Podatek od nieruchomości po nabyciu spadku, kiedy powstaje obowiązek?

Ustalenie momentu nabycia spadku

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych „podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3”. W konsekwencji należy ustalić, kiedy doszło do nabycia prawa własności. Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny „spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów tej ustawy”.

Stosownie do art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego „spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku”. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia (art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego).

Powyższe oznacza, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia. To oznacza, że spadkobierca nabywa spadek i prawo własności z datą śmierci spadkodawcy, a nie z datą potwierdzenia tego faktu (czy to sądownie, czy też notarialnie).

Obowiązek podatkowy spadkobiercy

Następnie wskażmy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy „obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku”. Jeżeli zatem spadkodawca zmarł w styczniu, to wobec Pani obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości jako właściciela powstał 1 lutego. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy: „jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach”.

Stanowisko sądu

Wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 475/21: „W sytuacji, gdy nieruchomość stanowi współwłasność, to obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach solidarnie. Oznacza to między innymi, że wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej) pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku)”.

Wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 4562/21: „Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.p.o.l., w sytuacji gdy nieruchomość stanowi współwłasność, to obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach solidarnie. Oznacza to między innymi, że wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej), pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku)”.

Jak czytamy w wyroku NSA z dnia 2 marca 2022 r., sygn. akt III FSK 4826/21: „Wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej) pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku). Konflikty pojawiające się w stosunkach między współwłaścicielami należą do materii prawa cywilnego i nie mogą rodzić konsekwencji na gruncie podatku od nieruchomości”.

Natomiast WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt I SA/Po 358/21 wskazał: „Organ nie ma obowiązku badania, w jakim zakresie dana nieruchomość jest użytkowana przez poszczególnych współwłaścicieli. Jeżeli jednak nieruchomość stanowi współwłasność, to postępowanie powinno toczyć się z udziałem wszystkich współwłaścicieli i kończyć się decyzją stwierdzającą solidarny obowiązek podatkowy wobec wszystkich współwłaścicieli”.

To oznacza, że prawdopodobnie wujek opłacił całość podatku od nieruchomości i uregulował publicznoprawne zobowiązanie z tytułu podatku od nieruchomości. To w całości zwalnia wszystkich współwłaścicieli od obowiązków podatkowych. Nie zmienia to jednak faktu, że na podstawie prawa cywilnego wujek może domagać się od Pani zwrotu proporcjonalnej części opłaconego podatku w ramach tzw. roszczenia regresowego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - Dz.U. 1991 nr 9 poz. 31
3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 475/21
4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 4562/21
5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 marca 2022 r., sygn. akt III FSK 4826/21
6. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt I SA/Po 358/21