Autor: Marcin Sądej
W 2015 r. zmarł ojciec mojej żony, w 2017 r. postanowieniem sądu żona została spadkobiercą po ojcu, w skład spadku wchodziło właściwie tylko mieszkanie. Rok później urząd skarbowy w decyzji określił podatek od spadku (trzeba było płacić, bo rzecz nie została zgłoszona do 6 miesięcy). Problem dotyczy jednak spadku po dziadku żony i związanych z tym spraw podatkowych. Otóż jej dziadek zmarł 4 lata przed ojcem, ale nikt nie zrobił sprawy spadkowej po nim, nastąpiło to dopiero w 2021 r. – sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym wymienił jego spadkobierców: jego żonę (babcię mojej żony), wujka żony i nieżyjącego ojca żony. W skład tego spadku wchodzi wiele nieruchomości (w jednej z nich mieszka wujek, w drugiej babcia itd.). Czy automatycznie powstał obowiązek podatkowy wobec mojej żony, gdyż jej zmarły ojciec figuruje w postanowieniu? Czy można przeprowadzić kolejne postępowanie w sprawie spadku po ojcu żony – mimo że takie już było? Czy mogło tu dojść do przedawnienia podatku od spadku? Jakie są rozwiązania tej sytuacji?
W przypadku podatku od spadków i darowizn zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania. Termin płatności podatku to 14 dni, licząc od dnia otrzymania decyzji. Kluczowe jest zatem to, że dopóki nie zostanie wydana decyzja podatkowa przez naczelnika US, dopóty nie powstaje zobowiązanie podatkowe.
Decyzja podatkowa nie może zostać wydana wobec osoby nieżyjącej, tak samo nie można wszcząć postępowania podatkowego wobec osoby nieżyjącej. Jednakże zastanówmy się, co z następcami prawnymi takiej osoby. Jak podaje art. 100 Ordynacji podatkowej organ podatkowy orzeka w jednej decyzji o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień poszczególnych spadkobierców na podstawie decyzji ostatecznych wydanych wobec spadkodawcy oraz jego zobowiązań wynikających z prawidłowych deklaracji.
Jak zatem widać, aby spadkobierca przejął zobowiązanie podatkowe wobec spadkodawcy, musi być wydana decyzja podatkowa. Skoro organ podatkowy nie wydał decyzji wobec zmarłego ojca co do podatku od nabycia spadku po jego ojcu, to wobec żony nie powstaje obowiązek zapłaty podatku. Taki obowiązek przeszedłby na żonę, gdyby wobec ojca została wydana decyzja podatkowa.
Jeżeli nie zmienia się krąg spadkobierców, to nie widzę sensu wnioskować o kolejne postanowienie. W postanowieniu o nabyciu spadku sąd określa, kto jest spadkobiercą, a nie jakie składniki wchodzą w skład masy spadkowej.
Jeżeli doszło do ujawnienia nowych składników majątku nieznanych w momencie dokonywania zgłoszenia do US na podstawie danych posiadanych w momencie uprawomocnienia się postanowienia sądu, to, moim zdaniem, znajdzie tu zastosowanie art. 4a ust. 2 ustawy SD, który podaje, że jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust. 1a, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Jeżeli zatem w momencie regulowania zobowiązania co do spadku po ojcu nie były znane inne składniki masy spadkowej (ponieważ nie było wiadomo, że ojciec dziedziczy też inne nieruchomości po swoim dziadku), to spadkobiercy po ojcu mogą złożyć SD-Z2 i skorzystać ze zwolnienia od podatku co do tych nowych składników masy spadkowej, o których się dowiedzieli, jeżeli złożą SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tych nowych składnikach.
Uprzednio wydana decyzja podatkowa co do pierwszej nieruchomości pozostaje w mocy.
Jeżeli chodzi natomiast o kwestie przedawnienia, to zgodnie z art. 68 Ordynacji podatkowej – jeżeli podatnik:
Trzeba jednak wskazać na szczególne warunki ustalania zobowiązania podatkowego. Otóż zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy SD – jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.
W momencie zatem powołania się na fakt nabycia nieruchomości otrzymanych w spadku po ojcu (które nie były znane w momencie wydawania decyzji) dojdzie do odnowienia obowiązku podatkowego. Przykładowo w sytuacji gdy spadkobierca wystąpi z wnioskiem o wydanie zaświadczenia z US o uregulowaniu podatku od spadku (które np. potrzebne jest u notariusza), to dojdzie właśnie do odnowienia obowiązku podatkowego i od tego momentu będziemy liczyć okres pięcioletni przedawnienia.
W konsekwencji na tym etapie nie doszło do przedawnienia. Pozostaje kwestia możliwości skorzystania ze zwolnienia SD-Z2. Jeżeli od momentu zdobycia wiedzy o nowych składnikach majątku nabytych w spadku po ojcu upłynął okres 6 miesięcy, to uprawnienie do zwolnienia nie przysługuje.
Nie znam szczegółowo wszystkich okoliczności, ale można spróbować przygotować pismo wyjaśniające plus zgłoszenie SD-Z2 i uprawdopodobnić, że małżonka dopiero niedawno dowiedziała się o nowych składnikach majątku wchodzących w skład spadku. Nie ma jednak żadnej pewności, że nie wystąpią teraz lub w przyszłości niekorzystne konsekwencje podatkowe.
Przykład 1
Jan odziedziczył po swoim ojcu mieszkanie w 2016 r., jednak w spadku po dziadku, który zmarł kilka lat wcześniej, jego ojciec również dziedziczył ziemię rolną. Ponieważ postępowanie spadkowe po dziadku odbyło się dopiero w 2021 r., Jan dowiedział się o nabyciu dodatkowych nieruchomości. Gdy zgłosił ten fakt do urzędu skarbowego w 2022 r., musiał zapłacić zaległy podatek, ponieważ nie zgłosił nabycia spadku w wymaganym terminie.
Przykład 2
Anna po śmierci ojca w 2017 r. odziedziczyła mieszkanie, jednak w 2020 r. dowiedziała się, że ojciec dziedziczył także część ziemi po swoim ojcu, zmarłym w 2014 r. Dopiero wtedy zgłosiła nowe składniki spadku do urzędu skarbowego. W wyniku spóźnionego zgłoszenia musiała zapłacić podatek od spadku, ponieważ przekroczyła termin 6 miesięcy od dowiedzenia się o nabyciu.
Przykład 3
Marta została spadkobierczynią po swoim ojcu w 2018 r. i zgłosiła to do urzędu skarbowego. W 2021 r. okazało się, że ojciec dziedziczył także działki budowlane po swoim zmarłym ojcu. Marta nie była tego świadoma wcześniej, dlatego skorzystała z możliwości złożenia zgłoszenia SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziała się o nowych składnikach spadku, i uniknęła dodatkowego podatku.
Zgłoszenie do urzędu skarbowego nabycia spadku w odpowiednim terminie jest kluczowe dla uniknięcia podatku. W przypadku ujawnienia nowych składników spadku po upływie pierwotnego terminu, istnieje możliwość zgłoszenia ich w ciągu 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o nich, co może pozwolić na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego. Ważne jest również monitorowanie terminów przedawnienia, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji finansowych.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz kompleksowe przygotowanie pism, dostosowanych do Twojej sytuacji, aby pomóc w rozwiązywaniu problemów związanych ze spadkami, podatkami oraz innymi kwestiami prawnymi. Szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu! Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika
