Darowizna mieszkania dla syna, później darowizna pieniędzy od syna

Autor: Marcin Sądej

Czy takie postępowanie jest zgodne z prawem? Rodzice darują synowi mieszkanie warte 200 tys. zł (darowizna najbliższej rodzinie jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn). Następuje to u notariusza, zgodnie z prawem. Następnie syn i synowa biorą wspólnie kredyt na to mieszkanie (120 000 zł) i syn, chcąc zabezpieczyć finansowo rodziców, daruje im tę kwotę jako darowiznę pieniężną (również zwolnioną z podatku od spadku i darowizn). Następuje to oficjalnie przelewem na konto. Darowizna ta jest zgłaszana do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy.

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Darowizna mieszkania dla syna, później darowizna pieniędzy od syna

Darowizny dokonywane pomiędzy członkami najbliższej rodziny

Faktycznie zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn pod pewnymi warunkami darowizny dokonywane pomiędzy członkami najbliższej rodziny mogą korzystać z całkowitego zwolnienia od podatku. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na kilka kwestii.

Po pierwsze zauważyć należy, że w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej istnieje zarówno majątek wspólny małżonków jak i majątek osobisty każdego z nich. Wywiera to określone skutki w zakresie przekazywanej darowizny. Zgodnie bowiem z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez darowiznę, chyba że darczyńca inaczej postanowił. W konsekwencji darczyńcy mogą postanowić, ze dana rzecz wejdzie albo do majątku osobistego obdarowanego albo do jego majątku wspólnego z małżonką.

Zobacz też: Darowizna dla synowej

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Darowizna dla syna i jego żony a podatek

Wspomniane zwolnienie od podatku z art. 4a ustawy dotyczy członków najbliższej rodziny. W tej grupie nie ma jednak zięcia i synowej. Oznacza to, że w przypadku darowizny od rodziców dla syna z zapisem, że darowana rzecz ma wejść do majątku wspólnego małżonków tylko syn będzie zwolniony od podatku a synowa podatek od darowizny zapłaci. Potwierdził to w wyroku z 15.01.2018 r. WSA w Krakowie, sygn. akt I SA/Kr 1030/17:

„W umowie darowizny znalazł się zapis: »Darowizna na rzecz syna P. D. i synowej M. K.-D. do majątku wspólnego«.

Konsekwencją powyższego jest przyjęcie, że darowiznę otrzymał każdy z małżonków, a skoro tak, to z mocy art. 5 upsd powstał obowiązek podatkowy w zakresie nabytych w ten sposób przez skarżącą praw majątkowych. Skorzystanie przez jednego z małżonków ze zwolnienia podatkowego z racji przynależności do tzw. grupy"0" nie wyłącza, jak słusznie zauważa organ odwoławczy, opodatkowania darowizny otrzymanej przez małżonka zaliczonego do I grupy podatkowej”.

W konsekwencji najlepszą opcją będzie aby mieszkanie przekazali Państwo w darowiźnie wyłącznie synowi. Taka operacja odbędzie się bez podatku zgodnie z art. 4a ustawy. Nie ma następnie przeszkód aby syn otrzymane mieszkanie włączył do wspólności małżeńskiej poprzez jej rozszerzenie (ta czynność również jest bez podatku) lub poprzez darowiznę na rzecz żony (również bez podatku).

Czynności te można nawet jednocześnie dokonać u notariusza. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że nie ma żadnych przepisów prawa zakazujących dokonywania darowizn tego samego składnika nawet tego samego dnia. Takie działanie jest zgodne z prawem.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Darowizna pieniędzy dla rodziców od syna

Następnie Państwo mają otrzymać w darowiźnie od syna z majątku wspólnego z jego żoną środki pieniężne pochodzące z kredytu. Tutaj również istotne jest aby stroną darowizny był wyłącznie syn. Pozwoli to na skorzystanie ze zwolnienia od podatku. Nie jest akurat w tym przypadku istotne, że pieniądze będą pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Jak bowiem wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z dnia 07.10.2016 r., nr 2461-IBPB-2-1.4515.237.2016.2.JWe:

„Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że darowizna na rzecz osoby wymienionej w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie w całości korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a powołanej ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Dla powyższego rozstrzygnięcia pozostaje bez wpływu fakt, że darowizna pochodzić będzie z majątku wspólnego małżonków. Okoliczność ta wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 2082, z późn. zm.), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny”.

Dodatkowo trzeba pamiętać aby darowizna pieniężna została dokonana na rachunek bankowy (nie może być gotówką) i aby obdarowani, czyli Pan oraz mąż, dokonali zgłoszenia darowizny w ciągu 6 miesięcy do urzędu skarbowego na druku SD-Z2.

Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›

Zakwestionowanie darowizn przez urząd skarbowy

Muszę jednak zaznaczyć, że w przypadku takiej konstrukcji darowizn, gdzie najpierw Państwo darują synowi mieszkanie, a następnie syn Państwu pieniądze istnieje pewne ryzyko, że urząd skarbowy zakwestionuje taką transakcję. Trzeba bowiem zwrócić uwagę na treść art. 199a Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że organ podatkowy, dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Jeżeli pod pozorem dokonania czynności prawnej dokonano innej czynności prawnej, skutki podatkowe wywodzi się z tej ukrytej czynności prawnej.

W tym przypadku organ podatkowy może uznać, że pod pozorem darowizny została zawarta umowa sprzedaży ponieważ dochodzi do wydania rzeczy (mieszkania) i zapłaty ceny (darowizna pieniędzy z kredytu). Naturalnie jest to tylko pewne ryzyko, udowodnienie pozorności czynności nie jest sprawą prostą i przeważnie kończy się sprawa w sądzie, który ustala jaka faktycznie czynność prawna miała miejsce.

Podsumowując powyższe:

  • dokonanie darowizny mieszkania od Państwa do majątku osobistego syna jest zwolnione od podatku;
  • syn może bez podatku darować mieszkanie żonie lub rozszerzyć wspólność majątkową małżeńską;
  • darowizna pieniędzy od syna dla Państwa jest zwolniona od podatku jeżeli pieniądze wpłyną na rachunek bankowy a Pani oraz mąż złożą SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy do urzędu skarbowego, synowa nie jest stroną takiej darowizny, ale musi wyrazić zgodę;
  • co do zasady nie ma prawnych przeszkód aby dokonać takie darowizny jednak organ podatkowy posiada hipotetyczne uprawnienie do zakwestionowania takiej czynności jako pozornej w celu ukrycia sprzedaży.

Przykłady

Małgorzata i Jan przekazują mieszkanie synowi Michałowi
Małgorzata i Jan, mieszkający w Krakowie, postanowili przepisać synowi Michałowi mieszkanie warte 200 tys. zł. Darowizna została sporządzona u notariusza, a syn zgłosił ją do urzędu skarbowego, korzystając ze zwolnienia podatkowego w ramach grupy „0”. Kilka tygodni później Michał i jego żona zaciągnęli kredyt hipoteczny na remont tego mieszkania. Część środków z kredytu — 120 tys. zł — Michał postanowił przekazać rodzicom jako gest wdzięczności. Darowizna została przelana z jego konta osobistego na konto ojca i matki. Rodzice złożyli formularz SD-Z2 w terminie, zachowując pełne zwolnienie z podatku.

 

Rodzice pomagają, syn oddaje „dług wdzięczności”
Pan Zbigniew z Gdyni przepisał synowi Tomkowi mieszkanie w bloku, którego wartość rynkowa wynosiła około 190 tys. zł. Spisali umowę darowizny u notariusza. Tomek, chcąc włączyć żonę do wspólnego posiadania nieruchomości, rozszerzył wspólność majątkową małżeńską. Później, po uzyskaniu kredytu na 100 tys. zł, syn przekazał rodzicom środki przelewem — darowizna była czysto formalna i zgodna z przepisami. Do urzędu skarbowego rodzice zgłosili ją jako darowiznę otrzymaną od syna i nie zapłacili podatku.

 

Transakcja zakwestionowana przez urząd — sprawa w sądzie
Anna i Wiesław z Łodzi przekazali córce mieszkanie o wartości 210 tys. zł. Córka wraz z mężem wzięła kredyt hipoteczny i nieco później córka przelała rodzicom 150 tys. zł jako darowiznę, również formalnie zgłoszoną do US. Niestety, w wyniku kontroli skarbowej urząd uznał, że operacja była pozorna i faktycznie stanowiła sprzedaż mieszkania w ukrytej formie. Sprawa trafiła do sądu administracyjnego, gdzie rodzina musiała dowodzić, że intencją stron były dwie odrębne, zgodne z prawem darowizny, a nie transakcja handlowa.

Podsumowanie

Przekazanie mieszkania w darowiźnie synowi, a następnie otrzymanie od niego darowizny pieniężnej – nawet jeśli środki pochodzą z kredytu – jest co do zasady zgodne z prawem i może korzystać ze zwolnienia z podatku, o ile spełnione są określone warunki formalne. Kluczowe znaczenie ma to, kto jest stroną umowy darowizny, z jakiego majątku pochodzą środki oraz czy darowizna została odpowiednio udokumentowana i zgłoszona do urzędu skarbowego. Choć przepisy nie zakazują takiej konstrukcji, należy mieć świadomość, że w niektórych przypadkach organ podatkowy może próbować zakwestionować rzeczywisty charakter transakcji, uznając ją za próbę obejścia prawa. Dlatego tak istotne jest właściwe przygotowanie całej operacji oraz skorzystanie z pomocy notariusza lub doradcy podatkowego.

Oferta porad prawnych

Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach darowizn, podatków lub nieruchomości? Skorzystaj z naszych porad prawnych online — szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Opisz swoją sytuację, a doświadczony prawnik przygotuje dla Ciebie jasną, praktyczną odpowiedź wraz z analizą przepisów i wskazaniem najlepszego rozwiązania. Bezpiecznie, poufnie i na czas.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207

3. Wyrok z dnia 15 stycznia 2018 r. WSA w Krakowie, sygn. akt I SA/Kr 1030/17

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Indywidualne Porady Prawne

Masz problem z podatkiem od spadków i darowizn?
Opisz swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem:

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

sluzebnosc.info

Szukamy prawnika »