Jakie konsekwencje grożą za brak złożenia deklaracji PIT?

Przeznaczenie przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości na własne cele mieszkaniowe a podatek

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy PIT opodatkowaniu podlega odpłatne zbycie nieruchomości, jeżeli zostało dokonane w ciągu 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miała miejsce sprzedaż. Przy czym przez pojęcie nabycia nieruchomości trzeba rozumieć nie tylko zakup, ale także otrzymanie w drodze spadku lub darowizny.

Skoro zatem mieszkanie otrzymał Pan w 2010 r. na mocy umowy darowizny i sprzedał w 2015 r. to taka sprzedaż mieści się w okresie opodatkowania, co oznacza, że powstało zobowiązanie do zapłaty podatku dochodowego.

Trzeba jednak pamiętać, że nie zawsze powstanie konieczność zapłaty podatku, ponieważ podatnicy mają możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT. Przepis ten podaje, że jeżeli cały przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości został przeznaczony na własne cele mieszkaniowe to podatek od sprzedaży nie wystąpi. Wydatkowanie musi nastąpić w ciągu 2 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miała miejsce sprzedaż.

Zobacz też: Kara za niezłożenie deklaracji podatku od nieruchomości

Co należy rozumieć przez wydatki na cele mieszkaniowe?

Przez wydatki na własne cele mieszkaniowe rozumie się m.in. zakup innej nieruchomości lub udziały w takiej nieruchomości. Trzeba jednak bardzo wyraźnie podkreślić, że wydatkowanie musi dotyczyć nieruchomości, w której podatnik rzeczywiście mieszka. Oznacza to, że prawa do zwolnienia nie daje zakup nieruchomości dla innego członka rodziny albo zakup nieruchomości, w której podatnik nie mieszka. W rezultacie, jeżeli chce Pan z tego zwolnienia skorzystać to musi Pan wykazać, że faktycznie i rzeczywiście w tym zakupionym w 2016 r. lokalu Pan mieszka, tzn. mieszkanie to pełni dla Pana funkcję dachu nad głową.

Na marginesie dodam, że przez własne cele mieszkaniowe rozumie się także wydatek na spłatę kredytu zaciągniętego na zakup nieruchomości, ale tylko i wyłącznie, jeżeli kredyt został zaciągnięty przed sprzedażą nieruchomości. W rezultacie, jeżeli środki uzyskane ze sprzedaży mieszkania zostały przeznaczone na spłatę kredytu zaciągniętego po sprzedaży mieszkania to tego rodzaju wydatek nie daje prawa do skorzystania ze zwolnienia od podatku.

Jeżeli w oparciu o stan faktyczny uzna Pan, że Pana sytuacja kwalifikuje się do zwolnienia od podatku to mimo wszystko należy złożyć zaległe zeznanie PIT-39, ponieważ na tym formularzu wykazuje się kwotę wydatkowaną na własne cele mieszkaniowe, które dają prawo do zwolnienia od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT.

Niedopełnienie obowiązku złożenia zeznania PIT-39

Jeżeli natomiast w Pana sprawie nie ma podstaw do zastosowania wspomnianego zwolnienia od podatku również zależy złożyć zaległy PIT-39 wraz z wykazanym podatkiem do zapłaty. Stawka podatku wynosi 19% dochodu. W tej sytuacji powstanie także konieczność zapłaty zaległych odsetek liczonych od dnia, w którym zeznanie powinno zostać złożone, czyli od 30 kwietnia 2016 r.

Ponadto niezłożenie zeznania oraz niezapłacenie podatku w terminie powoduje powstanie odpowiedzialności karnoskarbowej. Zgodnie bowiem z art. 54 § 1 K.k.s. podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.

Jak uniknąć odpowiedzialności karnoskarbowej?

Jednakże odpowiedzialności karnoskarbowej można uniknąć, składając do urzędu skarbowego czynny żal. Trzeba jednak pamiętać, że warunkiem koniecznym skuteczności czynnego żalu jest złożenie zaległego zeznania podatkowego PIT-39 oraz zapłata podatku wraz z odsetkami (jeżeli w sprawie okaże się, że nie ma podstaw do zastosowania zwolnienia). Ponadto proszę mieć na uwadze, że czynny żal jest bezskuteczny w sytuacji, gdy organ podatkowy rozpocznie postępowanie w sprawie z własnej inicjatywy. W rezultacie w momencie kiedy US wezwie Pana do złożenia wyjaśnień na okoliczność braku złożenia PIT-39 za 2015 r. to czynny żal nie będzie mógł zostać zastosowany.

Podsumowując powyższe, pierwszą czynnością, którą powinien Pan wykonać w sprawie to ustalenie, czy przysługuje Panu zwolnienie od podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy PIT. Trzeba odpowiedzieć na pytania: Czy całość środków ze sprzedaży została przeznaczona na zakup nowego mieszkania? Czy jest Pan właścicielem lub współwłaścicielem tego mieszkania? Czy w tym mieszkaniu rzeczywiście Pan mieszka i pełni ono dla Pana funkcję dachu nad głową?

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350