Zbycie udziałów a utrata ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn

Ulga mieszkaniowa w podatku od spadków i darowizn

Jednym z warunków zastosowania ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn jest okoliczność zamieszkiwania, będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i niedokonanie jego zbycia przez okres 5 lat.

Celem norm zawartych w treści art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn jest nieobciążanie osób najbliższych darczyńcy oraz bliskich i najbliższych spadkodawcy znacznymi, pod względem finansowym, skutkami podatkowymi z tytułu przyrostu majątkowego w postaci nieruchomości bądź lokalu, gdy nie dysponują budynkiem lub lokalem mieszkalnym i zamierzają zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat.

Ustawodawca przewidział jednak pewne wyjątki w tym zakresie. Otóż w myśl art. 16 ust. 7 omawianej ustawy nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji lub ustalenia zobowiązania podatkowego:

1) zbycie udziału w budynku lub lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość, albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych, albo

2) zbycie budynku lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym albo wybudowanym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Zbycie udziału na rzecz innego spadkobiercy lub obdarowanego

Pierwszy przypadek dotyczy sytuacji, w których budynek lub lokal zostaje nabyty przez kilka osób wyłącznie w drodze dziedziczenia lub darowizny. Świadczy o tym fragment, w którym mowa o zbyciu udziału „na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych”. Zbywający musi więc być jednym z tych spadkobierców lub obdarowanych. Przy czym podkreślmy, że nie chodzi tutaj o spadkobierców (obdarowanych) osoby korzystającej z ulgi, ale o spadkobierców (obdarowanych) wspólnych osobom korzystającym z ulgi (np. gdy umiera ojciec i zostawia dwójkę dzieci, to nie stanowi podstawy do utraty ulgi darowizna pomiędzy tymi dziećmi).

Zbycie nieruchomości uzasadnione koniecznością zmiany miejsca zamieszkania

Drugi przypadek dotyczy sytuacji odpłatnego zbycia nieruchomości i zawiera dodatkowe warunki, tj. musi to być uzasadnione koniecznością zmiany miejsca zamieszkania oraz środki muszą być wydatkowane w określonym terminie na nową nieruchomość.

Jak wnioskuję z przedstawionego opisu żadna z okoliczności wyłączających w tym przypadku nie występuje – rozumiem, że babcia chce na Pani rzecz dokonać darowizny.

Podstawy stwierdzenia wygaśnięcia decyzji podatkowej

W takim przypadku zastosowanie znajdzie art. 258 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, gdzie czytamy, że organ podatkowy, który wydał decyzję, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli strona nie dopełniła przewidzianych w tej decyzji lub w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg.

W tym przypadku nie dochodzi do przedawnienia podatku, ponieważ zgodnie z art. 69 Ordynacji podatkowej – w razie niedopełnienia przez podatnika warunków uprawniających do skorzystania z uzyskanej ulgi podatkowej, prawo do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe powstaje w dniu, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi.

Termin do wydania decyzji wynosi 3 lata od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące utratę prawa do ulgi podatkowej, a jeżeli podatnik nie zgłosił organowi podatkowemu utraty prawa do ulgi co najmniej na 2 miesiące przed upływem tego terminu – termin do wydania decyzji wynosi 5 lat.

Ponowne ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego po wygaśnięciu pierwszej decyzji

Ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego następuje na podstawie stanu prawnego obowiązującego w dniu powstania obowiązku podatkowego oraz istniejącego w tym dniu stanu faktycznego.

W konsekwencji w przypadku utraty prawa do ulgi mieszkaniowej organ podatkowy wydaje decyzję stwierdzającą wygaśnięcie uprzednio wydanej decyzji umarzającej postępowanie podatkowe i wydaje nową decyzję podatkową ustalającą wysokość podatku od spadków i darowizn na zasadach ogólnych, tj. z pominięciem ulgi. W przypadku podatku od spadków i darowizn termin płatności podatku to 14 dni, licząc od dnia otrzymania decyzji podatkowej. Dopiero po tym terminie zaczynają biec odsetki od zaległości podatkowych. To oznacza, że w tym przypadku odsetki nie będą naliczane „wstecz”.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926