Ulga dla samotnie wychowujących dzieci, warunki

Zasady stosowania ulgi dla rodzica samotnie wychowującego dziecko

Zgodnie z art. 6 ust. 4c ustawy PIT – od dochodów jednego rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem, osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą, której małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci: małoletnie –  „podatek może być określony zgodnie z ust. 4d na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym”. W takim przypadku podatek jest określany w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci.

Na mocy art. 6 ust. 4f ustawy PIT sposób opodatkowania nie ma zastosowania do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2022 r. poz. 1577 i 2140).

Warunek samotnego wychowywania dziecka

Warunkiem zastosowania ww. przepisów jest zatem posiadanie określonego stanu cywilnego oraz samotne wychowywanie dziecka. Podatnik musi być zatem panną / kawalerem i jednocześnie osoba ta musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców. Jest to więc taka osoba, która stale troszczy się o byt materialny i rozwój emocjonalny dziecka, bez udziału (wsparcia) drugiej osoby.

Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny. Wychowanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych.

Samotne wychowywanie oznacza wychowywanie dziecka (dzieci) bez faktycznego udziału drugiego rodzica. Podkreślmy, że chodzi tutaj o stan faktyczny, a nie o to, w jaki sposób kwestie te reguluje wyrok sądowy.

Podatnik okresowo samotnie wychowuje dziecko, co z ulgą?

Co istotne, w ocenie fiskusa taki stan nie mus trwać przez cały rok. Na potwierdzenie pismo z dnia 6.09.2022 r. wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej [0114-KDIP3-2.4011.670.2022.2.AC, Preferencyjne rozliczenie PIT przez osobę samotnie wychowującą dziecko, http://sip.mf.gov.pl]:

„Prawo do omawianej preferencji podatkowej będzie przysługiwało jedynie temu z rodziców, czy opiekunów prawnych, który będąc osobą stanu wolnego (za wyjątkiem ściśle w ustawie określonym) faktycznie w roku podatkowym samotnie dziecko wychowuje, czyli sprawuje nad nim samodzielnie ciągłą opiekę, bez jakiegokolwiek udziału drugiego rodzica w procesie wychowawczym.

Jednocześnie przepisy powyższej ustawy nie uzależniają prawa podatnika do preferencyjnego opodatkowania jego dochodów od tego, czy przez cały rok był osobą samotnie wychowującą dziecko. Wystarczające jest zatem, aby taki stan zaistniał w ciągu roku, a nie trwał przez cały rok.

Niezbędną przesłanką w przedmiotowej sprawie jest, jak już wcześniej zaznaczono, aby osoba, która chce skorzystać z preferencyjnego opodatkowania dochodów w trakcie roku podatkowego – faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywała dzieci.

Użycie określenia »osoba samotnie wychowująca dzieci« oznacza zatem, że intencją ustawodawcy było przyznanie prawa do rozliczenia dochodów jako osoba samotnie wychowująca dzieci jednemu z rodziców lub opiekunów prawnych, który faktycznie wychowuje dzieci.”

Jeżeli zatem zgodnie z opisem w ciągu roku zaistniała sytuacja samotnego wychowywania dziecka – nawet jeśli ten okres trwał nie przez cały rok, ale tylko przez dwa miesiące – to w ocenie fiskusa w takim przypadku przysługuje Pani możliwość rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca.

PIT-37 i wykazanie, że tylko jeden rodzic zajmował się dzieckiem

Co do trybu kontrolnego: podatnik nie ma ustawowego obowiązku załączania żadnych dokumentów do PIT-37. Organ podatkowy ma jednak prawo wezwać podatnika w tej sprawie. W takim przypadku obowiązuje art. 180 Ordynacji podatkowej, który wskazuje, że dowodem może być wszystko, co nie jest sprzeczne z prawem, zatem oświadczenia matki, ojca czy sąsiadów jak najbardziej mogą stanowić dowód w sprawie.