Bezpieczne przekazywanie środków pieniężnych w ramach rodziny

Pieniądze ze sprzedaży odziedziczonej nieruchomości – majątek osobisty małżonka

Na podstawie art. 33 Kodeku rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – uzyskane z tytułu zbycia składników majątku otrzymanych w spadku lub darowizny środki pieniężne stanowią składnik majątku osobistego małżonka i nie są objęte wspólnością małżeńską.

Przechodząc natomiast do kwestii darowizny, wskażmy, że zgodnie z art. 888 Kodeksu cywilnego (K.c.) – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Należy wskazać, że darowizny dokonuje właściciel pieniędzy, ponieważ jest to rozporządzenie jego majątkiem. W konsekwencji przy ustaleniu, czy do darowizny doszło, bierze się pod uwagę, kto był faktycznym właścicielem środków pieniężnych. Ponadto należy wskazać, że darowizna jest umową dwustronną, w której występuje osoba obdarowana oraz darczyńca. Umowa darowizny jest ważna, gdy strony wyrażą w tym zakresie zgodne oświadczenia woli.

Darowizna a przechowywanie środków pieniężnych na koncie

Okoliczność, kto jest właścicielem rachunku bankowego, nie jest w tym przypadku decydująca. Gromadzenie środków pieniężnych na rachunku bankowym jest jedynie formą przechowania, czynnością techniczną, która nie zmienia kwestii własności pieniędzy. Jeżeli jedna osoba wpłaci pieniądze na rachunek bankowy, to właściciel konta nie uzyskuje tylko z tego tytułu prawa własności tych środków. Nadal środki te stanowią własność osoby wpłacającej pieniądze. Własność danego mienia nabywa się bowiem na podstawie określonej czynności prawnej. Wpłata pieniędzy na rachunek bankowy nie jest czynnością prawną. Wpłatę pieniędzy na rachunek innej osoby można jedynie rozpatrywać w kategoriach przechowania. Potwierdził to m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 09.09.2013 r., nr IBPBII/1/436-152/13/MCZ:

„Należy bowiem nadmienić, że posiadanie wspólnego rachunku bankowego nie przesądza o własności środków znajdujących się na tym rachunku. Tym samym jedynie zawarcie umowy darowizny i/lub faktyczne przekazanie środków finansowych przez żonę na rzecz Wnioskodawcy wiązałoby się z koniecznością dokonania – dla celów zachowania zwolnienia z opodatkowania – zgłoszenia otrzymania darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku, we właściwym urzędzie skarbowym. Tak długo, jak taka umowa nie zostanie zawarta lub nie dojdzie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego (przedmiot darowizny nie zostanie faktycznie wydany – co oznacza, że środki finansowe znajdujące się na wspólnym rachunku bankowym małżonków nie staną się własnością Wnioskodawcy), to brak jest podstaw do zastosowania przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn.”

Podobnie ww. organ w interpretacji z dnia 15.03.2016 r., nr IBPB-2-1/4515-224/15/MCZ:

„W świetle powyższego należy stwierdzić, iż posiadanie wspólnego rachunku bankowego (oszczędnościowego) nie przesądza o własności środków zgromadzonych na tym rachunku. Samo dokonanie wpłaty pieniędzy na wspólny rachunek bankowy przez jednego z jego posiadaczy (współwłaściciela) bez zawierania umowy darowizny czy chociażby działania w celu dokonania nieodpłatnego przysporzenia w majątku tego posiadacza, nie skutkuje dla drugiego współposiadacza rachunku bankowego automatycznym nabyciem tych środków pieniężnych. Taka sytuacja mogłaby przykładowo wystąpić, gdyby doszło do zawarcia umowy darowizny lub/i faktycznego przekazania środków finansowych przez jednego ze współwłaścicieli konta na rzecz drugiego współwłaściciela. Jednakże samo uczynienie drugiej osoby współwłaścicielem konta nie oznacza, iż osoba, której pieniądze wpływają na wspólne konto poprzez tą wpłatę dokonuje kosztem swego majątku darowizny na rzecz drugiego współwłaściciela.”

Własność konta bankowego a czynność darowizny

W konsekwencji sama okoliczność własności konta nie przesądza o zmianie własności środków pieniężnych. Drugi ważny wniosek jest taki, że dopóki umowa darowizny nie zostanie zawarta lub nie dojdzie do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, nie można mówić o powstaniu obowiązku podatkowego w zakresie podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji z samego faktu własności konta nie można wywodzić takiego wniosku, że doszło do darowizny. Stanowisko to potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 09.11.2017 r., nr 0111-KDIB4.4015.158.2017.2.PB.

Reasumując: jeżeli środki pieniężne małżonki zostały przelane na Pana konto, ale nie doszło do zawarcia umowy darowizny, tzn. żona nie złożyła oświadczenia woli, że może Pan swobodnie dysponować tymi środkami na własne potrzeby i środki te stają się Pana własnością, to nie doszło do darowizny, która podlega zgłoszeniu do US. Sam techniczny przelew na Pana rachunek bankowy to za mało, aby uznać, że doszło do darowizny, ponieważ darowizna to umowa cywilnoprawna, czyli muszą wystąpić zgodne oświadczenia woli obu stron co do rozporządzenia środkami na rzecz obdarowanego. W opisanym przypadku raczej powinniśmy mówić o umowie przechowania pieniędzy, która jest neutralna podatkowo, ponieważ nie generuje żadnego przysporzenia po stronie przechowującego.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59
3. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207