Szukamy prawnika. Oferta dla radców prawnych i adwokatów

Umowa użyczenia czy najem, podział nieruchomości w firmie a skutki podatkowe

Autor: Adam Nowak

Prowadzę działalność gospodarczą w zakresie usług i handlu. Jedną z działek firmowych przepisałem darowizną synowi (który także prowadzi DG). Są na niej posadowione dwa budynki. Jeden z nich to myjnia bezdotykowa. Część działki z myjnią chcę zostawić przy swojej działalności. Jaką umowę powinienem zawrzeć z synem o wykorzystanie nadal przy swojej działalności omawianej myjni i jak to będzie skutkowało kosztami podatkowymi wobec nas? Czy może być to umowa użyczenia?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Umowa użyczenia czy najem, podział nieruchomości w firmie a skutki podatkowe

Umowa użyczenia

Zgodnie z art. 710 Kodeksu cywilnego „przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy”. W konsekwencji umowa użyczenia jest już z mocy ustawy umową bezpłatną.

Dający w użyczenie nie osiąga w tym przypadku żadnego przychodu, ponieważ jest to czynność nieodpłatna. Skutki podatkowe powstają po stronie biorącego w użyczenie, który w takim wypadku osiąga przychody z nieodpłatnych świadczeń w ramach działalności gospodarczej.

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Kwestie podatkowe – podatek dochodowy

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy PIT „za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2–2b, z zastrzeżeniem ust. 2g i art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a”. W myśl zaś art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy PIT „zwalnia się od podatku wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2–2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20”.

W konsekwencji użyczenie jest neutralne dla syna, natomiast dla Pana użyczenie korzysta ze zwolnienia od podatku PIT.

Na marginesie dodajmy, że zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. c ustawy PIT „nie uważa się za koszty podatkowe odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oddanych do nieodpłatnego używania – za miesiące, w których składniki te były oddane do nieodpłatnego używania. W rezultacie za czas trwania umowy używania syn nie może amortyzować podatkowo budowli”.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Podatek VAT

Natomiast na gruncie podatku VAT zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy VAT opodatkowaniu podlega również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 29.07.2022 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.160.2022.1.IK, „za usługi dokonane do celów działalności gospodarczej należy uznać takie, które mają związek z potrzebami tej działalności. Związek z działalnością gospodarczą mają natomiast takie czynności, których wykonanie jest celowe dla osiągnięcia bądź poprawienia efektów tej działalności”.

Jeżeli usługa taka nie jest świadczona przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności lub ma z nią nikły związek, to można mówić o świadczeniu usługi nie tyle na cele osobiste, lecz przede wszystkim w ramach innej działalności. W tym przypadku również czynność ta objęta jest opodatkowaniem zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy.

Co ciekawe, organ podatkowy w tej samej interpretacji wskazał, że brak prawa do odliczenia z uwagi na związek wydatków z czynnościami innymi niż działalność gospodarcza podatnika powoduje, że nie występuje obowiązek opodatkowania podatkiem od towarów i usług nieodpłatnego świadczenia usług.

Jest to o tyle interesujące, o ile art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy VAT nie odnosi się bezpośrednio do kwestii prawa lub braku prawa do odliczenia podatku naliczonego.

We wcześniej wydawanych interpretacjach fiskus wskazywał, że nie ma tu znaczenia kwestia powstania prawa do odliczenia po stronie podmiotu użyczającego i należy zapłacić VAT od użyczenia.

Na mocy art. 29a ust. 5 ustawy VAT podstawę opodatkowania stanowić będzie koszt świadczenia tych usług poniesiony przez podatnika. Fiskus wcześniej twierdził, że podstawą opodatkowania po stronie użyczającego będą wszystkie poniesione przez użyczającego koszty utrzymania budowli użyczonej, tj. koszty związane z podatkiem od nieruchomości, amortyzacją, media, konserwacje, naprawy, jak również koszty remontu i wszelkie inne, w których zakresie przysługuje prawo do odliczenia.

Podsumowując, o ile sytuacja na gruncie podatku PIT jest jasna, o tyle są pewne rozbieżności, jeżeli chodzi o podatek VAT. Pojawiają się bowiem korzystne dla podatników interpretacje wskazujące, że nieodpłatne użyczenie nie podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z nabyciem przedmiotu użyczenia – co ma miejsce w opisanej sprawie ponieważ z tytułu darowizny syn nie miał prawa do odliczenia VAT-u.

W naszej ocenie w ramach podatku VAT warto rozważyć opcje wystąpienia do KIS o wydanie indywidualnej interpretacji w tej sprawie.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Przykłady

Umowa użyczenia części hali magazynowej

Pan Jan, właściciel hali magazynowej, przekazał ją synowi w drodze darowizny. Syn wykorzystuje magazyn w swojej działalności gospodarczej związanej z logistyką. Pan Jan chciał jednak nadal używać niewielkiej części hali na przechowywanie swoich maszyn związanych z działalnością rolniczą. Zawarli umowę użyczenia, na mocy której Pan Jan bezpłatnie korzysta z wyznaczonej części. Skutkiem tego syn nie może amortyzować użyczanej części budynku, ale korzysta ze zwolnienia podatkowego z tytułu nieodpłatnego świadczenia w ramach I grupy podatkowej.

 

Użyczenie lokalu na biuro

Pani Anna prowadziła działalność księgową w lokalu, który po pewnym czasie przekazała darowizną córce. Córka otworzyła w nim szkołę językową, jednak Pani Anna nadal chciała korzystać z jednego z pomieszczeń na potrzeby swojej działalności. Zawarły umowę użyczenia dotyczącego tego pokoju. Pani Anna nie ponosi żadnych opłat, a córka nie odprowadza podatku od nieodpłatnego świadczenia, ponieważ należy do I grupy podatkowej. Córka nie uwzględnia tej części lokalu w kosztach amortyzacji.

 

Myjnia bezdotykowa użyczona przedsiębiorcy

Pan Tomasz podarował synowi działkę, na której znajduje się myjnia bezdotykowa i plac parkingowy. Syn prowadzi tam działalność wynajmu parkingu, ale zgodził się na użyczenie myjni ojcu do dalszego prowadzenia jego firmy. Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Skutki podatkowe: syn nie amortyzuje użyczonej myjni, ale z uwagi na zwolnienie podatkowe dla najbliższej rodziny, użyczenie pozostaje neutralne podatkowo w zakresie PIT. Dla pewności Pan Tomasz wystąpił o interpretację indywidualną w zakresie VAT, aby upewnić się, że usługa nie podlega opodatkowaniu.

Podsumowanie

Umowa użyczenia to praktyczne rozwiązanie pozwalające na bezpłatne korzystanie z nieruchomości przekazanej darowizną w ramach działalności gospodarczej. Dzięki zwolnieniom podatkowym w PIT dla bliskiej rodziny, jest to korzystna opcja dla obu stron, choć warto pamiętać o ograniczeniach dotyczących amortyzacji i potencjalnych wątpliwościach w zakresie VAT. W przypadku wątpliwości zawsze warto wystąpić o interpretację indywidualną.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy w sporządzeniu umowy użyczenia lub analizie jej skutków podatkowych? Opisz swój problem w formularzu pod artykułem, a nasi eksperci udzielą Ci profesjonalnej porady!

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350
3. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Indywidualne Porady Prawne

Masz problem z podatkiem dochodowym?
Opisz swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem:

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

sluzebnosc.info

Szukamy prawnika »