Wystąpienie ze spółki cywilnej poprzez darowanie udziałów - koszty i podatki

Wystąpienie wspólnika ze spółki

Regulacje dotyczące spółek cywilnych są zawarte w przepisach Kodeksu cywilnego (K.c.).

Zgodnie z przepisami art. 871 K.c. – wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Ponadto wypłaca się występującemu wspólnikowi w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki.

Rozwiązanie spółki

Z kolei w myśl przepisów art. 875 K.c. – od chwili rozwiązania spółki stosuje się odpowiednio do wspólnego majątku wspólników przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów poniższych. Z majątku pozostałego po zapłaceniu długów spółki zwraca się wspólnikom ich wkłady, stosując odpowiednio przepisy o zwrocie wkładów w razie wystąpienia wspólnika ze spółki. Pozostałą nadwyżkę wspólnego majątku dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki.

Zatem przy rozwiązaniu spółki– z mocy samego prawa – majątek wspólny wspólników staje się najpierw ich współwłasnością zwykłą (już udziałową, a nie łączną), zaś następnie jest on dzielony między wspólników.

Podatek dochodowy

Spółka cywilna nazywana jest także spółką prawa cywilnego i jest w swojej istocie umową cywilnoprawną, regulowaną przez art. 860-875 Kodeksu cywilnego. W czasie trwania spółki cywilnej majątek wspólników wniesiony w postaci wkładów ma charakter współwłasności łącznej. Konsekwencją niepodzielności majątku wspólnego jest jego nienaruszalność. Oznacza to, że wspólnik nie może rozporządzić ani udziałem w tym majątku, ani udziałem w poszczególnych jego składnikach (art. 863 § 1 K.c.) do momentu zniesienia współwłasności.

Czy jest możliwe sprzedanie (darowanie) nieruchomości będącej współwłasnością obu wspólników na rzecz jednego z jej współwłaścicieli?

W związku z powyższym nie jest możliwe sprzedanie (darowanie) nieruchomości będącej współwłasnością obu wspólników na rzecz jednego z jej współwłaścicieli, gdyż faktycznie dochodziłoby wtedy do rozporządzenia udziałem w majątku wspólnym przez jednego ze wspólników. Jedyną możliwością podziału nieruchomości przez wspólników dwuosobowej spółki cywilnej jest zniesienie współwłasności łącznej w związku z likwidacją spółki cywilnej.

Likwidacja spółki cywilnej implikuje konieczność aktualizacji wpisów wspólników w ewidencjach działalności gospodarczej.

W aktualnym stanie prawnym (od kilku lat) nie funkcjonuje podatek likwidacyjny, tj. determinowany samym tylko zakończeniem wykonywania działalności gospodarczej. Oczywiście nie oznacza to, że wystąpienie ze spółki nie determinuje żadnych obowiązków w PIT.

W razie likwidacji działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, w tym także prowadzonych w formie spółki niebędącej osobą prawną, lub wystąpienia wspólnika z takiej spółki sporządza się wykaz składników majątku na dzień likwidacji działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej lub na dzień wystąpienia wspólnika z takiej spółki. Wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane: liczbę porządkową, określenie (nazwę) składnika majątku, datę nabycia składnika majątku, kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkową, metodę amortyzacji, sumę odpisów amortyzacyjnych oraz wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień wystąpienia lub likwidacji. Stosownie do regulacji art. 14 ust. 2 pkt 16 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej u.p.d.o.f., do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki. Przy czym, do przychodów nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów (patrz art. 14 ust. 3 pkt 11 u.p.d.o.f.).

Składniki majątku otrzymane w związku z likwidacją spółki osobowej

Gdyby doszło do likwidacji spółki, wówczas do przychodów nie byłyby zaliczane środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji takiej spółki.

Jeżeli chodzi o inne składniki majątku otrzymane w związku z likwidacją spółki osobowej, to przychód powstanie jedynie wówczas, gdy od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, likwidacja spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej (zob. art. 14 ust. 3 pkt 12 u.p.d.o.f.).

Likwidacja spółki cywilnej skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w VAT.

Z informacji uzyskanych w trakcie rozmowy z Krajową Informacją Podatkową, wynika, iż darowizna nie stanowi zbycia w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym i transakcja taka podlegać będzie przepisom ustawy o spadkach i darowiznach. Proszę pamiętać o zgłoszeniu darowizny w ciągu 6 miesięcy do US celem skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn (art. 4a ustawa o podatku od spadków i darowizn).

VAT

Obowiązek rozliczenia się z podatku VAT na dzień likwidacji spółki

Na gruncie ustawy o VAT spółka cywilna jest uznawana za samodzielnego podatnika, dlatego dotyczy jej obowiązek rozliczenia się z podatku VAT na dzień jej likwidacji. W związku z tym istnieje obowiązek sporządzenia spisu z natury, tzw. remanentu likwidacyjnego towarów na dzień rozwiązania spółki, w spisie powinny być ujęte towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w stosunku do których podatnik miał prawo do odliczenia podatku przy ich nabyciu. Środki trwałe na gruncie tego podatku także podlegają ujęciu w remanencie likwidacyjnym, gdyż w związku z zakończeniem działalności tracą one status środków trwałych, stając się towarami handlowymi. Zgodnie z art. 14 ust. 8 ustawy o VAT ustalenia wartości towarów, która stanowi podstawę opodatkowania, dokonuje się zgodnie z art. 29 ust.10, gdzie za podstawę opodatkowania przyjmuje się cenę nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów. Zgodnie z linią orzeczniczą i interpretacyjną organów podatkowych wartość towarów będzie stanowiła ich cena, jaką zapłaciłby wnioskodawca w dniu dostawy, rozumianym jako dzień, w którym powinien być sporządzony spis z natury.

Zgodnie z art. 14 ust.7 VAT dostawa towarów dokonywana przez byłych wspólników rozwiązanych spółek osobowych, której przedmiotem są towary objęte spisem z natury, będzie podlegała zwolnieniu od podatku przez okres 12 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego w podatku od remanentu, pod warunkiem rozliczenia podatku od towarów objętych spisem z natury.