Minął termin złożenia deklaracji SD-Z2 - co zrobić?

Czy przelewy gotówki na konto pełnoletniej córki będą uznane za darowiznę?

Kwestie opodatkowania darowizn reguluje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 2 tejże ustawy „nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W rezultacie darowizny otrzymywane przez obywatela polskiego mieszkającego za granicą podlegają opodatkowaniu polskim podatkiem”.

Trzeba jednak zauważyć, że na rodzicach ciąży obowiązek świadczenia alimentacyjnego na rzecz swoich dzieci. W myśl art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Jeżeli zatem środki pieniężne są przekazywane w ramach obowiązku alimentacyjnego to nie jest to darowizna i takie przekazanie nie podlega opodatkowaniu.

Świadczenia majątkowe na rzecz dorosłych dzieci

Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w piśmie z dnia 22.09.2016r., nr 2461-IBPB-2-1.4515.243.2016.2.HK:

„Skoro zatem środki pieniężne opisane we wniosku przekazywane są Wnioskodawcy tytułem realizacji obowiązku alimentacyjnego, wynikającego z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego i - jak wskazał Wnioskodawca - nie jest to darowizna ani żaden inny tytuł wymieniony w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, to należy zgodzić się z Wnioskodawcą, że w takiej sytuacji nie występuje obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn. Otrzymywane zatem przez Wnioskodawcę środki pieniężne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn”.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od aktualnych potrzeb i sytuacji finansowej dzieci.

Zakres świadczeń alimentacyjnych należnych dziecku od rodziców z tytułu obowiązku alimentacyjnego obejmuje także wydatki o charakterze naukowym i oświatowo-wychowawczym, a więc między innymi środki na uzyskanie wykształcenia średniego i studiów wyższych (zob. wyrok NSA we Wrocławiu z 21 maja 1997 r., sygn. ISA/Wr 646/96).

W sytuacji, gdy dziecko nie jest samodzielne ekonomicznie, kwoty pieniężne przekazane przez rodzica na dziecko pozostające na utrzymaniu rodzica w związku z nauką dziecka, nie stanowią darowizny, lecz są jedynie wykonaniem obowiązku alimentacyjnego.

Wywiązując się z obowiązku alimentacji, rodzice dokonują więc wielu świadczeń majątkowych (np. na odzież, edukację, książki, żywność) na rzecz dzieci, często też pełnoletnich, małżeńskich i pozamałżeńskich. Takie świadczenia nie są darowizną i co istotne świadczenia alimentacyjne pozostają poza zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Otrzymywanie środków od rodziców na bieżące utrzymanie a możliwość uznania czynności za darowiznę

Jak stwierdził WSA w Opolu w wyroku z 15.03.2017 r. I SA/Op 495/16:

„W przywołanym art. 128 k.r.o. ustawodawca wskazał na przedmiot świadczenia alimentacyjnego, który stanowią środki utrzymania, a w miarę potrzeby także środki wychowania osoby uprawnionej. Celem świadczeń alimentacyjnych jest zapewnienie utrzymania osoby uprawnionej. Zakres obowiązku alimentacyjnego zawarty w art. 135 § 1 k.r.o. obejmuje usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Trafnie zauważono w zaskarżonym rozstrzygnięciu, że są to pojęcia nieostre, gdyż nie ma jednego i stałego kryterium odniesienia przy ich określaniu. Niemniej jednak obowiązek ten obejmuje zapewnienie podstawowych warunków egzystencji, a więc wyżywienia, ubrania, higieny osobistej, leczenia, czyli zaspokojenia potrzeb fizycznych, jak również dostarczenia rozrywek, wypoczynku, wykształcenia tak ogólnego, jak i zawodowego, a więc służących zaspokajaniu bieżących usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Świadczenia alimentacyjne nie mogą zatem stanowić źródła czynionych lokat bankowych i innych oszczędności”.

Jeżeli zatem środki otrzymane przez od rodziców są przeznaczone przez dzieci na bieżące utrzymanie i obejmują bieżące potrzeby dzieci związane z ogólnie pojętą egzystencją i nie mają one charakteru oszczędnościowego czy też dofinansowania zakupu inwestycji, to można stwierdzić, że takie środki pieniężne zostały przekazane w ramach świadczenia alimentacyjnego co nie stanowi darowizny i nie podlega opodatkowaniu podatkiem.

Niestety w opisanym przez Panią przypadku nie można zastosować powyższej argumentacji z dwóch powodów. Po pierwsze córka otrzymała środki pieniężne od swojej babci, a na dziadkach nie ciąży obowiązek alimentacyjny (dotyczy on wyłącznie rodziców). Po drugie córka nie skonsumowała tych pieniędzy, lecz darowała Pani, co oznacza, że nie przeznaczyła ich na własne utrzymanie.

Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia darowizny w terminie 6 miesięcy

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn darowizna otrzymana od członka najbliższej rodziny jest całkowicie wolna od podatku pod warunkiem otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy oraz jeżeli osoba obdarowana złoży do właściwego naczelnika urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny. Wskazany termin ma charakter ostateczny i niestety w żaden sposób nie można go przywrócić. Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie przewiduje w tym zakresie żadnych okoliczności łagodzących. W rezultacie jeżeli córka nie zgłosiła faktu otrzymania darowizny w terminie 6 miesięcy, to będzie zobowiązana do zapłaty podatku.  

W tej sytuacji córka powinna zgłosić otrzymaną darowiznę na formularzu SD-3. Na podstawie tego formularza naczelnik urzędu skarbowego wymierzy córce podatek od otrzymanej darowizny. W zasadzie jedynym rozwiązaniem w tym przypadku jest złożenie wniosku o umorzenie podatku lub rozłożenie podatku na raty. Wniosek taki składa się dopiero po tym, jak naczelnik US wymierzy podatek od darowizny. Trzeba jednak pamiętać, że wniosek ten może być złożony z uwagi na ważny interes podatnika. Ocena tego wniosku należy do naczelnika US i ma on w tym zakresie pełną dowolność co do zaakceptowania bądź odrzucenia takiego wniosku podatnik.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 21 maja 1997 r., sygn. ISA/Wr 646/96
4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 15 marca 2017 r. sygn. akt I SA/Op 495/16