Umowa o pracę w Polsce i zatrudnienie w Niemczech a podatki

Polska rezydencja podatkowa

Na wstępie zajmijmy się polskimi przepisami regulującymi rezydencję podatkową. Jak wiemy, od miejsca zamieszkania podatnika zależy, czy podlega on nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Ci podatnicy, którzy mają w Polsce miejsce zamieszkania, podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu co do całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik mieszka za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) tu uzyskanych w danym roku podatkowym (ograniczony obowiązek podatkowy).

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Jak widać, wystarczy spełnić jeden z powyższych warunków, aby zostać uznanym za osobę mającą miejsce zamieszkania na terenie RP i, co za tym idzie, za osobę posiadającą polską rezydencję podatkową.

Zobacz też: Umowa o pracę w Niemczech a działalność gospodarcza w Polsce

Ośrodek interesów życiowych

Jako pierwszy warunek pozwalający na uznanie osoby za mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP przepis wskazuje posiadanie centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć tzw. ognisko domowe, wszelkie powiązania rodzinne i towarzyskie, aktywność społeczną, polityczną, kulturalną, obywatelską, przynależność do organizacji (klubów), uprawiane hobby itp. Z kolei „centrum interesów gospodarczych” to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się również osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. W świetle art. 3 ust. 1a ustawy ww. warunek stanowi samodzielną podstawę do uznawania określonej kategorii osób za rezydentów, niezależną od omówionego powyżej posiadania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ośrodka interesów życiowych.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Pana rezydencja podatkowa znajduje się w Polsce, co oznacza, że jest Pan polskim rezydentem podatkowym, na którym ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy, a więc konieczność rozliczenia podatku zarówno od dochodów osiągniętych w Polsce, jak i poza granicami kraju.

W kontekście Pana sprawy musimy też wziąć pod uwagę art. 4a ustawy PIT, który nakazuje stosować polskie przepisy z uwzględnieniem zawartych umów międzynarodowych w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. Należy zatem sięgnąć do Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Berlinie dnia 14 maja 2003 r.

Przeczytaj też: Czy można pracować w dwóch krajach jednocześnie

Decyduje miejsce wykonywania pracy

Zakładając, że wykonywana przez Pana praca jest odpowiednikiem umowy o pracę, należy sięgnąć do treści art. 15 Umowy (chyba że jest to stosunek zbliżony do umowy zlecenia wtedy znajdzie zastosowanie inny przepis). Zgodnie z art. 15 ust. 1 tejże umowy – uposażenia, płace i podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce otrzymuje z pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że praca najemna wykonywana jest w Niemczech. Jeżeli praca jest tak wykonywana, to otrzymywane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w Niemczech. Proszę zwrócić uwagę, że ten przepis uzależnia miejsce opodatkowania dochodów z pracy nie tyle od podmiotu wypłacającego wynagrodzenie, co od miejsca wykonywania pracy. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, gdzie uzyskiwane są wynagrodzenia w zamian za świadczoną pracę najemną, ma określenie miejsca jej wykonywania. Za miejsce wykonywania pracy należy uznać zawsze to miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa, kiedy wykonuje pracę, za którą otrzymuje wynagrodzenie. Powyższe stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 19.10.2017 r., nr 0114-KDIP3-2.4015.52.2017.1.MZ stwierdził:

„Miejsce opodatkowania dochodów z pracy, zgodnie z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania uzależnione jest nie tyle od podmiotu wypłacającego wynagrodzenie, co od miejsca wykonywania pracy.

Zgodnie z zasadą wyrażoną również w polskich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochody osób fizycznych mających miejsce zamieszkania w jednym z umawiających się państw, uzyskiwane z tytułu pracy najemnej świadczonej na terytorium drugiego państwa, mogą być opodatkowane w tym państwie, w którym praca ta jest rzeczywiście wykonywana. Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia kwestii, gdzie uzyskiwane są wynagrodzenia w zamian za świadczoną pracę najemną, ma określenie miejsca jej wykonywania. Za miejsce wykonywania pracy należy uznać zawsze to miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa, kiedy wykonuje pracę, za którą otrzymuje wynagrodzenie.”

Dochód z pracy zdalnej w Polsce na rzecz niemieckiego pracodawcy

W konsekwencji dochód uzyskany za czas pracy wykonywanej dla niemieckiego pracodawcy w Polsce podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce. Taki dochód nie powinien być opodatkowany przez niemieckiego pracodawcę, ponieważ w tym okresie nie będzie Pan faktycznie wykonywał pracy w Niemczech, lecz w RP. W tym zakresie nie stosujemy żadnej metody unikania podwójnego opodatkowania, ponieważ po prostu do takiego podwójnego opodatkowania nie dojdzie – cały dochód z tytułu pracy zdalnej wykonywanej w Polsce należy opodatkować w Polsce.

Dochód z pracy wykonywanej w Niemczech

Inaczej natomiast wygląda kwestia dochodu uzyskanego za pracę wykonywaną w Niemczech. Taki dochód będzie opodatkowany zarówno w kraju rezydencji (Polska), jak i w kraju źródła dochodu (Niemcy). W celu wyeliminowania podwójnego podatku należy zastosować metodę przewidzianą w polsko-niemieckiej umowie międzynarodowej, tj. metoda wyłączenia z progresją (o czym stanowi art. 24 ust. 2 umowy). Przy metodzie wyłączenia z progresją dochód osiągnięty z pracy w Niemczech podlega w Polsce zwolnieniu od podatku, jednakże bierze się jego wysokość pod uwagę przy obliczaniu stawki podatku, która ma zastosowanie do polskich dochodów.

Dochody z pracy polskiego rezydenta w Czechach i Słowacji oddelegowanego przez niemieckiego pracodawcę

Na zakończenie pozostała jeszcze kwestia wyjaśnienia miejsca opodatkowania dochodów uzyskiwanych w czasie wykonywania pracy w krajach, do których będzie Pan oddelegowany. Tak naprawdę w tym zakresie zawsze trzeba będzie sięgnąć do umowy międzynarodowej z tym krajem, do którego Pan został oddelegowany (tj. Czechy, Słowacja). Jednakże większość postanowień umów międzynarodowych jest taka sama, ponieważ opierają się one na jednej Konwencji OECD. Powoduje to, że w prawie każdej umowie znajduje się analogiczny art. 15 ust. 2 danej umowy, tj.:

Wynagrodzenia, jakie osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce osiąga z pracy najemnej, wykonywanej w drugim Umawiającym się Państwie (tutaj należy wstawić kraj, do którego będzie Pan oddelegowany), będą podlegać opodatkowaniu tylko w Polsce, jeżeli:

a) odbiorca przebywa w drugim Państwie łącznie przez okres lub okresy nie dłuższe niż 183 dni podczas danego roku kalendarzowego i

b) wynagrodzenia są wypłacane przez pracodawcę z Niemiec lub w jego imieniu, który nie ma w tym drugim Państwie miejsca zamieszkania lub siedziby, oraz

c) wynagrodzenia nie są wypłacane przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca z Niemiec posiada w drugim Umawiającym się Państwie.

Jeżeli zatem wszystkie powyższe warunki zostaną spełnione, to wynagrodzenie za pracę wykonywaną w kraju, do którego będzie Pan oddelegowany, będą podlegały opodatkowaniu wyłącznie w Polsce. Skutkuje to tym, że również w tym przypadku nie będziemy stosować metody unikania podwójnego opodatkowania, gdyż całość będzie opodatkowana tylko w RP.

Bardzo podobnym do przedstawionego przez Pana opisem zajmował się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 03.08.2012r., nr IPPB4/415-390/12-4/SP. Jedyna różnica polegała na tym, że ten podatnik był zatrudniony w Indiach, jednak wykonywał on pracę w Polsce, w Indiach oraz był również oddelegowany do innych krajów. Poniżej najważniejsze fragmenty:

„Jak wynika z opisu stanu faktycznego, Wnioskodawczyni – osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania w Polsce zawarła umowę o pracę z firmą indyjską nie posiadającą przedstawicielstwa w Polsce, ani w innym kraju UE. Pracodawca indyjski posiada tylko placówkę w Indiach. Praca będzie wykonywana głownie w Polsce. Wnioskodawczyni odbędzie kilka wyjazdów służbowych do: Frankfurt (Niemcy), Londyn, Manchester i Birmingham (Wielka Brytania), HongKong (Chiny), Kopenhaga (Dania), Paryż (Francja). Wyjazdy te będę trwały maksymalnie 10 dni w ciągu roku, po kilka dni każdy wyjazd. Wnioskodawczyni odbędzie także wyjazdy do siedziby pracodawcy do Indii – każdy na okres około 9-14 dni.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, iż Wnioskodawczyni podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu określonemu w art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. od całości swoich dochodów (przychodów), bez względu na położenie źródeł przychodów.

Analizując stan faktyczny przestawiony we wniosku i uzupełnieniu, należy wskazać, iż wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Chinach, Danii i Francji, będzie podlegało opodatkowaniu tylko w Polsce, w przypadku gdy zostanie spełniony warunek wynikający z lit. a odpowiedniego art. 14, 15 lub 16 umowy/konwencji, odnoszący się do okresu nie przekraczającego 183 dni w roku kalendarzowym albo też w okresie dwunastu miesięcy rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym.

Po spełnieniu powyższego warunku, wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Chinach, Danii i Francji, podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.

W związku z uzyskiwaniem dochodów z tytułu pracy wykonywanej w Polsce, należy natomiast uwzględnić jedynie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – podlegają one opodatkowaniu w Polsce zgodnie z ww. przepisami.

Reasumując, należy stwierdzić, iż wynagrodzenie za pracę wykonywaną na terenie Indii podlega opodatkowaniu w Polsce i Indiach zgodnie z art. 15 ust. 1 umowy polsko-indyjskiej. W celu zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu tego dochodu w Polsce, należy zastosować określoną w ww. umowie metodę unikania podwójnego opodatkowania (metodę wyłączenia z progresją).

Wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Polsce, podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.

Natomiast wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Chinach, Danii i Francji, będzie podlegało opodatkowaniu tylko w Polsce po spełnieniu warunków wynikających odpowiednio z art. 15 ust. 2 umowy polsko-niemieckiej, art. 14 ust. 2 Konwencji polsko-angielskiej, art. 15 ust. 2 umowy polsko-chińskiej, art. 14 ust. 2 Konwencji polsko-duńskiej, art. 15 ust. 2 umowy polsko-francuskiej.”

Podsumowanie

Podsumowując, wskazać należy, że:

• z uwagi na posiadanie w Polsce ośrodka interesów życiowych jest Pan uznawany za polskiego rezydenta podatkowego, na którym spoczywa nieograniczony obowiązek podatkowy;
• wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Polsce podlega opodatkowaniu tylko w Polsce. W tym zakresie nie stosujemy metody unikania podwójnego opodatkowania. Dochód ten należy wykazać wyłącznie w zeznaniu PIT-36.
• wynagrodzenie za pracę wykonywaną w Niemczech podlega opodatkowaniu w Polsce oraz w Niemczech. W tym zakresie stosujemy metodę wyłączenia z progresją, co oznacza, że niemiecki dochód jest w Polsce zwolniony od podatku, ale jego wysokość jest brana pod uwagę przy ustalaniu stopy procentowej podatku w ramach dochodów opodatkowanych w Polsce. Dochód ten należy wykazać w załączniku PIT/ZG.
• o ile pobyt w żadnych kraju, do którego będzie Pan oddelegowany (Słowacja, Czechy), nie przekroczy w ciągu roku 183 dni, to wynagrodzenie za pracę wykonywaną w tym kraju będzie opodatkowane wyłącznie w Polsce. W tym zakresie nie stosujemy metody unikania podwójnego opodatkowania. Dochód ten należy wykazać wyłącznie w zeznaniu PIT-36.