Podatek od zasiedzenia nieruchomości rolnej, jak skorzystać ze zwolnienia?

Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn nabycia nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część – aktualnie

Zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej „ustawa SD”) – zwalnia się od podatku nabycie własności gruntów, stanowiących gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, wraz z będącymi ich częścią składową drzewami i innymi roślinami, pod warunkiem że w wyniku nabycia zostanie utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a powierzchnia gospodarstwa rolnego utworzonego lub powstałego w wyniku powiększenia będzie nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha oraz gospodarstwo to będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia; zwolnienie to stanowi pomoc de minimis w rolnictwie, o której mowa w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 1408/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, str. 9).

Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn nabycia nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część – przed 2016 r.

Natomiast do końca 2015 r. art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy SD brzmiał następująco: „Zwalnia się od podatku:

1) nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem:

a) budynków mieszkalnych,

b) budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt wraz z urządzeniami i ze stadem hodowlanym,

c) urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie owoców

– pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia ta nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia.

S. Babiarz [w:] A. Mariański, W. Nykiel, S. Babiarz, Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz, Warszawa 2010, art. 4.

 „(…) przesłankami nabycia tego zwolnienia przedmiotowego są:

1) nabycie własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi;

2) nieruchomość lub jej część w chwili nabycia jest rozumiana tak jak w przepisach o podatku rolnym, a więc sama przez się stanowi gospodarstwo rolne, tj. obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub będących w posiadaniu osoby fizycznej, albo wejdzie w skład tak rozumianego gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy;

3) prowadzenie przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia gospodarstwa rolnego, które stanowi nabyta nieruchomość lub którego jest częścią, lub w którego skład wejdzie tytuł nabycia.”

Przepisy przejściowe

Powyższa zmiana została wprowadzona na mocy ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1045 z późn. zm.). Należy zatem sięgnąć do treści przepisów przejściowych. Jak podaje art. 50 ust. 1 ustawy – do opodatkowania nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe. Natomiast w myśl art. 59 ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

W rezultacie, jeżeli nabycie nieruchomości nastąpiło przed 1 stycznia 2016 r., to zastosowanie znajdą poprzednio obowiązujące przepisy.

Data nabycia własności nieruchomości poprzez zasiedzenie

Następnie trzeba wskazać, że w myśl art. 172 Kodeksu cywilnego (K.c.) – posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Skutkiem zasiedzenia jest zatem pierwotne nabycie własności przez posiadacza, który może wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia. Samo nabycie własności następuje z mocy samego prawa, a orzeczenie stwierdzające nabycie własności przez zasiedzenie ma jedynie charakter deklaratywny.

Zwolnienie z podatku zasiedzenia gruntu przez rolnika

Jak zatem widać, nabycie własności w drodze zasiedzenia odbywa się w momencie upływu terminu okresu zasiedzenia (w zależności 20 lub 30 lat). W konsekwencji datą nabycia własności w drodze zasiedzenia jest data określona w postanowieniu sądu, a nie data wydania (uprawomocnienia się) postanowienia samego sądu.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że nabycie własności nastąpiło w drodze zasiedzenia z dniem 31.12.2015 r. Miało to zatem miejsce jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy w nowym brzmieniu. W konsekwencji, moim zdaniem, można w tej sprawie zastosować poprzednie brzmienie przepisu i jest możliwe skorzystanie ze zwolnienia.

Przepis posługuje się takim zapisem: „w chwili nabycia ta nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego”. W moim rozumieniu taka treść przepisu wskazuje, że nabyty grunt może powiększyć już istniejące gospodarstwo („wejdzie w skład”), jak również może to być nabycie gospodarstwa rolnego („nieruchomość stanowi gospodarstwo rolne”). Oczywiście jest to moja wykładnia przepisów, która nie jest wiążąca dla fiskusa. Celem uzyskania wiążącego stanowiska należy wystąpić z wnioskiem do KIS o wydanie indywidualnej interpretacji.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207