Nieruchomość w spadku nigdy niezgłoszona do opodatkowania, jak rozwiązać problem zaległości w podatku od nieruchomości?

Podatnik podatku od nieruchomości, kiedy powstaje obowiązek podatkowy?

W kwestii podatku od nieruchomości należy wskazać, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podatnikami podatku od nieruchomości są właściciele. Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy: Jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem. Zgodnie zaś z art. 6 ust. 6 ustawy – osoby fizyczne są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru IN-1, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę obowiązku podatkowego.

Jaki jest zakres odpowiedzialności podatnika?

W świetle powyższego należy podkreślić, że to na podatniku, czyli właścicielu, a nie na organie podatkowym, spoczywa obowiązek zgłoszenia nieruchomości do opodatkowania poprzez druk IN-1. To w oparciu o informację IN-1 organ podatkowy nakłada następnie decyzję w zakresie podatku od nieruchomości (art. 6 ust. 7 ustawy).

Dodatkowo podkreślmy, że zgodnie z art. 26 Ordynacji podatkowej to na podatniku spoczywa odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe.

Należy zatem wskazać, że organ podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości nie wysyła „z urzędu” decyzji na podatek od nieruchomości. Nie zbiera informacji czy też dokumentów i nie ustala samodzielnie podatku od nieruchomości (ewentualnie może jedynie skorygować deklarację w drodze przeprowadzonej weryfikacji poprzez kontrolę podatkową).

Wymiar podatku w decyzji podatkowej, przedawnienie prawa do wydania decyzji

Dalej wskażmy, że w przypadku podatku od nieruchomości podatek jest ustalany przez organ podatkowy corocznie w drodze decyzji podatkowej. Na podstawie art. 68 § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej, gdy podatnik:

1. nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego,
2. w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego,
   – zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

W konsekwencji w zakresie zobowiązań podatkowy za lata 2018 i wstecz – jeżeli organ podatkowy nie wydał w tym zakresie decyzji co do podatku od nieruchomości, to zobowiązanie podatkowe za te lata uległo przedawnieniu i po prostu wygasło. Powyższe potwierdzają również sądy administracyjne. Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 08.12.2020 r., I SA/Gd 456/20:

Niezłożenie informacji w sprawie podatku od nieruchomości (w której byłyby ujawnione kompletne i prawidłowe dane niezbędne do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego) powoduje, że zobowiązanie podatkowe nie powstanie dopiero wówczas, gdy decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Niezłożenie IN-1 i brak zapłaty podatku – kara grzywny

Dla powstania obowiązku zapłaty podatku konieczne jest jednak wydanie decyzji i jej doręczenie. Wskażmy, że organ podatkowy nie może wydać decyzji (czy też zmienić decyzji już wydanych) w stosunku do osoby zmarłej. Wskażmy, że co do zasady niezłożenie informacji IN-1 oraz, co za tym idzie, brak zapłaty podatku, stanowi czyn zagrożony karą grzywny z Kodeksu karnego skarbowego (K.k.s.) – wysokość kary uzależniona jest od wysokości uszczuplenia podatku od nieruchomości i operuje różnymi stawkami.

Czynny żal

Podatnik może jednak uniknąć odpowiedzialności karnoskarbowej poprzez skorzystanie z instytucji czynnego żalu, który uregulowany jest w art. 16 K.k.s. Otóż zgodnie z tym przepisem nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Nabycie nieruchomości w spadku a obowiązek w podatku od nieruchomości

Jak już wskazaliśmy, okolicznością generującą obowiązek w podatku od nieruchomości jest nabycie prawa własności. W przypadku dziedziczenia nabycie prawa własności – zgodnie z art. 922-925 K.c. – następuje w dniu otwarcia spadku, czyli w dacie śmierci spadkodawcy.

W konsekwencji małżonek powinien w ciągu 14 dni, licząc od dnia śmierci spadkodawcy, złożyć informacje IN-1 do właściwego organu podatkowego i wykazać wszystkie grunty oraz nieruchomości. W oparciu o tę informację organ wyda decyzję wobec małżonka. Jeżeli termin ten został przekroczony, należy dołączyć wspomniany wyżej czynny żal.

Małżonek nie będzie ponosił odpowiedzialności za poprzednie lata podatkowe, w których to jego spadkodawca niepoprawnie wskazał podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Po pierwsze, nie był w tym czasie podatnikiem (bo nie był właścicielem). Po drugie, jak zauważyliśmy, organ podatkowy nie może skorygować decyzji już wydanych i wydać nowej decyzji wobec osoby nieżyjącej. Zgodnie z art. 21 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe powstaje w dacie doręczenia decyzji ustalających wysokość podatku, a zmarłemu nijak decyzji doręczyć się nie da.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - Dz.U. 1991 nr 9 poz. 31
2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
3. Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy - Dz.U. 1999 nr 83 poz. 930
4. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93