Wypłata środków z OFE spadkobiercy a podatek

Jak rozumiem, środki zgromadzone w OFE przez zmarłego, stanowiące 51,5% wszystkich środków, zostały przekazane przez OFE do ZUS. ZUS wypłacił wskazane środki spadkobiercy, który nie jest małżonkiem ubezpieczonego, przelewem na rachunek bankowy. ZUS potrącił podatek dochodowy w wysokości 19%, ale nie przekazał osobie, której wypłacił środki, jakichkolwiek informacji.

Zasady wypłaty środków z OFE, beneficjenci

Przed przystąpieniem do wyjaśnienia kwestii podatkowej należy najpierw przeanalizować zasady wypłaty funduszu z OFE. Zagadnienie to reguluje ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Jak możemy przeczytać w art. 131 ust. 1 tej ustawy, jeżeli w chwili śmierci członek otwartego funduszu pozostawał w związku małżeńskim, fundusz dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku zmarłego na rachunek małżonka zmarłego w otwartym funduszu w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej.

Do wypłaty środków z OFE w razie zgonu członka OFE uprawnieni są beneficjenci. Beneficjentami są osoby wskazane przez uczestnika OFE podczas zawierania umowy lub w trakcie członkostwa w OFE poprzez złożenie pisemnej dyspozycji. Do wypłaty środków uprawniony jest także współmałżonek w przypadku, gdy w okresie członkostwa w OFE istniała małżeńska wspólność majątkowa.

Środki z OFE jako przychody z innych źródeł

Według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) – za przychody z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny. Zatem przychody uzyskane z wypłaty OFE po śmierci jego członka stanowią inne źródła przychodu.

Okoliczność otrzymania środków z OFE po osobie zmarłej rodzi konieczność zapłaty podatku. Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy PIT – od kwot wypłacanych po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub spadkobiercy, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, pobiera się 19% zryczałtowany podatek. Natomiast art. 30a ust. 1 pkt 9 ustawy podaje, że od kwot jednorazowo wypłacanych przez otwarty fundusz emerytalny członkowi funduszu, któremu rachunek otwarto w związku ze śmiercią jego współmałżonka, także pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy.

W konsekwencji oba rodzaje wypłat środków (na rzecz małżonka oraz spadkobierców) teoretycznie podlegają opodatkowaniu. Trzeba bowiem zauważyć, że małżonek może skorzystać ze zwolnienia od podatku. W świetle art. 21 ust. 1 pkt 59 ustawy PIT – wolne od podatku są wypłaty środków z otwartego funduszu emerytalnego na rzecz byłego współmałżonka, członka tego funduszu, przekazane na rachunek tego współmałżonka w otwartym funduszu emerytalnym.

Opodatkowaniu podlegają kwoty uzyskane przez spadkobierców byłego członka OFE. Zgodnie z art. 30a ust. 6 ustawy PIT – zryczałtowany podatek pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Powoduje to, że przy rozliczeniu wypłat z OFE podatnik nie może odliczyć żadnych kosztów, a podstawę opodatkowania stanowi uzyskany przychód. Dodatkowo według art. 30a ust. 7 ustawy – powyższych przychodów nie łączy się dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych. Oznacza to, że przychodu z wypłat z OFE osoba otrzymująca wypłatę po śmierci członka OFE nie wykazuje w zeznaniu PIT-37 lub PIT-36.

OFE jako płatnik podatku dochodowego

OFE pełni rolę płatnika. Pobiera i odprowadza do urzędu skarbowego 19% podatek od przekazywanych wypłat. W rezultacie podatnik otrzymuje już kwotę przychodu pomniejszoną o pobrany przez OFE podatek. W tym zakresie podatnik nie musi składać żadnych rozliczeń podatkowych, ponieważ podatek został już pobrany i zapłacony przez płatnika.

Zgodnie z art. 42 ust. 1a ustawy PIT, OFE ma obowiązek, w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym, przesłać do urzędu skarbowego właściwego ze względu na swoją siedzibę, informację podatkową PIT-8AR, w której wykazuje pobrane kwoty zryczałtowanego podatku. Zryczałtowany 19% podatek od wypłat dokonywanych z konta OFE osoby zmarłej pobiera OFE, który w tym przypadku pełni rolę płatnika. Podatnik otrzymuje zatem wypłatę pomniejszoną o pobrany podatek. Podatnik nie dokonuje rozliczenia we własnym zakresie oraz nie wykazuje przychodu i podatku w żadnym zeznaniu podatkowym.

ZUS jako płatnik podatku dochodowego od środków przekazanych z OFE

Zgodnie z art. 40a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – w ramach konta ubezpieczonego Zakład prowadzi subkonto, na którym ewidencjonuje się informacje o zwaloryzowanej wysokości wpłaconych składek, o których mowa w art. 22 ust. 3 pkt 1 lit. b i pkt 2, wraz z wyegzekwowanymi od tych składek odsetkami za zwłokę i opłatą prolongacyjną, o których mowa w art. 23 ust. 2, oraz kwotę środków odpowiadających wartości umorzonych przez otwarty fundusz emerytalny jednostek rozrachunkowych po poinformowaniu przez Zakład otwartego funduszu emerytalnego o obowiązku przekazania środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego na fundusz emerytalny FUS.

ZUS zapewne został powiadomiony przez Otwarty Fundusz Emerytalny o zgonie swego członka. Środki w odpowiedniej wysokości zostały przekazane do ZUS ze wskazaniem beneficjenta. ZUS dokonał jednorazowej wypłaty na rzecz beneficjenta. Zasady wypłaty są takie same, jak opisane dla OFE. ZUS, tak samo jak OFE, pełni rolę płatnika w zakresie podatku dochodowego. Czyli oblicza i pobiera zryczałtowany podatek dochodowy oraz informuje właściwy urząd skarbowy o potrąconym i przekazanym podatku. Z uwagi na to, że jest to podatek zryczałtowany, bez prawa do odliczenia kosztów, oraz nie jest łączony z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych, ZUS nie ma obowiązku przekazywania osobie, na rzecz której dokonał wpłaty, jakiejkolwiek informacji podatkowej. Pobrany podatek załatwia sprawę podatków. Spadkobierca, który otrzymał środki, nie dokonuje rozliczenia we własnym zakresie oraz nie wykazuje przychodu i podatku w żadnym zeznaniu podatkowym.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350