Działalność na karcie podatkowej po śmierci właściciela, obowiązki spadkobierców

Zarządca sukcesyjny po śmierci właściciela firmy

Niestety prawo w Polsce jest nieubłagane. W przypadku, gdy nastąpił zgon przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, który nie ustanowił za swojego życia zarządcy sukcesyjnego, to jedynym sposobem kontynuowania działalności gospodarczej było ustanowienie zarządcy sukcesyjnego w oparciu o art. 12 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstwa (Dz. U. z 2021 r., poz. 170). Zgodnie z ust. 1 tego przepisu „jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy, po śmierci przedsiębiorcy zarządcę sukcesyjnego może powołać:

1) małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub

2) spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo

3) spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku”.

Powołanie zarządcy sukcesyjnego w przypadku, o którym mowa w ust. 1 albo 2, oraz zgoda każdej z osób, o których mowa w ust. 3, wymagają zachowania formy aktu notarialnego.

Brak zarządu sukcesyjnego

Niestety w tym zakresie przewidziany jest termin: uprawnienie do powołania zarządcy sukcesyjnego wygasa z upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. Jeżeli akt zgonu przedsiębiorcy nie zawiera daty zgonu albo chwila śmierci przedsiębiorcy została oznaczona w postanowieniu stwierdzającym zgon, termin ten biegnie od dnia znalezienia zwłok przedsiębiorcy albo uprawomocnienia się postanowienia stwierdzającego zgon. Jest to nieprzekraczalny termin, którego nie można ani przedłużyć, ani przywrócić – po jego bezskutecznym upływie nie będzie już możliwe powołanie zarządcy sukcesyjnego, a w konsekwencji ustanowienie zarządu sukcesyjnego. Brak powołania zarządcy sukcesyjnego oznacza także datę końcową istnienia przedsiębiorstwa w spadku. Jest to rozwiązanie konieczne z punktu widzenia bezpieczeństwa obrotu i praw osób trzecich. Trzeba pamiętać, że okres od śmierci przedsiębiorcy do ustanowienia zarządu sukcesyjnego jest czasem niepewności co do tego, czy nastąpi kontynuacja zatrudnienia, czy będą nadal wykonywane kontrakty handlowe oraz czy zostaną utrzymane w mocy decyzje związane z przedsiębiorstwem.

Jeżeli to pełnomocnictwo byłoby ustanowione w ciągu 2 miesięcy od zgonu, to wówczas można byłoby próbować wskazania, że chodziło tutaj o ustanowienie zarządcy sukcesyjnego mimo błędnej nazwy. Natomiast w sytuacji gdy było to zrobione po 4 miesiącach od daty zgonu, argumentacja powyższa nie będzie uwzględniona.

Podział spadku

Wszelkie rozporządzenia dotyczące przedmiotów wchodzących do spadku, w tym przedsiębiorstwa, po śmierci taty bez postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku są rozporządzeniami nieważnymi, ponieważ dokonuje je podmiot, który nie legitymuje się postanowieniem stwierdzającym nabycie spadku.

Zatem zasadne jest jedynie prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie własnych przedsiębiorstw Pani i brata. Natomiast przedsiębiorstwo taty powinno być podzielone na spadkobierców w drodze działu spadku, tj. po przeprowadzeniu postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93