Zbycie udziałów i praw w spółce jawnej

Wystąpienie wspólnika ze spółki

Zagadnienie jest dość ciekawe, a zdania w tym zakresie bywają podzielone. Na ogół wspólnikiem spółki osobowej przestaje się być albo klasycznie występując ze spółki, albo zbywając tzw. udział, a dokładniej ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, który może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi (po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej).

W kwestii podatkowej związanej z wystąpieniem, na mocy art. 14 ust. 2 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych [Dz.U.2016.2032 t.j. z późn. zm. – dalej jako u.PIT] przychodem z działalności gospodarczej są środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki. Jednakże pamiętać należy, że (art. 14 ust. 3 pkt 11 u.PIT) nie zalicza się do przychodów środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania (o których mowa w art. 8), pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce. Dochodem, na mocy art. 24 ust. 3c u.PIT, z tytułu wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej w przypadku otrzymania środków pieniężnych jest różnica między opisanym powyżej przychodem z tego tytułu, a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziałów w takiej spółce.

Zbycie udziałów w spółce jawnej

Inaczej jest w przypadku odpłatnego przeniesienie udziału (ogółu praw), generalnie tu uznaje się, że przychód z tego tytułu stanowi przychód ze źródła „kapitały pieniężne i prawa majątkowe” (art. 10 ust. 1 pkt 7 u.PIT). Podobnie wskazuje np. K. Radosław [Lex/el QA 93178]: „W świetle takiej definicji należy stwierdzić, ze zbycie udziałów w spółce jawnej – pomimo iż faktycznie jest to zbycie źródła uzyskiwania przychodów umiejscawianych w źródle »pozarolnicza działalność gospodarcza« – nie powinno, samo w sobie, być uznane za wykonywanie działalności gospodarczej.

Brak jest bowiem tutaj chociażby wykonania świadczenia w ramach działalności prowadzonej w sposób zorganizowany i ciągły. Jednocześnie fakt, że w rzeczywistości podatnik czerpie korzyść majątkową z tego tytułu, że dokonał zbycia grupy praw, które mu przysługiwały jako wspólnikowi spółki jawnej, moim zdaniem przesądza o tym, iż przychód, jaki uzyskuje, wypełnia warunki do zaliczenia go do źródła »przychód z praw majątkowych«. Zbycie udziałów i praw w spółce jawnej generuje przychód z praw majątkowych i jako taki musi być opodatkowany.” Podobnie czytamy w piśmie z dnia 23 października 2008 r., gdzie Izba Skarbowa w Warszawie [sygn. IPPB1/415-839/08-4/AŻ] wskazała, że „(…) sprzedaż ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej należy zakwalifikować do przychodów z praw majątkowych w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 7 oraz 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Wykazanie dochodu ze zbycia udziałów i praw majątkowych w spółce jawnej

Odpowiadając więc na pytanie, tak, przychód ten zostanie rozliczony w zeznaniu rocznym. K. Kamiński wskazuje, że: „Jak już wyżej ustalono, odpłatne zbycie udziałów w spółce osobowej generuje przychód z praw majątkowych. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie obligują podatników uzyskujących dochody z takich praw bez pośrednictwa płatników do odprowadzania zaliczek na podatek. Jedynym więc skutkiem podatkowym uzyskania takiego dochodu będzie jego wykazanie w rocznym zeznaniu podatkowym w terminie do 30 kwietnia następnego roku podatkowego i odprowadzenie w tym terminie podatku” [Kamiński, Krzysztof. Zbycie udziałów w spółce osobowej. Publikacje Elektroniczne ABC.]

Z jakim momentem zmiana wspólników ma miejsce, w mojej ocenie nie mamy tu do czynienia z wpisem konstytutywnym a deklaratoryjnym (istnieją jednak i przeciwne teorie), więc uważam iż zmiana – poprawnie przeprowadzona – ma miejsce we wskazanej w umowie dacie zbycia. Podobnie np. wskazywała „Gazeta Podatkowa” [nr 38 (1079) z dnia 12.05.2014].