Autor: Marcin Sądej
Moja ciocia zmarła w styczniu. Dziesięć lat temu spisała testament, w którym całą swoją część przekazała mnie. Nie miała dzieci. Testament otwarto dopiero w sierpniu. Teraz wujek żąda, abym zapłaciła część podatku od nieruchomości (od stycznia, czyli od momentu śmierci cioci). Myślałam, że właścicielką nieruchomości stałam się w sierpniu w dniu otwarcia testamentu i nabycia spadku. Czy powinnam płacić jakieś podatki od stycznia?
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych „podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3”. W konsekwencji należy ustalić, kiedy doszło do nabycia prawa własności. Zgodnie z art. 922 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny „spadek stanowią prawa i obowiązki majątkowe zmarłego, które z chwilą jego śmierci przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów tej ustawy”.
Stosownie do art. 924 i art. 925 Kodeksu cywilnego „spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku”. Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) spadkodawcy ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia (art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego).
Powyższe oznacza, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem, który podlega przepisom prawa spadkowego, a data śmierci (chwila śmierci) ustala, kto staje się spadkobiercą oraz co wchodzi w skład masy spadkowej. Z kolei postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdzają jedynie prawo spadkobiercy do tego spadku od momentu jego otwarcia. To oznacza, że spadkobierca nabywa spadek i prawo własności z datą śmierci spadkodawcy, a nie z datą potwierdzenia tego faktu (czy to sądownie, czy też notarialnie).
Następnie wskażmy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy „obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku”. Jeżeli zatem spadkodawca zmarł w styczniu, to wobec Pani obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości jako właściciela powstał 1 lutego. Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy: „jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach”.
Wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 475/21: „W sytuacji, gdy nieruchomość stanowi współwłasność, to obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach solidarnie. Oznacza to między innymi, że wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej) pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku)”.
Wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 4562/21: „Zgodnie z art. 3 ust. 4 u.p.o.l., w sytuacji gdy nieruchomość stanowi współwłasność, to obowiązek podatkowy ciąży na wszystkich współwłaścicielach solidarnie. Oznacza to między innymi, że wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej), pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku)”.
Jak czytamy w wyroku NSA z dnia 2 marca 2022 r., sygn. akt III FSK 4826/21: „Wzajemne relacje współwłaścicieli oraz spory co do zakresu posiadania nieruchomości wspólnej (korzystania z niej) pozostają bez znaczenia z punktu widzenia ponoszenia ciężarów w podatku od nieruchomości (płacenia podatku). Konflikty pojawiające się w stosunkach między współwłaścicielami należą do materii prawa cywilnego i nie mogą rodzić konsekwencji na gruncie podatku od nieruchomości”.
Natomiast WSA w Poznaniu w wyroku z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt I SA/Po 358/21 wskazał: „Organ nie ma obowiązku badania, w jakim zakresie dana nieruchomość jest użytkowana przez poszczególnych współwłaścicieli. Jeżeli jednak nieruchomość stanowi współwłasność, to postępowanie powinno toczyć się z udziałem wszystkich współwłaścicieli i kończyć się decyzją stwierdzającą solidarny obowiązek podatkowy wobec wszystkich współwłaścicieli”.
To oznacza, że prawdopodobnie wujek opłacił całość podatku od nieruchomości i uregulował publicznoprawne zobowiązanie z tytułu podatku od nieruchomości. To w całości zwalnia wszystkich współwłaścicieli od obowiązków podatkowych. Nie zmienia to jednak faktu, że na podstawie prawa cywilnego wujek może domagać się od Pani zwrotu proporcjonalnej części opłaconego podatku w ramach tzw. roszczenia regresowego.
Podatek od nieruchomości po śmierci cioci
Pani Maria odziedziczyła po zmarłej cioci dom w lutym, jednak sądowe stwierdzenie nabycia spadku odbyło się dopiero we wrześniu. Wujek, który mieszkał w tym domu, zapłacił cały podatek od nieruchomości, a teraz domaga się zwrotu części tej kwoty od Pani Marii, twierdząc, że powinna płacić od lutego. Pani Maria była przekonana, że obowiązek podatkowy powstaje dopiero z chwilą stwierdzenia nabycia spadku, ale w rzeczywistości obowiązek ten powstaje już od pierwszego dnia miesiąca po śmierci cioci, czyli od marca.
Nabycie mieszkania po zmarłym bracie
Pan Krzysztof odziedziczył po bracie mieszkanie, ale akt poświadczenia dziedziczenia sporządzono dopiero po kilku miesiącach. W tym czasie nie interesował się podatkami, sądząc, że nie musi ich płacić, dopóki formalnie nie zostanie właścicielem. Gdy otrzymał informację o zaległościach, zrozumiał, że obowiązek podatkowy zaczął się już od momentu śmierci brata, a nie od formalnego potwierdzenia dziedziczenia.
Nieruchomość odziedziczona po rodzicach
Pani Anna odziedziczyła gospodarstwo rolne po rodzicach, którzy zmarli w maju. Nie zdawała sobie sprawy, że obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości ciąży na niej od czerwca. Dopiero w październiku, po otrzymaniu decyzji o wysokości zaległego podatku, zrozumiała, że właścicielem nieruchomości została już w dniu śmierci rodziców, mimo że formalności spadkowe trwały jeszcze kilka miesięcy.
Podatek od nieruchomości staje się obowiązkiem spadkobiercy już od pierwszego dnia miesiąca następującego po śmierci spadkodawcy, niezależnie od daty stwierdzenia nabycia spadku. Warto pamiętać, że formalne potwierdzenie dziedziczenia jedynie potwierdza prawo spadkobiercy, ale nie zmienia momentu powstania obowiązku podatkowego. Oznacza to, że należy rozliczyć podatek od nieruchomości już od daty śmierci, a nie od zakończenia procedury spadkowej.
Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu dostępnym pod artykułem. Postaraj się przedstawić jak najwięcej szczegółów dotyczących Twojej sytuacji, abyśmy mogli jak najlepiej Ci pomóc. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - Dz.U. 1991 nr 9 poz. 31
3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 475/21
4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt III FSK 4562/21
5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 marca 2022 r., sygn. akt III FSK 4826/21
6. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt I SA/Po 358/21
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją spawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Indywidualne Porady Prawne
Zapytaj prawnika