Autor: Marcin Sądej
Para narzeczonych kupiła wspólnie samochód. Na fakturze wystawionej przez salon widnieją dwa nazwiska. Faktura została zapłacona z konta narzeczonej. Po miesiącu od zakupu narzeczony chce oddać połowę kwoty z faktury. Jaki powinien być tytuł przelewu? Czy „zwrot za 1/2 zakupu samochodu” jest bezpieczny, aby nie było wątpliwości ze stronu urzędu skarbowego, że jest to sprzedaż (2% PCC) lub umowa pożyczki?
W świetle oceny dokonywanej przez urząd skarbowy każde przekazanie środków pieniężnych powinno być dokonywane pod określonym tytułem prawnym. Tytuł prawny natomiast to określona czynność prawna. Z kolei z wieloma czynnościami prawnymi wiąże się obowiązek podatkowy, z którego następnie wynika zobowiązanie do zapłaty podatku.
W opisanej sprawie należy zwrócić uwagę, że osoby pozostające narzeczonymi nie posiadają wspólnego majątku, tak jak jest to w przypadku małżonków. To oznacza, że w przypadku zakupu składnika majątku każda z osób staje się współwłaścicielem w 50%.
Rozpatrując opisaną sytuację w relacjach pomiędzy narzeczonymi, możemy wykluczyć, że doszło między nimi do umowy sprzedaży. Taka sprzedaż miała miejsce pomiędzy salonem samochodowym a narzeczonymi, skoro na FV oboje narzeczonych widnieją jako nabywcy, to nie można przyjąć, że doszło do jeszcze jednej sprzedaży pomiędzy narzeczonymi.
Inaczej natomiast przedstawia się kwestia pożyczki. Zwróćmy bowiem uwagę, że zgodnie z art. 720 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jak zatem widać pożyczka może mieć charakter nieoprocentowany. Dodajmy, że podstawą opodatkowania umowy pożyczki jest jej wartość, a nie kwota odsetek od pożyczki (art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy PCC).
W mojej ocenie w opisanym przypadku istnieje ryzyko, że US potraktuje całą transakcję jako umowę pożyczki pomiędzy narzeczonymi. Narzeczony był bowiem zobowiązany do zapłaty połowy ceny odpowiadającej przypadającej mu wartości samochodu. Skoro narzeczona ze swoich prywatnych środków pokryła jego część zobowiązania, a następnie narzeczony zwrócił jej tę samą ilość środków pieniężnych, to mamy do czynienia z pożyczką, o której mowa w art. 720 Kodeksu cywilnego.
Należy również zauważyć, że sam tytuł przelewu nie jest elementem decydującym w ocenie, z jaką czynnością mamy do czynienia. W opisanej sprawie należy zwrócić uwagę na treść art. 199a § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy, dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności.
W rezultacie organ podatkowy bada przede wszystkim, jaki był cel zawartej umowy i na tej podstawie określa z jaką czynnością prawną mamy do czynienia i w dalszej kolejności na tej podstawie określa skutki prawne. Zapis ten jest konieczny, aby uniknąć ukrywania czynności prawnych pod pozorem innych czynności w celu uniknięcia opodatkowania.
Mówiąc inaczej, dla organu podatkowego wiążące cel oraz zgodny zamiar stron, a nie nazwa umowy czy też opis polecenia przelewu. Przykładowo jeżeli pomiędzy stronami dojdzie do umowy darowizny, a strony opiszą tytuł przelewu jako „pożyczka”, natomiast z ustaleń faktycznych organu podatkowego będzie wynikało, że celem i zamiarem stron było zawarcie umowy darowizny, to właśnie tak zakwalifikuje daną umowę, nawet jeżeli strony polecenie przelewu opiszą jako „pożyczka”.
W konsekwencji nawet w przypadku opisania polecenia przelewu jako „zwrot za 1/2 zakupu samochodu” istnieje ryzyko, że US potraktuje taką czynność jako zawartą umowę pożyczki w oparciu o treść art. 199a Ordynacji podatkowej.
Ola i Michał – wspólny zakup auta przed ślubem
Ola i Michał postanowili kupić samochód, który mieli użytkować wspólnie po ślubie. Faktura została wystawiona na oboje, jednak całość kwoty zapłaciła Ola ze swojego konta. Po miesiącu Michał przesłał Oli przelew na 50% wartości auta z tytułem „połowa za auto”. Po kilku tygodniach urząd skarbowy poprosił o wyjaśnienie, czy była to pożyczka, darowizna czy sprzedaż, ponieważ tytuł przelewu nie wskazywał jednoznacznie podstawy prawnej. Pojawiło się ryzyko konieczności zapłaty PCC od pożyczki.
Kasia i Tomek – prezent czy obowiązek?
Kasia i Tomek planowali wspólne życie i zakupili nowy samochód. Na fakturze widniały dwa nazwiska, ale całość pokryła Kasia. Po kilku tygodniach Tomek przelał jej pieniądze, wpisując „darowizna na auto”. Niestety, taki opis spowodował, że urząd skarbowy zakwalifikował przelew jako darowiznę, co skutkowało obowiązkiem zapłaty podatku od spadków i darowizn, ponieważ narzeczeni nie są zwolnieni z tego podatku jak małżonkowie.
Ania i Piotr – przelew z niejasnym tytułem
Ania z Piotrem kupili wspólnie samochód, ale całą kwotę zapłaciła Ania. Piotr, chcąc „wyrównać rachunki”, przelał jej pieniądze z tytułem „wyrównanie kosztów”. Mimo że byli współwłaścicielami pojazdu, taki ogólny tytuł wzbudził zainteresowanie fiskusa. Brak jednoznacznego określenia, że była to spłata udziału w zakupie, skutkował wszczęciem postępowania wyjaśniającego w sprawie potencjalnej umowy pożyczki.
W przypadku wspólnego zakupu samochodu przez narzeczonych i późniejszego zwrotu połowy kwoty przez jedną ze stron, kluczowe znaczenie ma właściwe udokumentowanie celu przekazania środków. Choć opis przelewu, taki jak „zwrot za 1/2 zakupu samochodu”, może wydawać się wystarczający, to dla urzędu skarbowego najważniejsze będą rzeczywiste intencje stron oraz ich zgodny zamiar – a nie sam tytuł przelewu. W świetle przepisów może dojść do zakwalifikowania takiej czynności jako pożyczki, co rodzi obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Aby zminimalizować ryzyko, warto sporządzić pisemne oświadczenie obu stron potwierdzające, że środki stanowią rozliczenie wkładu we wspólny zakup, a nie odrębną czynność prawną. W razie wątpliwości bezpiecznym rozwiązaniem będzie konsultacja z doradcą podatkowym lub prawnikiem.
Potrzebujesz pewności, że Twoje rozliczenia są zgodne z prawem i nie niosą za sobą ryzyka podatkowego? Skorzystaj z naszej porady prawnej online. Nasi doświadczeni prawnicy pomogą Ci właściwie sformułować dokumenty, tytuł przelewu czy umowę, a także wyjaśnią, jakie obowiązki podatkowe mogą wynikać z Twojej sytuacji. Zadaj pytanie bez wychodzenia z domu – odpowiedź otrzymasz szybko, jasno i konkretnie.
1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
2. Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika