawy PIT w przypadku ustalenia „w toku postępowania podatkowego albo w toku kontroli celno-skarbowej źródła pochodzenia nieujawnionych uprzednio przychodów (dochodów) i ich wysokości, przychody (dochody) te podlegają opodatkowaniu podatkiem na zasadach określonych w przepisach ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub w przepisach odrębnych ustaw”.

To oznacza, że 75% stawka podatku może znaleźć zastosowanie tylko do takich przychodów, w stosunku do których podatnik nie jest w stanie w ogóle określić, skąd pochodzą.

Ponadto w myśl art. 25g ust. 3 ustawy PIT w przypadku przychodów starszych niż 5 lat podatnik może uprawdopodobnić fakt ich otrzymania. Przy czym, jak wskazał NSA w wyroku z dnia 07.06.2022 r., sygn. akt II FSK 2763/19, warunek uprawdopodobnienia nie może zostać zrealizowany przez gołosłowne, niepoparte żadną racjonalną argumentacją, wskazywanie jedynie na pewne możliwości.

Wyroki sądowe

Przywołajmy kilka istotnych wyroków sądowych.

Wyrok NSA 07.06.2022, sygn. akt II FSK 2808/19:

„To na podatniku ciąży obowiązek wykazania, że jego wydatki mają pokrycie w opodatkowanych źródłach przychodu. Tłumaczenia, że przez lata gromadził on oszczędności w gotówce, mimo posiadania rachunków bankowych, nie są wystarczające i nie chronią przed wymierzeniem 75-procentowego podatku od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodu. Warunek uprawdopodobnienia nie może zostać zrealizowany przez gołosłowne, niepoparte żadną racjonalną argumentacją wskazywanie jedynie na pewne możliwości”.

Wyrok WSA w Warszawie 15.09.2022, sygn. akt III SA/Wa 484/22:

„Okoliczność (rzekomego) oszczędzania znacznych środków, przez kilkadziesiąt lat całkowicie poza systemem bankowym, nie tylko w praktyce uniemożliwia udowodnienie (uprawdopodobnienie) faktu dokonywania takich oszczędności ale również wprowadza dodatkowe wątpliwości co do prawdziwości samego twierdzenia o wieloletnim oszczędzaniu przez skarżącego”.

Uprawdopodobnienie posiadania zaoszczędzonych pieniędzy

Do uprawdopodobnienia uzyskania określonych przychodów nie wystarcza jedynie wskazanie, że podatnik w określonych okolicznościach faktycznych mógł uzyskać przysporzenie we wskazywanej wysokości, gdyż istotne jest również przedstawienie dodatkowych faktów (okoliczności), a nawet dowodów uwiarygodniających przypuszczenie, że z działalności takiej podatnik rzeczywiście mógł określone dochody uzyskać, że było to prawdopodobne oraz że dochody (przysporzenia) te zostały opodatkowane lub były wolne od opodatkowania.

Wskażmy, że żaden przepis nie nakłada na podatników obowiązków przechowywania środków pieniężnych na rachunkach bankowych. Podatnicy mogą gromadzić oszczędności w gotówce jednakże taka okoliczność – w kontekście przywołanych wyroków sądowych – utrudnia proces uprawdopodobnienia uzyskania przychodów, co w ostateczności może doprowadzić do nałożenia sankcyjnego podatku.

Jak wynika z przywołanych wyroków, samo oświadczenie podatników o „oszczędzaniu w gotówce” może być ocenione jako niewystarczające. Jednocześnie jak podaje art. 180 Ordynacji podatkowej jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

W przedstawionym stanie faktycznym po pierwsze należy ustalić źródło oszczędności (praca zarobkowa, spadki, darowizny, inne – proszę o informacje), w dalszej kolejności zgromadzić wszelkie możliwe dowody, przy czym w tym zakresie możemy raczej mówić jedynie o ewentualnych oświadczeniach członków rodziny czy też zeznaniach świadków oraz oświadczeniach samych podatników (co do tego, jakie było źródło przychodu, jaka była wysokość tego przychodu, ile średnio wynosiły koszty życia, jakie były zobowiązania po pokrycia, ile podatnicy byli w stanie oszczędzić, biorąc pod uwagę okoliczności faktyczne). Zakładam bowiem, że w przypadku okresu 30 lat nie będziemy dysponować zbyt dużą ilością dokumentów. Przypomnijmy, że ciężar dowodu spoczywa w tym przypadku na podatniku, a złożone oświadczenia czy też zeznania będą weryfikowane w drodze postępowania przed US.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 07 czerwca 2022, sygn. akt II FSK 2808/19
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie 15 września 2022, sygn. akt III SA/Wa 484/22