Autor: Marcin Sądej
W 2006 r. odziedziczyłam w spadku po mamie 1/2 wkładu mieszkaniowego mieszkania, w którym zamieszkuję wraz z dziećmi. Drugą część odziedziczył mój brat. Po dziś dzień nie zgłosiłam tego faktu do urzędu skarbowego. Przez te lata prowadziłam rozmowy z bratem, aby swoją część przepisał na mnie. Dopiero teraz zgodził się przekazać mi w darowiźnie swoją część wkładu. Proszę o podpowiedź, jak to teraz załatwić. Jakie mogę ponieść konsekwencje niezgłoszenie odziedziczonego wkładu mieszkaniowego do US?
W pierwszej kolejności wskazać należy, że nabycie spadku i darowizna to dwie odrębne czynności prawne, które podlegają osobnemu zgłoszeniu. Czynność nabycia spadku podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Zgłoszenia nabycia spadku do urzędu skarbowego dokonać należy po wydaniu aktu poświadczenia dziedziczenia lub po uprawomocnieniu się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Sam fakt śmierci nie rodzi obowiązku podatkowego. W swoim opisie nie wskazała Pani, czy został wydany powyższy dokument. Jeżeli nie, proszę się postarać o taki dokument. Dopiero od momentu jego uzyskania zaczyna biec termin na złożenie zgłoszenia nabycia spadku. Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu lub po wydaniu aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza w ciągu miesiąca powinna Pani złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego druk SD-3.
Co prawda, w ustawie o podatku od spadków i darowizn przewidziano całkowite zwolnienie od podatku w przypadku nabycia spadku od członka najbliższej rodziny, jednakże zwolnienie to obejmuje wyłącznie nabycie spadku, które miało miejsce od 1 stycznia 2007 r. Z uwagi na fakt, iż spadek nabyła Pani po zmarłej mamie w 2006 r., niestety zwolnienie nie przysługuje.
Na podstawie druku SD-3 organ podatkowy wyda decyzję w sprawie wysokości zobowiązania podatkowego. Możliwe jest jednak zastosowanie w tym przypadku zwolnienia, o którym mowa w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Zgodnie z tym przepisem w przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie, m.in. w drodze dziedziczenia przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.
Ulga przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki (określone w ust. 2 ww. artykułu):
„1) spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4 (czyli np. mają polskie obywatelstwo);
2) nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
3) nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
4) nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
5) będą zamieszkiwać, będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:
a) od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego – jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku,
b) od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.
Dodatkowo na pewno dobrą wiadomością dla Pani jest fakt, że pomimo niezgłoszenia spadku nie będą naliczane odsetki za zwłokę. Wynika to z tego, że w podatku od spadku urząd skarbowy wydaje decyzję podatkową z terminem płatności w ciągu 14 dni od momentu odbioru decyzji przez podatnika. Dopiero w przypadku niezapłacenia podatku w ciągu tychże 14 dni zaczyna się okres naliczania odsetek za zwłokę.
Czynność darowizny części mieszkania jest odrębną czynnością prawną, która podlega osobnemu zgłoszeniu do urzędu skarbowego. Z uwagi na fakt, iż przedmiotem darowizny jest nieruchomość, czynności tej należy dokonać u notariusza. W przypadku gdy darowizna następuje pomiędzy członkami najbliższej rodziny darowizna jest zgłoszona od podatku. Zgłoszenia do US nie dokonuje jednak podatnik lecz notariusz, który w tym przypadku działa jako płatnik. Nie zmienia to jednak faktu, że samo nabycie spadku po zmarłej mamie podlega osobnemu zgłoszeniu do US.
Pani Anna i brak zgłoszenia spadku po ojcu
Po śmierci ojca w 2005 roku Pani Anna odziedziczyła 1/3 wkładu mieszkaniowego do lokalu spółdzielczego, w którym nadal mieszka. Uważała, że skoro była członkiem rodziny i nie sprzedała mieszkania, to nie musi niczego zgłaszać do urzędu skarbowego. Dopiero po kilkunastu latach, kiedy planowała uregulować stan prawny nieruchomości, dowiedziała się, że powinna była złożyć formularz SD-3 i że grozi jej obowiązek podatkowy, ponieważ spadek przypadł jej przed 2007 rokiem – a więc nie obowiązuje zwolnienie rodzinne.
Pan Marek i notarialna darowizna po latach
Pan Marek wspólnie z siostrą odziedziczył po matce mieszkanie w 2006 roku. Przez wiele lat mieszkał w lokalu, a siostra nigdy nie rościła sobie praw do swojej połowy. Dopiero niedawno zdecydowała się formalnie przekazać swój udział bratu w drodze darowizny. Notariusz poinformował ich, że mimo iż darowizna będzie zwolniona z podatku, Marek musi osobno zgłosić nabycie udziału w spadku, nawet jeśli od tamtego czasu minęło prawie 20 lat. Brak zgłoszenia może skutkować obowiązkiem zapłaty podatku oraz koniecznością udokumentowania spełnienia warunków ulgi mieszkaniowej.
Pani Teresa i niedopilnowany obowiązek podatkowy
W 2006 roku Pani Teresa odziedziczyła po mężu część spółdzielczego prawa do lokalu. Wtedy nie złożyła żadnego zgłoszenia do urzędu skarbowego, ponieważ sądziła, że skoro lokal nadal był jej miejscem zamieszkania, nie ma takiego obowiązku. Po latach, przy okazji ubiegania się o dofinansowanie z gminy, musiała przedstawić pełną dokumentację potwierdzającą prawo własności. Wówczas wyszło na jaw, że brak zgłoszenia do US może skutkować koniecznością zapłaty zaległego podatku, jeżeli nie zostaną spełnione warunki ustawowej ulgi mieszkaniowej.
Niezgłoszenie odziedziczonego wkładu mieszkaniowego do urzędu skarbowego może mieć poważne konsekwencje, zwłaszcza jeśli spadek został nabyty przed 2007 rokiem, kiedy to nie obowiązywało jeszcze pełne zwolnienie podatkowe dla najbliższej rodziny. Sam fakt śmierci spadkodawcy nie rodzi obowiązku podatkowego — kluczowy jest moment uzyskania prawomocnego postanowienia sądu lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Od tego momentu biegnie termin na złożenie zgłoszenia. Mimo upływu lat warto jak najszybciej uregulować sytuację prawnopodatkową, ponieważ urząd skarbowy może wszcząć postępowanie i nałożyć obowiązek zapłaty podatku. Dobrą wiadomością jest to, że odsetki od zaległości nie są naliczane wstecz, dopóki nie zostanie wydana decyzja podatkowa. W przypadku darowizny między członkami najbliższej rodziny, jeśli dochodzi do niej u notariusza, to on dokonuje stosownego zgłoszenia, ale nie zwalnia to z obowiązku wcześniejszego zgłoszenia dziedziczenia.
Potrzebujesz pomocy prawnej w sprawach spadkowych, podatkowych lub związanych z nieruchomościami? Skorzystaj z naszych porad prawnych online — szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Opisz swój problem, a nasi prawnicy przygotują dla Ciebie rzetelną i zrozumiałą odpowiedź, uwzględniając Twoją sytuację i aktualne przepisy prawa. Pomagamy rozwiać wątpliwości, wskazujemy możliwe rozwiązania i wspieramy w podejmowaniu trafnych decyzji.
1. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika