Przedawnienie podatku od czynności cywilnoprawnych

Obowiązek złożenia deklaracji podatkowej

Zgodnie z art. 21 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

1. zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania;
2. doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty.

Kiedy powstaje zobowiązanie podatkowe?

Zobowiązanie może zatem powstać na dwa sposoby – od tego, w jaki sposób powstało, zależy jego przedawnienie.

Zgodnie z art. 68 Ordynacji zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Natomiast jeżeli podatnik:

1. nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego;
2. w złożonej deklaracji nie ujawnił wszystkich danych niezbędnych do ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego;
3. zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, pod warunkiem że decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.  

Jeśli zobowiązanie podatkowe powstaje na skutek zaistnienia określonego zdarzenia, to nie musimy mówić o przedawnieniu terminu postania zobowiązania, lecz o przedawnieniu samego zobowiązania. Ta sytuacja dotyczy przypadku, który Pan opisał, ponieważ podatek od czynności cywilnoprawnych – zobowiązanie z tego podatku – powstaje z mocy samego prawa, deklaracja ma tylko funkcję informacyjną.

Kiedy przedawnia się zobowiązanie podatkowe?

Art. 70 Ordynacji stanowi, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Zobowiązanie z podatku od czynności cywilnoprawnych powstaje na skutek sprzedaży. Teoretycznie zatem przedawniałoby się po upływie 5 lat od końca roku, w którym nastąpiło zbycie.

Jednak ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych wprowadza odmienne reguły, które jako wprowadzone ustawą szczególną mają pierwszeństwo przed regułami Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z art. 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje:

1) z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej; 

2) z chwilą podjęcia uchwały o podwyższeniu kapitału spółki mającej osobowość prawną; 

2a) z chwilą złożenia oświadczenia o ustanowieniu hipoteki lub zawarcia umowy ustanowienia hipoteki; 

3) z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu, doręczenia wyroku sądu polubownego lub zawarcia ugody – od przedmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3;

4) z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej – jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania. 

Kiedy odnawia się obowiązek podatkowy ?

Innymi słowy, jeśli upłynął termin przedawnienia wynikający z Ordynacji podatkowej (od czasu wystąpienia zdarzenia), to zobowiązanie niejako odnawia się z chwilą powołania się na dochody ze sprzedaży w toku jakichś czynności organów skarbowych. Najczęściej będzie tak w sytuacji kontroli jakiejś czynności. Dla przykładu można podać sytuację, gdy urząd skarbowy wszczyna postępowanie wyjaśniające w sprawie dochodów osoby fizycznej na skutek informacji o dokonaniu przez nią dużego zakupu. Urząd może wówczas zbadać pochodzenia środków na zakup np. nieruchomości. Chcąc bronić się przed zarzutem dochodów nieujawnionych (opodatkowanych podatkiem w wysokości 75%), podatnik twierdzi, że kilka lat temu dokonał sprzedaży innej rzeczy. Wówczas wychodzi na jaw brak uiszczenia należnego podatku od czynności cywilnoprawnych i mamy do czynienia z powstaniem zobowiązania podatkowego na mocy art. 3 pkt. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W ten sposób istotnie należy przyznać rację autorom, którzy twierdzą, ze podatek od sprzedaży się nie przedawnia. Trybunał Konstytucyjny potwierdził zgodność takich przepisów z Konstytucją.

Jeśli więc kiedykolwiek zajdzie potrzeba powołania się na dokonane w poprzednich latach sprzedaże samochodów, to zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych od tych czynności powstanie z chwilą takiego ujawnienia czynności.

Jeśli chodzi o odsetki, to rzeczywiście mogą one zostać naliczone od chwili powstania zobowiązania wtórnego. Skoro wcześniej zobowiązanie nie powstało, to nie ma od niego odsetek. Należy więc uznać, ze informacja, którą Pan uzyskał, jest zgodna z prawem.