Autor: Tomasz Krupiński
Teściowa i jej drugi mąż mieli wspólnotę majątkową małżeńską. Po jego śmierci, zgodnie z prawem połowa majątku przypadła teściowej, a drugą połowę dziedziczą: teściowa i dwoje dzieci zmarłego. W skład majątku weszło mieszkanie i samochód, były też niestety długi. W ubiegłym tygodniu dokonano notarialnego działu spadku w ten sposób, że teściowa przyjęła spadek w całości, a dzieci zmarłego, z przypadającej im części, zobowiązała się spłacić w ciągu 2 miesięcy. W wyniku tego teściowa przejęła 1/3 mieszkania, która przypadała dzieciom zmarłego i jest teraz w pełni jego właścicielką. Chciałaby teraz to mieszkanie sprzedać – już za tydzień. Czy po sprzedaży będzie musiała zapłacić 19% podatku od „wzbogacenia” od tej 1/3 mieszkania, które przejęła od dzieci zmarłego? Czy ma na to wpływ fakt, że jeszcze nie spłaciła dzieci zmarłego?
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT – opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli miało miejsce w ciągu 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie. Stawka podatku wynosi 19%.
Pojęcie „nabycia” należy rozumieć w sposób szeroki. Będzie to zatem zarówno nabycie w drodze kupna, darowizny, dziedziczenia czy w drodze działu spadku bądź odpłatnego zniesienia współwłasności.
Zgodnie z art. 922 Kodeksu cywilnego (K.c.) spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów niniejszej ustawy. W myśl art. 924 K.c. spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Oznacza to, iż dniem nabycia spadku jest data śmierci spadkodawcy, a nie data uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
W opisie sprawy wskazano, że doszło do działu spadku między spadkobiercami.
Stosownie do art. 1035 K.c. – jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Do momentu działu spadku spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy i praw wchodzących w skład spadku. Wskutek działu spadku poszczególni spadkobiercy stają się podmiotami wyłącznie uprawnionymi względem przyznanych im praw majątkowych, stanowiących do tego momentu przedmiot wspólności.
Tak więc, na skutek działu spadku następuje „konkretyzacja” składników masy spadkowej przypadających poszczególnym spadkobiercom. Jeżeli w drodze działu spadku będąca jego przedmiotem nieruchomość przypada jednemu lub kilku spadkobiercom z obowiązkiem spłaty pozostałych, to nabycie w drodze działu spadku, w części przekraczającej udział posiadany w spadku należy traktować jako nowe nabycie.
Ważne jest to, że spadkobranie nie jest równoznaczne z działem spadku. Czym innym jest nabycie w drodze dziedziczenia, a czym innym w drodze działu spadku.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli zostało dokonane w ciągu 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie. Przez nabycie rozumie się nie tylko nabycie w drodze kupna, ale również nabycie w drodze darowizny czy dziedziczenia.
Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części, udziału w nieruchomości lub prawa przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, skutkuje powstaniem przychodu. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 tej ustawy, a kwota uzyskana ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nie podlega opodatkowaniu.
Ustawą z dnia 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2159) dodano art. 10 ust. 5 ust. 6 i ust 7, który stosuje się do dochodów (przychodów) uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości od dnia 1 stycznia 2019 r.
Zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku odpłatnego zbycia, nabytych w drodze spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie tej nieruchomości lub nabycie prawa majątkowego przez spadkodawcę.
Wobec powyższego – w przypadku odpłatnego zbycia nabytych w spadku nieruchomości istotne znaczenie ma ustalenie daty nabycia tych nieruchomości przez spadkodawcę.
Dodatkowo, w myśl art. 10 ust. 6 ustawy w przypadku odpłatnego zbycia po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, nabytych do majątku wspólnego małżonków lub wybudowanych w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości lub nabytych do majątku wspólnego małżonków praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, okres, o którym mowa w tym przepisie, liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło ich nabycie do majątku wspólnego małżonków lub ich wybudowanie w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej.
Warto tutaj również odnieść się do dodanego w 2019 r. art. 10 ust. 7 ustawy PIT, który podaje, że nie stanowi nabycia albo odpłatnego zbycia, o których mowa w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, odpowiednio nabycie albo odpłatne zbycie, w drodze działu spadku, nieruchomości lub praw majątkowych, określonych w ust. 1 pkt 8 lit. a-c, do wysokości przysługującego podatnikowi udziału w spadku.
Zwróćmy zatem uwagę, że nie jest nowym nabyciem wyłącznie taki dział, który odpowiada udziałowi spadkowemu danego spadkobiercy. Jeżeli natomiast na skutek działu spadku dany spadkobierca nabywa więcej, tj. ponad swój pierwotny udział w spadku, to mamy do czynienia z nowym nabyciem.
Przenosząc powyższe na grunt przedstawionej sprawy:
A. połowa nieruchomości (1/2) należy do teściowej od momentu zakupu (art. 10 ust. 6),
B. część nieruchomości nabyta została w spadku przez teściową po mężu (1/6) (art. 10 ust. 5),
C. część nieruchomości nabyta została w drodze działu spadku (1/3) (art. 10 ust. 7).
W przypadku A oraz B sprzedaż tych części nieruchomości nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT.
Obowiązek podatkowy powstanie natomiast co do C. Dział spadku jest czynnością prawną rozporządzającą, na mocy której podatnik nabywa prawo do udziału w nieruchomości. Ponadto jest to udział przekraczający część odziedziczoną. Ta nadwyżka (1/3) przejęta w drodze działu spadku wyznacza nam nowy termin nabycia udziału w nieruchomości. Jeżeli zatem do działu spadku doszło w tym roku, to opodatkowanie sprzedaży 1/3 udziału w nieruchomości trwa do 31.12.2028 r.
Dla ważności dokonanego działu spadku oraz dla nabycia prawa własności nie ma znaczenia brak dokonania spłaty. Nabycie następuje z dniem zawarcia umowy o dział spadku w formie aktu notarialnego.
[Na gruncie prawa polskiego informacja podatkowa wskazana przez prawnika nie ma mocy wiążącej dla żadnego urzędu skarbowego. Urząd skarbowy nie jest związany dokumentami sporządzonymi przez prawników. Jeżeli podatnik jest zainteresowany uzyskaniem informacji co do sposobu stosowania przepisów prawa w rozumieniu fiskusa, należy wystąpić do Dyrektora KIS z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji. W aktualnie obowiązującym stanie prawnym jest to jedyna droga uzyskania oficjalnego stanowiska]
Pani Marta odziedziczyła po zmarłym mężu część mieszkania, w którym wcześniej wspólnie mieszkali. W ramach działu spadku przyjęła całą nieruchomość, spłacając rodzeństwo męża. Chociaż już po tygodniu od zawarcia aktu chciała sprzedać to mieszkanie, będzie musiała zapłacić 19% podatku dochodowego od tej części, którą przejęła ponad swój pierwotny udział, bo nie minęło jeszcze 5 lat od nabycia spadku.
Pan Jan przejął całość majątku po swoim zmarłym ojcu, spłacając siostrę zgodnie z umową działu spadku. Gdy zdecydował się sprzedać odziedziczone mieszkanie, okazało się, że będzie musiał zapłacić podatek od tej części nieruchomości, którą otrzymał w wyniku działu spadku, ponieważ przekraczała jego pierwotny udział w spadku.
Pani Anna odziedziczyła 1/4 mieszkania po ojcu. W ramach działu spadku przejęła resztę nieruchomości, zobowiązując się do spłaty brata. Ponieważ planuje sprzedać mieszkanie wkrótce po podziale, będzie musiała zapłacić podatek od 3/4 jego wartości, gdyż nabyła je w wyniku działu spadku i nie minęło 5 lat od tego nabycia.
Dział spadku może prowadzić do sytuacji, w której spadkobierca zostaje zobowiązany do zapłaty 19% podatku dochodowego od zbycia nieruchomości, jeśli sprzeda ją przed upływem 5 lat od nabycia. Ważne jest rozróżnienie między dziedziczeniem a nabyciem w drodze działu spadku – przekroczenie swojego pierwotnego udziału w spadku traktowane jest jako nowe nabycie, co może skutkować obowiązkiem podatkowym.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism procesowych i umów, dostosowane do indywidualnych potrzeb klientów. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szybką i rzetelną pomoc prawną bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika