Podział zysku fundacji

Zasady działania fundacji

Według powszechnie uznanego podziału na fundacje non profit i not for profit – fundacje non profit nie prowadzą działalności gospodarczej, a ich majątek tworzony jest wyłącznie z darowizn, zapisów, dotacji itp.; natomiast fundacja not for profit prowadzi działalność gospodarczą, ale wszystkie środki uzyskane z działalności statutowej oraz działalności gospodarczej przeznacza na działalność statutową.

Co do zasady fundacja nie działa dla osiągnięcia zysku w rozumieniu ustawy o rachunkowości. Gdy fundacja nie prowadzi działalności gospodarczej, to jednak nader często osiąga w danym roku kalendarzowym nadwyżkę swych przychodów nad kosztami działania, więc ma formalnie dodatni wynik finansowy. Wynik ten ujawniany jest w rachunku zysków i strat.

Sprawozdanie finansowe fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej

Wskazuje Pan na to, że fundacja nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie jest organizacja non profit. Z uwagi na nieprowadzenie działalności gospodarczej przez fundację (co związane byłoby z z ustalaniem przychodów z tej działalności, kosztów uzyskania przychodów oraz zysków z niej) nie stosuje ona ogólnych zasad ustalania i rozporządzania wynikiem finansowym. W rachunku zysków i strat zaprezentować należy przychody i koszty działalności statutowej (wobec braku działalności gospodarczej nie ma potrzeby prezentowania przychodów i kosztów z działalności gospodarczej).

Wynik finansowy za dany rok obrotowy pozostaje jako „Wynik finansowy” do dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego przez właściwy organ. Po zatwierdzeniu sprawozdania wynik finansowy jednostki przenosi się na konto „Rozliczenie wyniku finansowego” i rozlicza w sposób określony w ustawie o rachunkowości.

Według ustawy o rachunkowości – do jednostek mikro nieprowadzących działalności gospodarczej zalicza się podmioty wymienione w art. 3 ust. 1a pkt 2 ustawy o rachunkowości, tj. m.in. fundacje. Jednostki te prezentują ustalony za dany rok wynik finansowy w pozycji G „Wynik finansowy netto ogółem” rachunku zysków i strat. Wynik finansowy ustala się w organizacji nieprowadzącej działalności gospodarczej - tak jak w innych jednostkach - na koncie „Wynik finansowy”. Na to konto przenosi się na koniec roku obrotowego wszystkie salda kont wynikowych. Po stronie „Ma” księguje się wszystkie osiągnięte przychody (z działalności statutowej, finansowe, pozostałe przychody oraz zyski nadzwyczajne) a po stronie „Wn” – koszty. Konto „Wynik finansowy” może na dzień bilansowy wykazywać:

• saldo Ma – oznaczające nadwyżkę przychodów nad kosztami albo
• saldo Wn – oznaczające nadwyżkę kosztów nad przychodami.

Wynik finansowy w rachunku zysków i strat fundacji

Organizacja nieprowadząca działalności gospodarczej, będąca jednostką mikro, prezentuje wynik finansowy w rachunku zysków i strat sporządzonym według wzoru określonego w załączniku nr 4 do ustawy o rachunkowości w pozycji:

a) G.I „Nadwyżka przychodów nad kosztami” (wartość dodatnia) lub

b) G.II „Nadwyżka kosztów nad przychodami” (wartość ujemna).

Sposób rozliczenia wyniku finansowego organizacji nieprowadzącej działalności gospodarczej, będącej jednostką mikro, określa art. 47 ust. 3a ustawy o rachunkowości. Ustalona w rachunku zysków i strat różnica między przychodami a kosztami jednostki mikro zwiększa – po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego – odpowiednio przychody lub koszty w następnym roku obrotowym. Różnica dodatnia może być zaliczona na zwiększenie kapitału (funduszu) podstawowego.

Prowadzenie ksiąg rachunkowych przez fundację

Fundacja której celem jest wyłącznie działalność statutowa, prowadzi księgi rachunkowe stosując odpowiednie przepisy ustawy o rachunkowości. Przy czym może zrezygnować ze stosowania zasady ostrożności. Nie stosuje się też do nich przepisów rozdziału 6 ustawy o rachunkowości (dotyczących skonsolidowanych sprawozdań finansowych) oraz rozdziału 7 (dotyczących badania i udostępniania rocznych sprawozdań finansowych).

Ustawa o rachunkowości:

„Art. 3. 1a. Jednostkami mikro w rozumieniu ustawy są: (…)

2) związki zawodowe, organizacje pracodawców, izby gospodarcze, przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, społeczno-zawodowe organizacje rolników, organizacje samorządu zawodowego, organizacje samorządu gospodarczego rzemiosła i Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych –jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej,

Art. 47. 3a. Ustalona w rachunku zysków i strat różnica pomiędzy przychodami a kosztami jednostki mikro, o której mowa w art.3 ust.1a pkt 2, zwiększa – po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego – odpowiednio przychody lub koszty w następnym roku obrotowym; różnica dodatnia może być zaliczona na zwiększenie kapitału (funduszu) podstawowego”.

Wskazana fundacja w zasadzie jest non profit, skoro jej przychodami są tylko wpłaty fundatorów (składki, darowizny). W fundacjach non profit nie możemy mówić o zysku. W takiej fundacji przez pojęcie zysku należy rozumieć nadwyżkę przychodów nad kosztami, którą zgodnie z celem tych organizacji należy przeznaczyć na wykonanie działalności statutowej. Analogicznie, przez stratę należy rozumieć nadwyżkę kosztów nad przychodami.

Nadwyżka przychodów w fundacji

Jeżeli na koniec roku jednostka wykazuje nadwyżkę kosztów nad przychodami, w roku następnym ta nadwyżka zwiększa koszty statutowe. W przypadku nadwyżki przychodów nad kosztami możliwe są dwa rozwiązania: jednostka może tę nadwyżkę zaliczyć do przychodów statutowych roku następnego lub zwiększyć fundusz statutowy.

Rozliczenie wyniku finansowego często jest mylone z procedurami ustalania i rozliczania wyniku finansowego stosowanych w spółkach. W spółkach występuje zysk w rozumieniu ustawy o rachunkowości. W fundacji nieprowadzącej działalności gospodarczej nie ma zysku, a jest ewentualnie nadwyżka przychodów fundacji nad kosztami jej działalności statutowej. Jest to co prawda wykazywane w bilansie, rachunku zysków i strat – ale ma inne znaczenie.

Ustalona w rachunku zysków i strat nadwyżka przychodów nad kosztami działalności statutowej po zatwierdzeniu rocznego sprawozdania finansowego może być zaliczona na zwiększenie kapitału (funduszu) podstawowego lub jako przychody w następnym roku obrotowym.