Duże przelewy bankowe między małżonkami z rozdzielnością majątkową

Przelewy między rachunkami małżonków pozostających w rozdzielności majątkowej

W pierwszej kolejności wskazać należy, że dokonanie darowizny stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Czynność ta może korzystać z całkowitego zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 4a ustawy, pod warunkiem, że darowizna dokonywana jest pomiędzy członkami najbliższej rodziny, a obdarowany zgłosi fakt otrzymania darowizny w ciągu 6 miesięcy od dnia jej otrzymania na rachunek bankowy do urzędu skarbowego na druku SD-Z2. Przekroczenie tego terminu jest nieodwracalne i podatnik nie ma już możliwości skorzystania ze zwolnienia. Otrzymane darowizny należy opodatkować na zasadach ogólnych.

Zobacz też: Przelewy między małżonkami

Darowizny między małżonkami

Zasady powyższe dotyczą również darowizn pomiędzy małżonkami. Należy bowiem wskazać, że przy istnieniu rozdzielności majątkowej małżonkowie posiadają osobne majątki. W rezultacie każde dokonanie darowizny rodzi obowiązek podatkowy. Jeżeli w tym momencie ustanowicie Państwo wspólność majątkową małżeńską, to i tak nie wywoła ona skutku wstecznego. Oznacza to, że darowizny dokonane w chwili istnienia rozdzielności wciąż będą uznawane za dokonane z dwóch odrębnych majątków, ponieważ ustanowienie wspólności lub rozdzielności wywołuje skutek na przyszłość a nie wstecz.

W tym miejscu warto przytoczyć bardzo ciekawą interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 9 września 2013 r. Nr IBPBII/1/436-152/13/MCZ, gdzie wskazano:

„Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę wynika, że Wnioskodawca będąc w związku małżeńskim w dniu 18 października 2012 r. podpisał umowę o rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Jednocześnie rozważa zawarcie z bankiem umowy o prowadzenie wspólnego z żoną rachunku bankowego. W świetle tej umowy Wnioskodawca będzie współposiadaczem środków pieniężnych zgromadzonych na tym rachunku, który będzie zasilany z majątku odrębnego zarówno Wnioskodawcy jak i jego żony. Większość zgromadzonych na wspólnym rachunku środków pieniężnych będzie pochodziło z majątku odrębnego jego żony. Każdy ze współposiadaczy wspólnego rachunku zachowa prawo składania dyspozycji bankowych mających na celu rozporządzenie zgromadzonymi na rachunku środkami, jednakże proporcjonalnie do kwot zgromadzonych przez niego na rachunku bankowym.

Przeczytaj też: Czy podział majątku trzeba zgłosić do urzędu skarbowego

Posiadanie wspólnego rachunku bankowego przez małzonków

Posiadanie wspólnego rachunku bankowego daje Wnioskodawcy prawo dysponowania środkami finansowymi żony na zasadzie pełnomocnictwa, lecz środki te nie przechodzą na własność Wnioskodawcy i nie będą stanowiły każdorazowo darowizny na rzecz Wnioskodawcy. Uprawnienie do dysponowania środkami współmałżonki pochodzącymi z jej majątku wynika nie z darowizny, lecz posiada funkcje i prawa na zasadzie pełnomocnictwa do rachunku bankowego.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że skoro w przedmiotowym przypadku, jak twierdzi Wnioskodawca, sam fakt bycia współwłaścicielem wspólnego konta bankowego lub kont, przy istniejącej rozdzielności majątkowej małżeńskiej, nie oznacza, że uprawnienie do dysponowania środkami pieniężnymi współmałżonki pochodzącymi z jej majątku, wynika z darowizny uczynionej na rzecz Wnioskodawcy (bowiem nie jest intencją małżonków, aby środki finansowe zgromadzone na wspólnym koncie, należące do współmałżonka którakolwiek ze stron wypłacała lub wydawała na jakikolwiek cel bez zgody współmałżonka) oraz, że Wnioskodawca, mimo faktu bycia współwłaścicielem wskazanego konta, będzie faktycznie pełnił funkcję pełnomocnika swojej żony, to w świetle powołanych przepisów prawa, brak jest podstaw do stwierdzenia, że z tego tytułu na gruncie podatku od spadków i darowizn powstają jakiekolwiek obowiązki podatkowe.

Zobacz również: Wspólne konto a darowizna

Kto jest właścicielem środków pieniężnych zgromadzonych na wspólnym rachunku bankowym małżonków?

Należy bowiem nadmienić, że posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o własności środków znajdujących się na tym rachunku. Tym samym jedynie zawarcie umowy darowizny i/lub faktyczne przekazanie środków finansowych przez żonę na rzecz Wnioskodawcy wiązałoby się z koniecznością dokonania – dla celów zachowania zwolnienia z opodatkowania – zgłoszenia otrzymania darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku, we właściwym urzędzie skarbowym. Tak długo, jak taka umowa nie zostanie zawarta lub nie dojdzie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego (przedmiot darowizny nie zostanie faktycznie wydany – co oznacza, że środki finansowe znajdujące się na wspólnym rachunku bankowym małżonków nie staną się własnością Wnioskodawcy), to brak jest podstaw do zastosowania przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. To oznacza, że skoro nie dochodzi do aktu darowizny, bo jak twierdzi Wnioskodawca – bycie współwłaścicielem wspólnego konta bankowego lub kont, przy istniejącej rozdzielności majątkowej małżeńskiej nie oznacza przekazania na jego rzecz jakiejkolwiek darowizny, to Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do składania zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w ustawowym terminie w celu skorzystania ze zwolnienia podatkowego, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, bowiem brak jest przedmiotu zwolnienia (brak jest nabycia).”

Przelewy pieniężne między małżonkami w czasie wspólności majątkowej małżeńskiej

Powyższe niestety nie ma zastosowania do Pani przypadku, ponieważ następował ruch pieniędzy z jednego rachunku na drugi.

Należy także przeanalizować, co stanie się w momencie ustanowienia wspólności majątkowej małżeńskiej. W takim przypadku powstaje majątek wspólny małżonków. Zgodnie z prawem możliwa jest sytuacja, gdy dochodzi do darowizny z majątku wspólnego małżonków do majątku osobistego jednego z nich. Za taką możliwością opowiedział się także Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 kwietnia 1991 r. (sygn. akt III CZP 76/90). Zdaniem sądu w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej dopuszczalne jest rozporządzenie przez małżonka przedmiotem wchodzącym w skład majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego drugiego małżonka. Możliwość zawierania takich umów wynika z faktu, że skoro majątek wspólny ma służyć przede wszystkim samym małżonkom, to mają oni prawo dysponowania jego składnikami.

Dokonanie takiej czynności również stanowi darowiznę, która co do zasady podlega opodatkowaniu (chyba że podatnik złoży druk SD-Z2 i skorzysta z całkowitego zwolnienia). Potwierdza powyższe Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 10 marca 2014r., nr ILPB2/436-318/13-4/WS:

„Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że mąż przekazał Zainteresowanej umową darowizny z dnia 7 września 2013 r. kwotę 120 000,00 zł (słownie: sto dwadzieścia tysięcy złotych). Darowiznę w ww. kwocie, znajdującą się na wspólnych rachunku bankowym, mąż przekazał Wnioskodawczyni do majątku odrębnego i pozostawił do jej wyłącznej dyspozycji. Obdarowana (Wnioskodawczyni) oświadczyła, że darowiznę w kwocie 120 000,00 zł przyjęła podpisując umowę i kwitując odbiór przedmiotu darowizny.

Dokonując oceny tak przedstawionego stanu faktycznego w kontekście wskazanych przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn stwierdzić należy, że fakt, iż środki pieniężne w chwili dokonania darowizny znajdowały się na wspólnym rachunku małżonków, a więc również na rachunku bankowym Wnioskodawczyni, zachodzą przesłanki zastosowania zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Aby skorzystać z powyższego zwolnienia, nie ma konieczności dokonywania dodatkowych operacji finansowych na wspólnym koncie małżonków.”

Świadczenia pieniężne między małżonkami

W opisie sytuacji wskazała Pani, że przelewy nie zostały opisane jako darowizny. W podobnych sytuacjach część podatników próbowała się bronić, twierdząc, że przekazane środki to nie darowizny, ale świadczenia na utrzymanie wspólnego gospodarstwa domowego. W sprawie tej wypowiedział się w interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 29 kwietnia 2008 r., nr IBPB2/415-214/08/ASZ:

„W przypadku zawarcia umowy o rozdzielności majątkowej już w trakcie trwania małżeństwa, rozdzielność wstępuje w miejsce ustawowej wspólności majątkowej i powoduje, że każdemu z małżonków pozostawia się pełną swobodę dysponowania swoim majątkiem (art. 511 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Jednocześnie należy zauważyć, iż w postanowieniach art. 27 i 28 ww. Kodeksu został uregulowany obowiązek zaspakajania potrzeb rodziny, którego celem jest zapewnienie środków materialnych umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie rodziny jako całości oraz zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych członków przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej.

Stosownie do treści art. 27 powołanej wyżej ustawy, oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Obowiązek ten – jako wynikający z przepisu bezwzględnie obowiązującego – powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania, orzeczenia separacji lub unieważnienia. Rodzaj i zakres potrzeb, które powinny zostać zaspokojone, zależy od uzasadnionych indywidualnych okoliczności dotyczących każdego z członków rodziny.

Przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny na podstawie art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale w ramach wspólności majątkowej (art. 2 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy). W przypadku rozdzielności majątkowej środki pieniężne są przekazywane z odrębnego majątku męża do majątku żony, a zatem stanowić będą przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wnioskodawczyni otrzymuje od męża środki pieniężne na utrzymanie domu.

Zniesienie wspólnoty majątkowej a dokonywanie płat na rachunek małżonka

Małżonkowie mieszkają razem, w świetle prawa nadal są małżeństwem, nie mają ustanowionej sądownie separacji ani rozwodu, jednak w sierpniu zeszłego roku spisali umowę o zniesieniu wspólnoty majątkowej wraz z umową podziału majątku wspólnego. Mąż uiszcza comiesięczne dobrowolne świadczenia pieniężne na utrzymanie nieruchomości, w której również zamieszkuje, a której własność zgodnie z umową podziału majątku wspólnego została przeniesiona na wnioskodawczynię. Skoro zatem jeden z małżonków ze swojego odrębnego majątku dokonuje wypłat na rzecz drugiego małżonka i nie jest to tytułem darmowym (mąż mieszka w domu, na który łoży), to nie można również uznać tego świadczenia (nawet w przypadku gdyby było dobrowolne) za darowiznę w rozumieniu art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

W związku z powyższym należy uznać, że kwoty przekazywane przez męża na utrzymanie domu w przypadku rozdzielności majątkowej stanowić będą przychód podlegający opodatkowaniu. Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.”

Minister Finansów uchylił jednak powyższą interpretację i przyznał rację podatnikowi:

„W nawiązaniu do tej zasady ustawodawca stanowi dalej, iż przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ww. ustawy). Kolejne przepisy normują zasady określania wartości otrzymanych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jednakże trudno uznać, iż osoba otrzymująca środki na utrzymanie domu od współmałżonka – w sytuacji gdy współmałżonek ten zamieszkuje w tym domu – uzyskuje z tego tytułu dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Środki te zostają bowiem przeznaczone na wspólne gospodarstwo domowe, z którego korzysta także współmałżonek, przy czym nie ma tu znaczenia fakt, iż dom, w którym zamieszkują oboje małżonkowie, stanowi odrębną własność Wnioskodawczyni.

Należy zauważyć, iż w myśl postanowień art. 281 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.

Współmałżonek Wnioskodawczyni ma zatem ustawowo zagwarantowane prawo do korzystania z domu. Fakt łożenia na jego utrzymanie przez współmałżonka oznacza, iż przekazuje on środki de facto także na swoje potrzeby. Stąd nie można uznać, iż Wnioskodawczyni (właścicielka domu) otrzymuje z tego tytułu dochód.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego i obowiązującego stanu prawnego należało z urzędu zmienić interpretację indywidualną wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej Katowicach, gdyż stwierdzono jej nieprawidłowość.”

Darowizny pieniężne dokonywane między małżonkami a podatek od spadków i darowizn

Podsumowując powyższe wywody i interpretacje: darowizny dokonywane pomiędzy małżonkami, niezależnie czy osoby te są we wspólności, czy rozdzielności majątkowej, powodują powstanie obowiązku podatkowego. Nie każde jednak przekazanie pieniędzy między małżonkami to darowizna. Jeżeli otrzymane od męża środki pieniężne nie zostały przeznaczone na Pani potrzeby osobiste, ale na wspólne gospodarstwo domowe, to są to świadczenia alimentacyjne, które nie podlegają podatkowi.

Powyższa teza wynika jednak z interpretacji, która nie jest wiążąca dla organów podatkowych. Bezpieczniejszym rozwiązaniem będzie zgłaszanie darowizny do urzędu skarbowego na druku SD-Z2. Każdą darowiznę należy traktować osobno i nie ma możliwości ich sumowania i zgłaszania na jednym druku.

W rezultacie przelewy bankowe, od których nie upłynął jeszcze okres 6 miesięcy, proponuję zgłosić jako darowizny i zwolnić od podatku. Odnośnie natomiast tych przelewów, od których upłynął okres 6 miesięcy i nie ma możliwości skorzystania z całkowitego zwolnienia, ma Pani dwa wyjścia. Uznać, że były to darowizny i opodatkować je podatkiem od spadków i darowizn (od każdej należy złożyć druk SD-3, stawka podatku przy takich dużych darowiznach to 7% w I grupie podatkowej) lub uznać, że były to przelewy nie na potrzeby osobiste lecz na utrzymanie rodziny i w ten sposób bronić się przed ewentualną kontrolą urzędu skarbowego.

Najlepszym rozwiązaniem na przyszłość będzie ustanowienie wspólnego rachunku bankowego, do którego będzie Pani upoważniona jako pełnomocnik do wybierania pieniędzy z banku. Jest to czynność o charakterze technicznym, która nie powoduje powstania obowiązku podatkowego.