Pożyczka na zakup mieszkania od osoby bliskiej, formalności i podatki

Autor: Adam Dąbrowski

Syn jest współwłaścicielem mieszkania 50/50%. Strony uzgodniły wykupienie od współwłaściciela jego części za 100 tys. zł. – część kwoty syn pokryje ze środków własnych (70 tys. zł) pozostałą należność (30 tys. zł) z pożyczki udzielonej przeze mnie. Syn otrzyma środki przelewem na własne konto bankowe. O fakcie uzyskania pożyczki w terminie 14 dni drukiem PCC-3 złoży powiadomienie do odpowiedniego US. Pytania:
Co jest potwierdzeniem uzyskania pożyczki? Jaki dokument?
Czy jest obowiązek powiadomienia US o zwrocie pożyczki?
Czy pożyczka stanowi dochód syna w przypadku zwrotu do pożyczkodawcy w roku podatkowym?
Kiedy i czy jest obowiązek jej wykazania w PIT?
Czy podatek 0,5% od kwoty pożyczki jest jedynym obciążeniem pożyczkobiorcy?
Jakie limity kwot obowiązują i czy są określone?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Pożyczka na zakup mieszkania od osoby bliskiej, formalności i podatki

Forma umowy pożyczki

Stosownie do Kodeksu cywilnego:

Art. 720. § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej”.

Zatem pożyczka w kwocie 30 000 zł powinna mieć formę dokumentową. Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. A dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.

Z praktycznego i dowodowego punktu widzenia zasadne jest zawieranie umowy pożyczki w formie pisemnej lub elektronicznej. A to z uwagi na możliwość potraktowania przekazania kwoty pożyczki jako darowizny lub nieodpłatnego świadczenia.

Konsekwencją niezawarcia umowy pożyczki w wymaganej formie jest bowiem brak możliwości przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania strony na okoliczność jej zawarcia, chyba że obie strony wyrażą na to zgodę (art. 74 § 1.).

W przypadku braku umowy pożyczki i niemożności przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków i stron na okoliczność jej zawarcia, wykazanie, że pożyczka faktycznie miała miejsce, jest niemal niemożliwe.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy fakt dokonania czynności jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu. W orzecznictwie wskazuje się, że sytuacja taka może mieć miejsce w przypadku, gdy pożyczkodawca dysponuje np. potwierdzeniem przelewu, jednak ocena przesłanek uprawdopodobnienia należy do sądu.

Ani pożyczkodawca, ani pożyczkobiorca nie maja obowiązku zawiadamiania fiskusa o zwrocie pożyczki.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Czy pożyczka jest dochodem?

Pożyczka nie stanowi dla syna dochodu w rozumieniu podatku dochodowego od osób fizycznych: ani w chwili jej udzielania, ani w chwili jej zwrotu (w części lub w całości). Syn nie ma obowiązku wykazywania pożyczki jako swego dochodu w zeznaniu rocznym składanym z tytułu podatku dochodowego.


Z interpretacji z 2.9.2022 r., 0114-KDIP3-1.4011.722.2022.1.KF:

„Małżonkowie, którzy zawarli długoterminową umowę pożyczki na kwotę 300 tys. zł z osobą niespokrewnioną. Przeznaczą te pieniądze na cele mieszkaniowe. Żadna ze stron nie prowadzi działalności gospodarczej. Spłata pożyczki nastąpi w 200 ratach, do 2039 r. Pożyczka jest nieoprocentowana. Została udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie kapitału. W umowie nie ma postanowień zobowiązujących pożyczkobiorców do spłaty z odsetkami. Umowa została zgłoszona naczelnikowi urzędu skarbowego i został opłacony podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)”.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Pożyczka nieodpłatna

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego umowa pożyczki jest umową nieodpłatną. Niemniej jednak umowa ta może mieć charakter odpłatny, jeżeli strony tak postanowiły. Należy podkreślić, że jeżeli strony w umowie pożyczki zastrzegły brak odpłatności w postaci odsetek, to fakt ten nie rodzi skutków podatkowych w postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. W konsekwencji, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanie nieoprocentowanej pożyczki jest obojętne podatkowo.

Jeżeli strony umowy pożyczki ustalą, że pożyczka została udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy kapitału, oznacza to, że udzielona pożyczka ma charakter nieodpłatny. Skoro tak, to nieoprocentowana pożyczka, którą zaciągnie syn u Pana, nie spowoduje powstania po jego stronie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

Jeżeli pożyczka byłaby oprocentowana, to:

  • w razie jej zwrotu wraz z odsetkami – u Pana wystąpi w dacie zapłaty odsetek dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych,
  • w razie zwrotu pożyczki bez ustalonych odsetek, po stronie syna wystąpi dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych w wysokości niezapłaconych odsetek.

Przy braku odsetek – podatek PC C jest jedynym obciążeniem podatkowym.

Co do kwoty m pożyczki, to nie ma limitów – ani dolnych, ani górnych. Oczywiście trzeba mieć na uwadze, by pożyczkodawca mógł udowodnić posiadanie kwoty, jaką pożycza, oraz legalność jej pochodzenia.

Zatem:

  1. krótka umowa pożyczki w formie pisemnej,

  2. zalecałbym złożenie podpisów na umowie w obecności notariusza (dokument nabierze cech dokumentu z datą ważną),

  3. przelew na rachunek syna,

  4. złożenie przez syna deklaracji PCC-3,

  5. opłacenie podatku PCC przez syna

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Przykłady

Pożyczka na zakup mieszkania

Kontekst: Anna potrzebuje 50 000 zł na zakup mieszkania. Zwraca się do swojego brata, Michała, który zgadza się pożyczyć jej tę kwotę.

Działania:

  1. Sporządzają umowę pożyczki w formie pisemnej, którą oboje podpisują.
  2. Michał przelewa Annę kwotę 50 000 zł na jej konto bankowe.
  3. Anna składa w urzędzie skarbowym formularz PCC-3 w ciągu 14 dni od otrzymania pożyczki i opłaca podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% pożyczonej kwoty.
  4. Umowa pożyczki nie jest oprocentowana, więc Anna nie ma obowiązku wykazywania pożyczki jako dochodu w PIT.
 
Pożyczka na remont domu

Kontekst: Piotr planuje generalny remont domu i potrzebuje na ten cel 100 000 zł. Jego przyjaciel, Jan, zgadza się pożyczyć mu tę kwotę.

Działania:

  1. Piotr i Jan podpisują umowę pożyczki w formie dokumentowej.
  2. Jan przelewa Piotrowi kwotę 100 000 zł na jego konto bankowe.
  3. Piotr składa deklarację PCC-3 w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od otrzymania pożyczki i opłaca podatek od czynności cywilnoprawnych.
  4. Pożyczka jest nieoprocentowana, więc Piotr nie musi jej wykazywać w zeznaniu rocznym jako dochód.
 
Pożyczka na zakup samochodu

Kontekst: Maria chce kupić nowy samochód za 80 000 zł. Potrzebuje pożyczyć 30 000 zł od swojego ojca, resztę pokrywa ze swoich oszczędności.

Działania:

  1. Ojciec i Maria sporządzają pisemną umowę pożyczki na kwotę 30 000 zł.
  2. Ojciec przelewa Marii kwotę 30 000 zł na jej konto bankowe.
  3. Maria składa formularz PCC-3 w urzędzie skarbowym w ciągu 14 dni od otrzymania pożyczki i opłaca podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% pożyczonej kwoty.
  4. Ponieważ pożyczka jest nieoprocentowana, Maria nie musi jej wykazywać jako dochód w rocznym zeznaniu podatkowym.

Te przykłady ilustrują różne sytuacje związane z pożyczkami, obowiązki formalne oraz aspekty podatkowe, które mogą dotyczyć zarówno pożyczkodawcy, jak i pożyczkobiorcy.

Podsumowanie

Pożyczki rodzinne i prywatne wymagają zachowania odpowiednich formalności, takich jak sporządzenie umowy w formie dokumentowej i zgłoszenie pożyczki do urzędu skarbowego przy użyciu formularza PCC-3. Pożyczki nieoprocentowane są neutralne podatkowo i nie muszą być wykazywane jako dochód przez pożyczkobiorcę. Podatek od czynności cywilnoprawnych jest jedynym obciążeniem podatkowym związanym z taką pożyczką.

Oferta porad prawnych

Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w sporządzaniu wszelkiego rodzaju pism i umów, zapewniając szybkie i rzetelne wsparcie prawne na każdym etapie Państwa spraw. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać fachową pomoc prawną bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Indywidualne Porady Prawne

Masz problem z prawem podatkowym?
Opisz swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem:

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

sluzebnosc.info

Szukamy prawnika »