Zapłata za rezygnację z zachowku a podatek

Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Uważam, że nie można ustanowić tytułu powołanie do dziedziczenia dla innej osoby. Kodeks cywilny nie przewiduje możliwości zrzeczenia się spadku na korzyść innej osoby. Problematyczna jest nawet kwestia dopuszczalności zrzeczenia się dziedziczenia pod warunkiem, że inna osoba będzie dziedziczyć. Byłby to swego rodzaju warunek, że skutki prawne związane z zawarciem umowy zrzeczenia się dziedziczenia nastąpią, jeżeli wskazana osoba będzie chciała i mogła dziedziczyć.

By odpowiedzieć na pytanie o podatkowe skutki przekazania Panu środków pieniężnych w zamian za zrzeczenie się dziedziczenia, trzeba ustalić, z jakiego tytułu otrzymuje Pan te środki, skoro umowa zrzeczenia się dziedziczenia nie jest co do zasady odpłatna? W nauce prawa przyjmuje się, również ze względu na korzystne opodatkowania (bowiem obejmuje ten przypadek zwolnienie), że można w umowie zrzeczenia się dziedziczenia ustanowić warunek, że zrzekający otrzyma darowiznę w takiej czy innej wysokości w określonym terminie. Podatkowo wtedy oceniamy tę darowiznę w oderwaniu od zrzeczenia się dziedziczenia.

Tak np. czytamy w komentarzach (A. Kidyba, E. Niezbecka): „Należy więc uznać za dopuszczalne warunkowe lub terminowe zrzeczenie się dziedziczenia (A. Malinowski, Umowa zrzeczenia się…, op. cit., s. 34; M. Pazdan, Umowa zrzeczenia się…, op. cit., s. 184), na przykład pod warunkiem, że zrzekający się otrzyma od spadkodawcy określoną darowiznę (E. Skowrońska, Glosa do uchwały SN z dnia 5 lutego 1993 r., III CZP 10/93, OSP 1994, z. 5, poz. 83)”.

W opisanej sytuacji otrzymałby Pan darowiznę od babci, darowizna taka mogłyby korzystać w pełni ze zwolnienia w podatku od spadków i darowizn po spełnieniu warunków z art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowiz. Z tego zwolnienia nie mogłaby korzystać darowizna od siostry babci (podlegałaby opodatkowaniu jak darowizna pomiędzy niespokrewnionymi czyli III grupa – kwota wolna to tylko 4902 zł, a stawka podatku, w zależności od wartości, to 12%, 16% i 20%).

Darowizna od babci korzystałaby jednak ze zwolnienia. Ustawodawca zwalnia od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2–5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia - w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz,
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę 9637 zł udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. Zatem w praktyce na ogół obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania przelewu i termin 6 miesięcy, na złożenie SD-Z2 liczy się od tej daty – do SD-Z2 należy dołączyć dowód przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na rachunek inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym (darowizny gotówkowe nie korzystają ze zwolnienia).

Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:

1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty o 9637 zł lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »