Pożyczka na zakup mieszkania od osoby bliskiej, formalności i podatki

Forma umowy pożyczki

Stosownie do Kodeksu cywilnego:

„Art. 720. § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej”.

Zatem pożyczka w kwocie 30 000 zł powinna mieć formę dokumentową. Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie. A dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią.

Z praktycznego i dowodowego punktu widzenia zasadne jest zawieranie umowy pożyczki w formie pisemnej lub elektronicznej. A to z uwagi na możliwość potraktowania przekazania kwoty pożyczki jako darowizny lub nieodpłatnego świadczenia.

Konsekwencją niezawarcia umowy pożyczki w wymaganej formie jest bowiem brak możliwości przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków lub przesłuchania strony na okoliczność jej zawarcia, chyba że obie strony wyrażą na to zgodę (art. 74 § 1.).

W przypadku braku umowy pożyczki i niemożności przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków i stron na okoliczność jej zawarcia, wykazanie, że pożyczka faktycznie miała miejsce, jest niemal niemożliwe.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy fakt dokonania czynności jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu. W orzecznictwie wskazuje się, że sytuacja taka może mieć miejsce w przypadku, gdy pożyczkodawca dysponuje np. potwierdzeniem przelewu, jednak ocena przesłanek uprawdopodobnienia należy do sądu.

Ani pożyczkodawca, ani pożyczkobiorca nie maja obowiązku zawiadamiania fiskusa o zwrocie pożyczki.

Czy pożyczka jest dochodem?

Pożyczka nie stanowi dla syna dochodu w rozumieniu podatku dochodowego od osób fizycznych: ani w chwili jej udzielania, ani w chwili jej zwrotu (w części lub w całości). Syn nie ma obowiązku wykazywania pożyczki jako swego dochodu w zeznaniu rocznym składanym z tytułu podatku dochodowego.

Z interpretacji z 2.9.2022 r., 0114-KDIP3-1.4011.722.2022.1.KF:

„Małżonkowie, którzy zawarli długoterminową umowę pożyczki na kwotę 300 tys. zł z osobą niespokrewnioną. Przeznaczą te pieniądze na cele mieszkaniowe. Żadna ze stron nie prowadzi działalności gospodarczej. Spłata pożyczki nastąpi w 200 ratach, do 2039 r. Pożyczka jest nieoprocentowana. Została udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie kapitału. W umowie nie ma postanowień zobowiązujących pożyczkobiorców do spłaty z odsetkami. Umowa została zgłoszona naczelnikowi urzędu skarbowego i został opłacony podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)”.

Pożyczka nieodpłatna

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego umowa pożyczki jest umową nieodpłatną. Niemniej jednak umowa ta może mieć charakter odpłatny, jeżeli strony tak postanowiły. Należy podkreślić, że jeżeli strony w umowie pożyczki zastrzegły brak odpłatności w postaci odsetek, to fakt ten nie rodzi skutków podatkowych w postaci uzyskania przez pożyczkobiorcę nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym. W konsekwencji, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanie nieoprocentowanej pożyczki jest obojętne podatkowo.

Jeżeli strony umowy pożyczki ustalą, że pożyczka została udzielona bez jakiegokolwiek wynagrodzenia dla pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy kapitału, oznacza to, że udzielona pożyczka ma charakter nieodpłatny. Skoro tak, to nieoprocentowana pożyczka, którą zaciągnie syn u Pana, nie spowoduje powstania po jego stronie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia.

Jeżeli pożyczka byłaby oprocentowana, to:

• w razie jej zwrotu wraz z odsetkami – u Pana wystąpi w dacie zapłaty odsetek dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych,
• w razie zwrotu pożyczki bez ustalonych odsetek, po stronie syna wystąpi dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych w wysokości niezapłaconych odsetek.

Przy braku odsetek – podatek PC C jest jedynym obciążeniem podatkowym.

Co do kwoty m pożyczki, to nie ma limitów – ani dolnych, ani górnych. Oczywiście trzeba mieć na uwadze, by pożyczkodawca mógł udowodnić posiadanie kwoty, jaką pożycza, oraz legalność jej pochodzenia.

Zatem:

1. krótka umowa pożyczki w formie pisemnej,

2. zalecałbym złożenie podpisów na umowie w obecności notariusza (dokument nabierze cech dokumentu z datą ważną),

3. przelew na rachunek syna,

4. złożenie przez syna deklaracji PCC-3,

5. opłacenie podatku PCC przez syna

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93