Podatek dochodowy przy dziale spadku, kiedy musisz zapłacić 19%?

19% podatek przy odpłatnym zbyciu nieruchomości przed upływem 5 lat

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT – opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli miało miejsce w ciągu 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie. Stawka podatku wynosi 19%.

Pojęcie „nabycia” należy rozumieć w sposób szeroki. Będzie to zatem zarówno nabycie w drodze kupna, darowizny, dziedziczenia czy w drodze działu spadku bądź odpłatnego zniesienia współwłasności.

Zgodnie z art. 922 Kodeksu cywilnego (K.c.) spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy. W myśl art. 924 K.c. spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy, a nie data uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Działu spadku między spadkobiercami

W opisie sprawy wskazano, że doszło do działu spadku między spadkobiercami.

Stosownie do art. 1035 K.c. – jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do tego momentu przedmiot wspólności.

Tak więc, na skutek działu spadku następuje „konkretyzacja” składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Jeżeli w drodze działu spadku będąca jego przedmiotem nieruchomość przypada jednemu lub kilku spadkobiercom z obowiązkiem spłaty pozostałych, to nabycie w drodze działu spadku, w części przekraczającej udział posiadany w spadku należy traktować jako nowe nabycie.

Ważne jest to, że spadkobranie nie jest równoznaczne z działem spadku. Czym innym jest nabycie w drodze dziedziczenia, a czym innym w drodze działu spadku.

Nabycie w drodze działu spadku

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli zostało dokonane w ciągu 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Przez nabycie rozumie się nie tylko nabycie w drodze kupna, ale również nabycie w drodze darowizny czy dziedziczenia.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub prawa przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, skutkuje powstaniem przychodu. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy, a kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nie podlega opodatkowaniu.

Korzystna zmiana w ustawie o podatku dochodowym w 2019 r.

Ustawą z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2159) dodano art. 10 ust. 5 ust. 6 i ust 7, który stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości od dnia 1 stycznia 2019 r.

Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.

Wobec powyższego – w przypadku odpłatnego zbycia nabytych w spadku nieruchomości istotne znaczenie ma ustalenie daty nabycia tych nieruchomości przez spadkodawcę.

Dodatkowo, w myśl art. 10 ust. 6 ustawy w przypadku odpłatnego zbycia po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, nabytych do majątku wspólnego małżonków lub wybudowanych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości lub nabytych do majątku wspólnego małżonków praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie do majątku wspólnego małżonków lub ich wybudowanie w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.

Do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku brak podatku

Warto tutaj również odnieść się do dodanego w 2019 r. art. 10 ust. 7 ustawy PIT, który podaje, że nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, o których mowa w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.

Zwróćmy zatem uwagę, że nie jest nowym nabyciem wyłącznie taki dział, który odpowiada udziałowi spadkowemu danego spadkobiercy. Jeżeli natomiast na skutek działu spadku dany spadkobierca nabywa więcej, tj. ponad swój pierwotny udział w spadku, to mamy do czynienia z nowym nabyciem.

Przenosząc powyższe na grunt przedstawionej sprawy:

A. połowa nieruchomości (1/2) należy do teściowej od momentu zakupu (art. 10 ust. 6),

B. część nieruchomości nabyta została w spadku przez teściową po mężu (1/6) (art. 10 ust. 5),

C. część nieruchomości nabyta została w drodze działu spadku (1/3) (art. 10 ust. 7).

W przypadku A oraz B sprzedaż tych części nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT.

Nadwyżka przejęta w drodze działu spadku

Obowiązek podatkowy powstanie natomiast co do C. Dział spadku jest czynnością prawną rozporządzającą, na mocy której podatnik nabywa prawo do udziału w nieruchomości. Ponadto jest to udział przekraczający część odziedziczoną. Ta nadwyżka (1/3) przejęta w drodze działu spadku wyznacza nam nowy termin nabycia udziału w nieruchomości. Jeżeli zatem do działu spadku doszło w tym roku, to opodatkowanie sprzedaży 1/3 udziału w nieruchomości trwa do 31.12.2028 r.

Dla ważności dokonanego działu spadku oraz dla nabycia prawa własności nie ma znaczenia brak dokonania spłaty. Nabycie następuje z dniem zawarcia umowy o dział spadku w formie aktu notarialnego.

[Na gruncie prawa polskiego informacja podatkowa wskazana przez prawnika nie ma mocy wiążącej dla żadnego urzędu skarbowego. Urząd skarbowy nie jest związany dokumentami sporządzonymi przez prawników. Jeżeli podatnik jest zainteresowany uzyskaniem informacji co do sposobu stosowania przepisów prawa w rozumieniu fiskusa, należy wystąpić do Dyrektora KIS z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym jest to jedyna droga uzyskania oficjalnego stanowiska]

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535