Autor: Marcin Sądej
W roku 2008 rodzice podarowali mnie i bratu wybudowany lokal użytkowy po 1/2 udziału o łącznej wartości 120 tys. zł – nie był odliczany VAT z tytułu nakładów na budowę. Rok później brat, prowadząc działalność gospodarczą, dokonał ulepszenia swojej części lokalu przez jego rozbudowę za kwotę 60 tys. zł brutto i z tego tytułu odliczył zapłacony VAT. Od 2016 r. działalność brata jest zawieszona. Chciałby mi podarować swój udział w tym lokalu. Czy na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 10 dostawa (darowizna) będzie zwolniona z VAT, jeśli od pierwszego zasiedlenia (ulepszenia w 2009 r.) do dnia dostawy (darowizny) upłynęło ponad 2 lata? Oraz czy na gruncie art. 43 ust. 1 pkt 10a będzie można skorzystać ze zwolnienia i nie dokonywać korekty odliczonego VAT, skoro od daty ulepszenia powyżej 30% wartości początkowej do dnia darowizny upłynęło ponad 10 lat? Czy wystąpi podatek pochodowy, jeśli w trakcie zawieszenia firmy nastąpi darowizna udziału w lokalu, a nie odpłatne zbycie? Rozumiem, że na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn nie wystąpi podatek, skoro czynność jest dokonywana w I grupie podatkowej.
W pierwszej kolejności przeanalizujmy kwestię darowizny na gruncie podatku VAT. Otóż w myśl art. 7 ust. 2 ustawy VAT – opodatkowaniu podlega również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Darowizna podlega zatem opodatkowaniu, jeżeli w stosunku do przedmiotu darowizny podatnikowi przysługiwało w całości lub w części prawo do odliczenia VAT. Co ciekawe, prawo to nie dotyczy wyłącznie nabycia, ale również i wytworzenia. Zgodnie natomiast z definicją zawarta w art. 2 pkt 14a ustawy VAT – przez wytworzenie należy rozumieć wybudowanie budynku, budowli lub ich części, lub ich ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym.
Jeżeli zatem brat poniósł wydatki na ulepszenie i odliczył z tego tytułu podatek VAT, to zasadniczo tego rodzaju darowizna podlega pod regulacje ustawy VAT.
Następnie trzeba rozważyć kwestie możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku. Jak stanowi art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy VAT zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
a. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
b. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
Z powyższego uregulowania wynika, że dostawa budynków, budowli lub ich części jest – co do zasady – zwolniona od podatku od towarów i usług. Wyjątek stanowi dostawa w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz jeżeli pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata. W konsekwencji kluczowe staje się ustalenie, czym jest pierwsze zasiedlenie oraz kiedy mamy z nim do czynienia.
Definicja pierwszego zasiedlenia zawarta jest w art. 2 pkt 14 ustawy VAT (w brzmieniu od 1 września 2019 r.), w myśl którego przez pierwsze zasiedlenie rozumie się oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:
a. wybudowaniu lub
b. ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.
W świetle tak skonstruowanego przepisu, jeżeli doszło do ulepszenia w 2009 r. i po tym fakcie nieruchomość była przez brata wykorzystywana na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, to należy uznać, że do pierwszego zasiedlenia doszło w 2009 r. To zaś oznacza, że od momentu pierwszego zasiedlenia upłynął okres dłuższy niż 2 lata, zatem darowizna udziału w nieruchomości będzie korzystała ze zwolnienia od podatku określonego w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy VAT.
W opisie sprawy wskazuje Pani na art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części nieobjętą zwolnieniem, o którym mowa w pkt 10, pod warunkiem, że:
a) w stosunku do tych obiektów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego,
b) dokonujący ich dostawy nie ponosił wydatków na ich ulepszenie, w stosunku do których miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a jeżeli ponosił takie wydatki, to były one niższe niż 30% wartości początkowej tych obiektów.
Zatem zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy znajduje zastosowanie w tych przypadkach, gdy nie jest możliwe skorzystanie ze zwolnienia z pkt 10. Skoro w opisanej sprawie w całości darowizna będzie zwolniona na podstawie pkt 10, to art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy nie znajdzie zastosowania.
Zgodnie z art. 91 ust. 7 ustawy VAT – w sytuacji gdy podatnik odlicza VAT od nabycia lub wytworzenia danego towaru, a następnie sprzedaje ten towar ze zwolnieniem, dochodzi do zmiany przeznaczenia towaru, co obliguje podatnika do dokonania korekty. W przypadku nieruchomości okres korekty wynosi 10 lat, licząc od momentu oddania nieruchomości do używania (art. 91 ust. 2 ustawy VAT).
W takich sytuacjach – zbycia środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych – przyjmuje się fikcję prawną, że zbyte składniki majątku służą nadal działalności opodatkowanej lub nadal działalności zwolnionej, aż do końca okresu korekty. Jednakże w miesiącu dokonania sprzedaży dokonuje się od razu korekty za wszystkie pozostałe okresy. Korekty dokonuje się w deklaracji za miesiąc, w którym dokonano sprzedaży.
Jeśli transakcja zbycia (w tym nieodpłatnego) środka trwałego została opodatkowana, wówczas przyjmuje się, że przez cały pozostały do korekty okres towar ten bądź usługa służy w całości transakcjom dającym prawo do odliczenia. Natomiast jeśli zbycie było zwolnione, wówczas przyjmuje się, że zbywany środek trwały służy czynnościom niedającym prawa do odliczenia.
Analiza powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wskazuje, że w przypadku zmiany przeznaczenia nieruchomości, tj. zarówno w sytuacji, gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru i dokonał takiego obniżenia, jak również w sytuacji, gdy nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru, podatnik jest obowiązany dokonać korekty podatku wcześniej odliczonego. Jednakże obowiązek taki powstaje w przypadku, gdy zmiana przeznaczenia wystąpi w okresie korekty, która dla nieruchomości wynosi 10 lat, licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania.
Skoro jednak oddanie nieruchomości do używania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej miało miejsce w 2009 r., to 10-letni okres korekty upłynął w 2019 r.
W konsekwencji zgadzam się, że w opisanym przypadku darowizna udziału w nieruchomości będzie zwolniona od VAT i nie powstanie obowiązek korekty podatku naliczonego, ponieważ upłynął okres korekty.
Wszystko to potwierdza przykładowo pismo z dnia 14.05.2018 r. wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0113-KDIPT1-3.4012.160.2018.2.MJ, Zwolnienie z VAT darowizny nieruchomości na rzecz córek:
„Jak wynika z wniosku, w 2006 r. Wnioskodawca dokonał rozbudowy budynku. Od poniesionych nakładów na rozbudowę budynku podatek VAT został odliczony w 2006 r. W dniu 31 grudnia 2006 r. nieruchomość została włączona do ewidencji środków trwałych i była wykorzystywana przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
W przedmiotowej sprawie należy stwierdzić, iż w stosunku do budynku objętego zakresem wniosku doszło do pierwszego zasiedlenia, ponieważ po ulepszeniu, którego wartość przekroczyła 30% jego wartości początkowej, nastąpiło oddanie ww. budynku do użytkowania i od pierwszego zajęcia (używania) minął okres dłuższy niż dwa lata. Zostały zatem spełnione przesłanki do zastosowania zwolnienia od podatku określone w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.
W tej sytuacji badanie przesłanek dla zastosowania zwolnienia od podatku VAT wynikających z art. 43 ust. 1 pkt 10a i pkt 2 ustawy, jest bezzasadne, gdyż zwolnienia te mają zastosowanie do dostawy budynków, budowli lub ich części nieobjętej zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy.
Zatem przekazanie nieruchomości na rzecz córek będzie miało miejsce po upływie okresu korekty, tj. po upływie 10 lat, licząc od daty oddania ulepszonego budynku do użytkowania. Oznacza to, że Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do korekty podatku odliczonego w związku z rozbudową budynku.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że Wnioskodawca nie będzie miał obowiązku dokonania korekty, ponieważ przekazanie nieruchomości będzie miało miejsce po upływie okresu korekty, tj. po upływie 10 lat licząc od daty oddania ulepszonego budynku do użytkowania.”
Jeżeli chodzi natomiast o podatek dochodowy w przypadku darowizny, to należy wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do spadków i darowizn. Nie ma tu znaczenia, że nieruchomość była wykorzystywana w działalności gospodarczej. Darowizna w ogóle nie podlega pod podatek PIT. Jest to czynność prawna podlegająca pod ustawę o podatku od spadków i darowizn, która w opisanym przypadku z uwagi na dokonanie czynności pomiędzy członkami najbliższej rodziny będzie zwolniona od podatku.
Ulepszenie lokalu
W 2010 roku, Anna przekazała swojemu synowi Michałowi udział w lokalu użytkowym, w którym prowadził działalność gospodarczą. W 2008 roku, przed darowizną, Michał zainwestował w rozbudowę lokalu, co przekroczyło 30% jego wartości początkowej. Dzięki temu, gdy minęły dwa lata od pierwszego zasiedlenia, darowizna była zwolniona z VAT, a Michał nie musiał korygować odliczonego VAT.
Darowizna po zawieszeniu działalności
W 2022 roku, Piotr, który zawiesił działalność gospodarczą w 2020 roku, postanowił przekazać swoją część wspólnego biura swojej siostrze. Budynek przeszedł ulepszenie w 2015 roku, a okres korekty VAT już upłynął. Ponieważ darowizna miała miejsce po upływie 10 lat od ulepszenia i 2 lat od pierwszego zasiedlenia, była zwolniona z VAT, a Piotr nie musiał dokonywać korekty odliczonego podatku.
Brak podatku dochodowego
W 2021 roku, Krzysztof postanowił podarować swojemu ojcu udział w nieruchomości biurowej, którą wykorzystywał w swojej działalności gospodarczej. Darowizna miała miejsce między członkami najbliższej rodziny, co na podstawie przepisów o podatku od spadków i darowizn, skutkowało jej zwolnieniem z podatku. Krzysztof nie musiał martwić się o podatek dochodowy, gdyż darowizny nie podlegają opodatkowaniu PIT.
Darowizna udziału w firmowej nieruchomości, po spełnieniu określonych warunków, może być zwolniona z podatku VAT, szczególnie jeśli upłynęło ponad 2 lata od pierwszego zasiedlenia. W przypadku ulepszeń, jeśli wartość wydatków przekroczyła 30% wartości początkowej, także nie będzie konieczności dokonywania korekty VAT. Dodatkowo, darowizna pomiędzy bliskimi członkami rodziny nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz przygotowanie dokumentów prawnych dostosowanych do Twoich potrzeb, aby pomóc w skutecznym zarządzaniu sprawami prawnymi. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać wsparcie w rozwiązaniu swoich problemów prawnych! Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
2. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika
