Jak uniknąć podwójnego opodatkowania dochodów ze Szwajcarii z tytułu umowy o pracę?

Obowiązek podatkowy w Polsce

Fakt, że aktualnie żyje Pan i mieszka w Szwajcarii, nie jest decydującym elementem co opodatkowania swoich przychodów. Według opisu:

1. od stycznia 2019 mieszka Pan w Szwajcarii,

2. od stycznia 2019 pracuje Pan w Szwajcarii,

3. jest Pan nadal zameldowany w Polsce,

4. prowadził Pan działalność gospodarczą, którą zawiesił Pan w lutym 2019 r.,

5. w roku 2019 zbył Pan akcje na polskiej GPW,

Zasadą generalna jest, iż osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy) – za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Ustawodawca zatem wymaga spełnienia tylko jednego z powyższych warunków, by w Polsce podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.

Uzyskanie dochodów w Polsce przez osobę zamieszkującą w Szwajcarii

Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, tzn. nie spełniają ani jednego z powyżej wymienionych warunków, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy), a za takie dochody (przychody) uznaje się w szczególności dochody (przychody) z:

1. pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;

2. działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;

3. działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

4. położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości
   – powyższe zasady stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Biorąc pod uwagę twierdzenie o zmianie miejsca zamieszkania z Polski na Szwajcarię oraz dodatkowe okoliczności, uznać można, że będziemy mieli do czynienia z ograniczonym obowiązkiem podatkowym w Polsce. Prawdopodobnie zobowiązany Pan będzie do składania w Polsce informacji o swoich dochodach uzyskanych w Szwajcarii.

Umowy między poszczególnymi krajami są do siebie bardzo zbliżone i większość z nich stanowi, iż pensje, płace i inne podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce otrzymuje za pracę najemną, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że praca wykonywana jest w drugim Państwie. Jeżeli praca jest wykonywana w drugim Państwie, to otrzymywane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w drugim Państwie.

Umowy te na ogół wskazują również, iż zwrot „osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie” oznacza każdą osobę, która według prawa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania – zatem jest to odesłanie do prawa wewnętrznego, w naszym przypadku do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Kwestie podwójnego opodatkowania reguluje w przedmiotowym przypadku konwencja miedzy Rzeczpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatk6w od dochodu i majątku, sporządzona w Bernie dnia 2 września 1991 r.

„Konwencja podatkowa: Artykuł 4

Miejsce zamieszkania dla celów podatkowych

1. W rozumieniu niniejszej Konwencji, określenie »osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie« oznacza każdą osobę, która według prawa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, siedzibę zarządu, miejsce utworzenia albo inne kryterium o podobnym charakterze.

2. Jeżeli stosownie do postanowień ustępu 1 niniejszego artykułu osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, wówczas jej status jej będzie określony według następujących zasada:

a) osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Umawiającym się Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Państwach, wówczas uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);

b) jeżeli nie można ustalić, w którym Państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, w którym zwykle przebywa;

c) jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu Umawiających się Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym Państwie, którego jest obywatelem;

d) jeżeli osoba jest obywatelem obydwu Umawiających się Państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną tę sprawę w drodze wzajemnego porozumienia”.

Ponadto od 1 lipca 2018 r. obowiązuje w Polsce wielostronna konwencja podatkowa MLI (Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties), która zmienia dotychczasowe reguły fiskalne dotyczące unikania podwójnego opodatkowania.

Umowa ze Szwajcarią o zapobieganiu podwójnego opodatkowania

Stosownie do Konwencji podatkowej ze Szwajcarią o zapobieganiu podwójnego opodatkowania;

„Art.14.

1. Z zastrzeżeniem postanowień artykułów 16, 18 i 19 niniejszej Konwencji, pensje, płace i inne podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie otrzymuje za pracę najemną, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że praca wykonywana jest w drugim Umawiającym się Państwie. Jeżeli praca jest tam wykonywana, to otrzymywane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim Państwie.

2. Bez względu na postanowienia ustępu 1 niniejszego artykułu, wynagrodzenie, jakie osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie otrzymuje za pracę najemną, wykonywaną w drugim Umawiającym się Państwie, podlega opodatkowaniu tylko w pierwszym wymienionym Państwie, jeżeli:

a) odbiorca przebywa w drugim Państwie przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni w okresie dwunastu miesięcy rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym, i

b) wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie, i

c) wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład, który pracodawca posiada w drugim Państwie.

3. Bez względu na poprzednie postanowienia niniejszego artykułu, wynagrodzenie otrzymywane za pracę najemną, wykonywaną na pokładzie statku morskiego bądź statku powietrznego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym przez przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa może być opodatkowane w tym Państwie”.

Wykonywanie pracy za granicami Polski na mocy umowy zawartej z firmą szwajcarską

W praktyce jest Pan pracownikiem wykonującym pracę za granicami Polski na mocy umowy zawartej z firmą szwajcarska; w domyśle z siedzibą w Szwajcarii. W 2019 r. w Polsce nie będzie Pan przebywać więcej niż 183 dni. Co do zasady ma Pan polską rezydencję podatkową, bowiem nie podejrzewam, aby wyjeżdżając:

1. zgłosił Pan ten fakt w urzędzie skarbowym (zmiana adresu dla celów podatkowych z polskiego na zagraniczny),

2. wymeldował się z pobytu stałego lub czasowego (co Pan potwierdza),

3. wystąpił w Szwajcarii o ustalenie szwajcarskiej rezydencji podatkowej dla siebie,

4. uzyskał Pan rezydencje podatkową w innym kraju.

Prawdopodobnie nadal ma Pan rachunek bankowy (co najmniej firmowy), rodzinę w Polsce, działalność w Polsce (zawieszoną), ale opłaca Pan z tego tytułu składki na ubezpieczenie zdrowotne – co stwarza problem w ustaleniu, że nie jest Pani polskim rezydentem podatkowym.

Zbycie papierów wartościowych - obowiązek podatkowy

Na pewno ciąży na Pani tzw. ograniczony obowiązek podatkowy (od przychodów uzyskanych w Polsce). W tym zakresie ciążył będzie na Panu obowiązek podatkowy ze zbycia papierów wartościowych. Do 30 kwietnia 2020 r. będzie musiał pan złożyć stosowne zeznanie oraz zapłacić ewentualny podatek dochodowy z tego tytułu.

Obecnie dochody z papierów wartościowych jako dochody kapitałowe stanowią źródło przychodu. Dochody z tego źródła osiągnięte przez podatnika w ciągu roku podatkowego podlegają opodatkowaniu liniową stawką podatku w wysokości 19% i nie łączą się z żadnymi innymi dochodami.

W zakresie przychodów z umowy i pracy w Szwajcarii zasadnicze znaczenie będzie miało ustalenie co do rezydencji podatkowej; miejsce zamieszkania oraz ośrodek interesów życiowych.

Wstępnie można uznać, że z uwagi na pobyt w Szwajcarii ponad 183 dni w roku oraz poniżej 183 dni w Polsce (w tym samym roku) dochody ze Szwajcarii podlegają opodatkowaniu w Szwajcarii. Do 31.12.2018 r. dochody ze Szwajcarii zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania były zwolnione z opodatkowania w Polsce i nie trzeba się z nich rozliczać, jak w całym roku podatkowym miało się jedynie te dochody.

Polska ratyfikowała konwencję MLI od 1 lipca 2017 r. Polska zgłosiła do objęcia MLI 78 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w tym umowę ze Szwajcarią. Szwajcaria nie ratyfikowała jeszcze konwencji. Według starych zasad jako pracownik mógłby być Pan uznany za rezydenta podatkowego przez dwa kraje. To zmieni się wraz z art. 4 konwencji MLI. Wynika z niego, że oba kraje powinny dojść do porozumienia co do rezydencji pracownika.

Następujący art. 4 ust. 1 Konwencji MLI zastępuje art. 4 ust. 3 niniejszej Konwencji:

„ARTYKUŁ 4 KONWENCJI MLI – PODMIOTY O PODWÓJNEJ SIEDZIBIE

Jeżeli na podstawie postanowień [Konwencji], osoba inna niż osoba fizyczna ma siedzibę na terytorium obu [Umawiających się Państw], właściwe organy [Umawiających się Państw] podejmą starania do określenia w drodze wzajemnego porozumienia na terytorium którego z [Umawiających się Państw] będzie uważać się, że dana osoba ma siedzibę dla celów [Konwencji], mając na względzie miejsce położenia jej faktycznego zarządu, miejsce utworzenia lub inny sposób jej ustanowienia oraz wszelkie inne mające znaczenie czynniki. W razie braku osiągnięcia takiego porozumienia, osoba ta nie będzie uprawniona do jakiejkolwiek ulgi lub zwolnienia od podatku przewidzianych w [Konwencji], chyba że w zakresie oraz w sposób, które mogą zostać uzgodnione przez właściwe organy [Umawiających się Państw]”.

UWAGA

Składanie w Polsce informacji o dochodach uzyskanych w Szwajcarii

Skutki stosowania Konwencji MLI w odniesieniu do Konwencji podatkowej mogą ulec zmianie, gdyż Konwencja MLI stanowi dynamiczny instrument i Strony mogą w przyszłości częściowo modyfikować swoje stanowisko w zakresie jej stosowania.

Teksty autentyczne Konwencji i Konwencji MLI pozostają jedynymi źródłami prawa. Dla celów stosowania prawa, postanowienia Konwencji MLI muszą być interpretowane równolegle z Konwencją, z uwzględnieniem stanowisk Umawiających się Państw w zakresie przyjęcia Konwencji MLI.

Z uwagi na ratyfikacje przez Polskę i wskazanie Szwajcarii polskie organy podatkowe mogą żądać składania w Polsce informacji o dochodach uzyskanych w Szwajcarii.

Powinien Pan:

1. doprowadzić do uzyskania statusu rezydenta podatkowego w Szwajcarii,

2. zgłosić w polskim fiskusie zmianę adresu dla celów podatkowych (zamieszkania),

3. najlepiej byłoby wymeldować się, ale przed tym działaniem radzę wyrobić sobie nowy dowód osobisty, w którym nie ma adresu zameldowania,

4. zlikwidować działalność gospodarczą,

5. zlikwidować rachunek bankowy związany z działalnością,

6. uzyskać w Szwajcarii potwierdzenie podlegania szwajcarskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych i emerytalnych.