Darowizna od matki z Ukrainy, jak uniknąć problemów z polskim urzędem skarbowym?

Obdarowany rezydentem długoterminowy UE stale zamieszkały w Polsce

Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – podatkowi nie podlega nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

K. J. Musiał [w:] P. Borszowski, A. Nita, K. Stelmaszczyk?Borszowska, J. Wantoch-Rekowski, K. J. Musiał, Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2022, art. 2.:

„Należy wskazać, iż na gruncie ustawy o cudzoziemcach można wysnuć wniosek, że cudzoziemiec ma miejsce stałego pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w momencie, kiedy posiada zezwolenie na pobyt stały na terenie RP w przypadkach określonych w art. 195 ustawy o cudzoziemcach lub jest rezydentem długoterminowym UE i jako taki rezydent stale zamieszkuje na terenie RP.”

Obowiązek w podatku od spadków i darowizn

Jeżeli zatem w dniu otrzymania darowizny miał Pan status rezydenta UE i na stałe zamieszkuje Pan na terenie RP, to taka darowizna podlega pod ustawę o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 5 ustawy SD obowiązek podatkowy spoczywa w tym przypadku na obdarowanym. To oznacza, że w tym zakresie nie powstaje żaden obowiązek podatkowy po stronie darczyńcy.

Nierezydent podatkowy a nieujawnione źródła dochodów

W kontekście natomiast źródła pochodzenia środków pieniężnych matki należy mieć na uwadze, że w Polsce podlegają opodatkowaniu:

· przychody polskich rezydentów podatkowych – niezależnie od źródła pochodzenia,

· przychody zagranicznych nierezydentów, ale wyłącznie w zakresie przychodów osiągniętych na terenie RP.

W konsekwencji, jeżeli osoba fizyczna uzyskała określone środki pieniężne za granicą w czasie, kiedy mieszkała na stałe za granicą (czyli będąc nierezydentem), to taki przychód nie podlega ani opodatkowaniu, ani też wykazaniu w polskim US.

WSA w Gdańsku w wyroku z 04.09.2018r., I SA/Gd 670/18:

„Polska administracja podatkowa może weryfikować jedynie to, czy nierezydent ujawnił do celów podatkowych wszystkie dochody ze źródeł usytuowanych w Polsce. W odniesieniu do osoby nierezydenta problem opodatkowania dochodów nieujawnionych dotyczy zatem tylko dochodów uzyskanych na terytorium Polski.

Tym bardziej jest to ważne w niniejszej sprawie, że organ w zaskarżonej decyzji pominął zupełnie dalszy fragment uzasadnienia cytowanego wyroku WSA w sprawie I SA/Gd 1340/16, z którego wynika, że »Jeżeli dana osoba mieszka poza terytorium Polski i tam znajdowały się jej źródła przychodów, pozostaje ona poza polską jurysdykcją podatkową, a znajduje się pod jurysdykcją podatkową innego państwa mogącego dochodzić wykazania przez daną osobę źródeł środków finansowych na jego terytorium, które zostały przez taką osobę spożytkowane w Polsce.

Nie ulega wątpliwości, że gdyby organ dochował staranności w sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonej decyzji, dostrzegłby, że pominięty fragment dotyka najistotniejszej dla niniejszej sprawy kwestii, tj. wpływu ewentualnego braku rezydencji podatkowej w Polsce na odpowiedzialność w zakresie nieujawnionych dochodów.”

To oznacza, że Pańskiej mamie nie grozi w tych okolicznościach sankcja w postaci opodatkowania dochodów z tzw. źródeł nieujawnionych.

Zwolnienie darowizny z podatku także dla obywatela Ukrainy zamieszkałego w Polsce

Końcowo wskażmy, że zgodnie z art. 4a ustawy SD – jeżeli darowizna jest dokonywana pomiędzy członkami najbliższej rodziny, to istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku pod warunkiem, że:

· obdarowany udokumentuje otrzymanie pieniędzy na rachunek bankowy oraz

· obdarowany zgłosi fakt otrzymania darowizny na formularzu SD-Z2 do swojego US w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania darowizny.

Zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy SD powyższe zwolnienie ma zastosowanie, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium takiego państwa.

Jeżeli zatem w chwili otrzymania darowizny ma Pan miejsce zamieszkania na terenie RP, to możliwe jest skorzystanie z całkowitego zwolnienia od podatku.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
2. Wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 04 września 2018r., I SA/Gd 670/18