Zgłoszenie do US darowizny na rzecz córki mieszkającej i pracującej w Czechach

Czy podatek od darowizny jest uzależniony od rezydencji podatkowej?

Na wstępie zaznaczę, że możemy udzielić odpowiedzi jedynie w zakresie prawa polskiego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że kwestie dotyczące opodatkowania darowizny reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Podatek od darowizn nie jest regulowany przepisami ustawy PIT i żadne przepisy tej ustawy nie znajdą zastosowania do opodatkowania darowizny. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów opodatkowanych na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji przepisy odnoszące się do rezydencji podatkowej, czyli mówiące o przebywaniu w danym kraju dłużej niż 183 dni w roku, nie mają zastosowania do podatku od darowizny.

Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otrzymania darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak zatem widać z powyższego przepisu podatek od darowizny nie jest uzależniony od rezydencji podatkowej, lecz od obywatelstwa. W rezultacie bez znaczenia na gruncie podatku od spadków i darowizn jest to, którego kraju córka jest rezydentem i jak długo w danym kraju przebywa. Wystarczające dla wystąpienia obowiązku zapłaty podatku w Polsce jest już samo posiadanie polskiego obywatelstwa (nawet, jeżeli cały czas córka mieszka w Czechach).

W konsekwencji, jeżeli córka ma polskie obywatelstwo to z tytułu otrzymanej darowizny powinna rozliczyć się przed polskich urzędem skarbowym.

Zobacz też: Podatek VAT w Czechach

Otrzymanie darowizny z Polski przez osobę przebywającą w Czechach

Dodatkowo nie wyklucza to równoczesnego opodatkowania darowizny czeskim podatkiem. Sytuacja ta wynika z faktu, iż polsko-czeska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie dochodu nie odnosi się do nabywania spadków i darowizn. W rezultacie takie nabycie może być opodatkowane w obu krajach.

Powyższe potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18.07.2017 r., II FSK 1682/15:

„Zgodnie z art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W literaturze wskazuje się, że z regulacji tej wynikają dwie zasady. Pierwsza, że ustawodawca jako wiodącą przyjął zasadę domicylu, zgodnie z którą obowiązek podatkowy ciąży na osobie mającej stałe miejsce zamieszkania w Polsce, nawet gdy chodzi o nabycie rzeczy i praw majątkowych za granicą. Drugą z zasad jest zasada obywatelstwa, stosownie do której obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy – obywatelu polskim, nawet jeśli przebywa on stale poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Uwzględniając z kolei fakt, że w zasadzie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie obejmują podatku spadkowego lub jego odpowiednika, nabycie to podlega podwójnemu opodatkowaniu – zarówno na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak i za granicą.

Występowanie podwójnego opodatkowania w podatku od spadków na terenie dwóch krajów

Podzielić wobec tego należy pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2287/10 (publ. CBOSA), że występowanie podwójnego opodatkowania w podatku od spadków na terenie dwóch krajów wynika z realizacji przez poszczególne państwa kompetencji podatkowych na zasadach autonomicznych, z czym wiąże się brak obowiązku dostosowywania własnego systemu podatkowego do różnych systemów podatkowych innych państw, w szczególności w celu wyeliminowania podwójnego opodatkowania wynikającego z równoległego wykonywania przez te państwa ich kompetencji podatkowych. Także w zakresie zawierania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wszystkie państwa, a nie tylko Polska, zachowują autonomię.”

Trzeba bowiem zauważyć, że typowe umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania dotyczą podatków dochodowych (PIT), a nie podatków majątkowych (spadki i darowizny, czy np. podatek PCC).

Rzeczpospolita Polska w zakresie podatku majątkowego pochodzącego ze spadkobrania podpisała trzy umowy międzynarodowe. Stosunki międzynarodowe w tym zakresie wynikają z umów podpisanych z Republiką Austrii, Czechosłowacją oraz Republiką Węgier. Istnieje wprawdzie Umowa pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką w sprawie zapobieżenia dwukrotnemu opodatkowaniu w dziedzinie podatków spadkowych, podpisana w Warszawie 23.04.1925 r., gdzie następcą prawnym Republiki Czechosłowackiej są Czechy – jednakże umowa ta dotyczy wyłącznie nabycia w drodze spadku, a nie w drodze darowizny.

Kwestia należności z tytułu otrzymanej darowizny po stronie Republiki Czeskiej

Kwestia należności z tytułu otrzymanej darowizny po stronie Republiki Czeskiej to już rozważania na temat prawa czeskiego. Nie we wszystkich bowiem krajach występuje analogiczne, jak w Polsce rozwiązanie w tym zakresie i może się okazać, że w Czechach podatek od takiej darowizny nie jest należny. Naturalnie może również dojść do sytuacji, gdzie darowizna ta będzie opodatkowana zarówno w Polsce, jak i w Czechach. W takiej sytuacji niestety nie znajdzie zastosowania metoda unikania podwójnego opodatkowania.

Wracając jednak na grunt prawa polskiego należy wskazać, że zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, darowizna dokonana pomiędzy członkami najbliższej rodziny korzysta z całkowitego zwolnienia od podatku. Warunkiem jest, aby darowizna została dokonana za pośrednictwem rachunku bankowego lub przekazu pocztowego, a osoba obdarowana w ciągu 6 miesięcy złożyła do właściwego naczelnika urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2.

Zgodnie z par. 7 pkt 2 lit. c) rozporządzenia w sprawie właściwości miejscowej w sprawach darowizny właściwy jest naczelnik US właściwy według miejsca zamieszkania nabywcy w dniu powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku braku takiego miejsca – według ostatniego miejsca jego pobytu w tym dniu.

Jeżeli natomiast osoba nie ma w Polsce ani miejsca zamieszkania, ani też miejsca pobytu to zgodnie z par. 10 ww. rozporządzenia właściwy jest Naczelnik Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście.

Podsumowując powyższe:

– z uwagi na fakt, iż córka jest obywatelem polskim obciąża ją obowiązek zapłaty podatku od darowizn w Polsce,

– niewykluczone, że taki obowiązek powstanie również w zakresie prawa czeskiego, jednakże w tym przypadku należy odnieść się do czeskich przepisów, a nie polskich,

– nie ma w tym przypadku zastosowania metoda unikania podwójnego opodatkowania,

– w ramach prawa polskiego córka będzie zwolniona od podatku od darowizny, jeżeli darowizna miała postać przelewu bankowego, a córka w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny złoży do Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego Warszawa-Śródmieście zgłoszenie SD-Z2.